Đại biểu Đặng Thị Phương Thảo (Nam Định) cho rằng, vấn đề tự chủ đã được quy định trong giáo dục phổ thông từ hơn 10 năm nay, nhưng tại nhiều nhà trường quyền tự chủ cũng chỉ dừng ở mức độ là quyền tự bảo đảm các khoản chi. Đặt trong xu thế hội nhập hiện nay, nhiều nước trên thế giới đã tiến hành giao quyền tự chủ cho các trường phổ thông từ lâu và thực hiện có hiệu quả.

Đại biểu Đặng Thị Phương Thảo phát biểu ý kiến tại phiên thảo luận chiều 11-6.

Vì vậy, khi sửa đổi luật về giáo dục, đại biểu này đề nghị cần có các bước đột phá quy định theo hướng mạnh dạn, trao hẳn quyền tự chủ cho các nhà trường này dưới ba góc độ tự chủ, đó là chuyên môn, tài chính và cả nhân sự nhằm tạo hành lang pháp lý cho giáo dục phổ thông có sự thay đổi mạnh mẽ về chất lượng đào tạo phù hợp với nhu cầu của thực tiễn ít nhất về mặt chuyên môn.

Tranh luận với đại biểu Đặng Thị Phương Thảo về mạnh dạn trao đổi quyền tự chủ, đại biểu Nguyễn Thị Phúc (Hưng Yên, ảnh trên) cho rằng cần phải xem xét quan điểm này.

Theo đại biểu Phúc, nếu Hội đồng trường, đại Hội đồng cổ đông và Hội đồng quản trị của trường được giao tự chủ nhưng hoạt động không minh bạch và đi chệch hướng thì lúc đó nhà nước rất khó để can thiệp và điều tiết.

Cũng theo đại biểu này, hiện tại có hai hướng: các trường mạnh thì rất muốn tự chủ hoàn toàn nhưng đa phần các trường từ cấp phổ thông cho tới cấp đại học thì chưa thực sự chuẩn bị đủ về nguồn lực để tự chủ, chỉ muốn tự chủ có một phần.

“Nếu như chúng ta mạnh dạn trao quyền tự chủ cho các trường này mà các trường chưa đủ khả năng thì như vậy khác nào “đem con bỏ chợ”?, đại biểu Phúc băn khoăn.

Tranh luận lại, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo cho rằng việc bà đề nghị Ban soạn thảo soạn thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục theo hướng mạnh dạn giao quyền tự chủ cho các trường phổ thông không phải là không có căn cứ. “Xu hướng của nhiều nước trên thế giới, người ta đã giao quyền tự chủ cho các trường phổ thông và người ta đã thực hiện rất tốt”, đại biểu Thảo khẳng định.

Theo đại biểu này, tự chủ của trường phổ thông nhưng không theo hướng Nhà nước buông lỏng mà vẫn có cơ chế giám sát.

Cụ thể, Nhà nước đặt hàng các trường phổ thông về các nguồn lực ở một số nhóm ngành nghề cụ thể và khi đó thì các trường được chủ động về nội dung, chương trình và đào tạo gắn với nhu cầu của xã hội theo đơn đặt hàng của Nhà nước.

Thứ hai, các trường được tự chủ về ba lĩnh vực, đấy là chuyên môn về nhân sự và về tài chính. Dự thảo cần quy định về trách nhiệm giải trình của các cơ sở giáo dục phổ thông và Nhà nước tăng cường cơ chế giám sát trong khi các trường phổ thông tiến hành tự chủ.

Thứ ba, cần có các quy định về thành viên, trách nhiệm của Hội đồng trường. Hội đồng trường này được quy định giống như là hội đồng trường của các cơ sở giáo dục đại học mà được đề cập trong Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) sắp tới.

ĐỒng tình với đại biểu Thảo về vấn đề tự chủ nhà trường, đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh (Vĩnh Long) cho rằng đây là điều rất cần thiết. “Nhưng đối với giáo dục phổ thông hiện nay tôi nghĩ trong dự thảo luật cần có quy định rõ hơn về tiêu chuẩn của người quản lý cũng như cán bộ, bởi vì chúng ta thiết nghĩ rằng người đứng đầu phải có những năng lực cần thiết, trong đó năng lực tổ chức nhà trường, quản trị nhà trường là cốt yếu để dẫn dắt định hướng mọi người cũng như phải có khả năng cụ thể hóaa thành mục tiêu và những giá trị nhà trường hướng đến để xây dựng các mối quan hệ trong nhà trường”.

Giải trình về vấn đề này, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ cho rằng tự chủ là cần thiết nhưng chủ yếu là bậc đại học, chứ đối với phổ thông thì đổi mới cơ chế quản lý theo hướng tăng cường vai trò chủ động, sáng tạo của các trường học chứ không hiểu tự chủ của phổ thông giống như tự chủ với đại học.