Cả London và Brussels đều đã truyền đi những tín hiệu tích cực trước hội nghị. Tuy nhiên, nếu kịch bản “đổ vỡ” lại xảy ra, Quốc hội Anh sẽ buộc chính phủ đề nghị EU kéo dài thời gian đàm phán.

Gần một tuần kể từ thời điểm các nhà đàm phán EU và Anh tiếp tục đối thoại về các điều khoản Brexit, ngày 16-10 (giờ địa phương), hai bên đã đạt được một văn bản dự thảo về thoả thuận Anh rời khỏi EU. Mặc dù vậy, cả hai phía đều tỏ ra rất thận trọng khi nhận định về khả năng liệu có thể ký kết một thoả thuận thực sự trong lần Hội nghị Thượng đỉnh sắp tới hay không. Trong khi đó, Euronews trích lời Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire tuyên bố, đang có "hy vọng mong manh" về khả năng thỏa thuận Brexit có thể đạt được trước hạn chót. 

Trang Reuters cũng dẫn một nguồn thạo tin khẳng định: “Các bên sẽ tiến hành thêm các cuộc đàm phán kỹ thuật. Tiến triển là rõ ràng nhưng cần tạo thời gian cũng như không gian cho công việc này”. Giới chuyên gia đánh giá, văn bản dự thảo nêu trên phản ánh sự “chắt chiu” trong nỗ lực của Thủ tướng Boris Johnson và các cộng sự, nhằm tìm kiếm cho “xứ sở sương mù” một lối thoát đúng bản chất. 

Được biết, bản đề xuất mới nhất của Anh đưa ra thảo luận với các đối tác EU tập trung vào nỗ lực thực hiện một hình thức đối tác hải quan vốn sẽ để Bắc Ireland, về mặt hình thức, thuộc liên minh hải quan với Anh, song về bản chất, lại hưởng các quyền lợi và nghĩa vụ giống như các thành viên khác của liên minh hải quan EU.

Nhận định về giải pháp nêu trên, CNBC dẫn lời một chuyên gia thuộc Viện Nghiên cứu kinh tế và xã hội quốc gia Anh (NIESR) cho biết, hệ thống hải quan kiểu này sẽ khó để triển khai hiệu quả, bởi các bộ trưởng châu Âu vẫn nhất quyết không cho phép London sử dụng Bắc Ireland như "cửa sau" của thị trường chung châu Âu, vốn có nguy cơ đe dọa đến tính thống nhất của thị trường chung EU. Tuy nhiên, phía Anh vẫn hoàn toàn có thể xem xét lại giải pháp đơn giản là giữ Bắc Ireland trong Liên minh hải quan của khối mà London đã bác bỏ trước đó, đồng thời đổi lấy một sự “linh hoạt” khác trong các cuộc thương lượng hậu Brexit. 

Ông Mujtaba Rahman, Giám đốc cơ quan tư vấn Eurasia ở châu Âu thì cho rằng, một thực tế của quá trình thương lượng Brexit trong thời gian qua là bất kỳ thỏa thuận nào được EU chấp nhận thì lại “chật vật” trước cửa ải của Quốc hội Anh. Ông Mujtaba Rahman nhấn mạnh: “Thách thức sẽ là nội bộ chính trị trong nước ở Anh”.

Trước đó, Nữ hoàng Anh Elizabeth II hôm 14-10 có bài diễn văn trước Quốc hội khẳng định: “Ưu tiên Chính phủ là tìm cách đảm bảo việc đưa nước Anh rời EU vào ngày 31-10 tới. Đặc biệt, Anh muốn trở thành đối tác mới của EU dựa trên nguyên tắc tự do thương mại và hợp tác hữu nghị”. 

Bà đồng thời khẳng định sự toàn vẹn lãnh thổ và sự phồn vinh của Liên hiệp Vương quốc Anh là điều quan trọng nhất, theo đó Chính phủ Anh cam kết sẽ làm việc với tất cả đảng chính trị tại Bắc Ireland để cùng giải quyết những khúc mắc còn tồn tại, hướng đến ưu tiên đã đề ra. Anh chuẩn bị rời EU vào ngày 31-10 tới và Hội nghị Thượng đỉnh EU trong hai ngày 17 và 18-10 được coi là một trong những cơ hội cuối cùng để hai bên thông qua một thỏa thuận giúp đảm bảo khung thời gian kể trên. 

Người Phát ngôn của Thủ tướng Anh nói, ông Johnson biết rõ những thúc ép về thời gian. Trong hai ngày tới, nếu đạt được một thỏa thuận với EU, thì Anh sẽ bước vào một giai đoạn kéo dài 14 tháng nữa để vừa duy trì quan hệ với EU vừa thương lượng một thỏa thuận thương mại mới, mặc dù điều này có thể kéo dài một năm. 

Thủ tướng Anh Boris Johnson luôn khẳng định quốc gia này sẽ rời EU vào cuối tháng dù có hay không có thỏa thuận. Tuy nhiên, nếu thực sự Anh không đạt được bất cứ điều gì với EU, sau khi Hội nghị Thượng đỉnh kết thúc, ông Boris Johnson sẽ phải tuân thủ một luật mới được thông qua hồi tháng 9, trong đó yêu cầu Chính phủ đề nghị trì hoãn Brexit thêm 3 tháng. Đây sẽ là lần trì hoãn thứ ba kể từ cuộc trưng cầu dân ý về việc Anh rời EU vào năm 2016.

Trong một diễn biến có liên quan, Bộ trưởng Tài chính Anh Sajid Javid mới đây thông báo, Chính phủ nước này đang lên kế hoạch cho ngân sách đầu tiên thời kỳ "hậu Brexit" và sẽ công bố dự thảo ngân sách này vào ngày 6-11 tới, chỉ một tuần sau khi Anh chính thức rời khỏi châu Âu theo hạn chót mà Thủ tướng Boris Johnson đã đề ra. Ông Javid tuyên bố đây sẽ là ngân sách chi tiêu đầu tiên sau khi Anh rời khỏi EU, trong đó Chính phủ sẽ đưa ra kế hoạch nhằm định hình kinh tế Anh trong tương lai, khởi động cuộc cách mạng về cơ sở hạ tầng. 

Ông nhấn mạnh đây là điều đúng đắn và phải làm. Bộ trưởng Javid cũng nêu rõ trong trường hợp xảy ra Brexit không thỏa thuận, Chính phủ sẽ nhanh chóng vạch ra cách tiếp cận mới và sớm hành động để hỗ trợ nền kinh tế, các doanh nghiệp cũng như hộ gia đình.