Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng

Đột phá trong công tác kiểm tra, kỷ luật

Nhìn lại nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội đặc biệt quan tâm cho thấy, công tác đấu tranh PCTN được tập trung chỉ đạo, tiến độ điều tra, truy tố, xét xử được đẩy nhanh. Qua một số vụ, việc điển hình xảy ra tại các đơn vị: Công ty cho thuê tài chính II (ALCII), Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam; Vinalines; Ngân hàng Thương mại cổ phần Đại Dương (OceanBank); vụ đánh bạc và tổ chức đánh bạc xảy ra tại Phú Thọ và một số địa phương…, tiến sĩ Trần Văn Long (Thanh tra Chính phủ) cho rằng, quá trình xử lý các vụ việc thể hiện rõ quan điểm “Nói đi đôi với làm, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, không có đặc quyền, bất kể người đó là ai” và theo phương châm “Tài liệu chắc đến đâu xử lý đến đó”, sau đó điều tra, xử lý tiếp. Cùng với việc phát hiện, xử lý nghiêm các vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế, các cơ quan chức năng đã chú trọng xác minh, áp dụng các biện pháp kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản của các đối tượng phạm tội tham nhũng ngay từ giai đoạn điều tra, không để tẩu tán, hợp pháp hóa tài sản tham nhũng; động viên, khuyến khích người phạm tội tự thú, tự nguyện giao nộp tài sản tham nhũng, khắc phục hậu quả thiệt hại gây ra cho Nhà nước.

Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã chỉ đạo sát sao nhiệm vụ kiểm tra, giám sát về PCTN của Ủy ban Kiểm tra T.Ư. Theo đó, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Ủy ban Kiểm tra T.Ư tổ chức kiểm tra đối với nhiều tổ chức đảng như: Ban Thường vụ Đảng ủy Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, Ban Cán sự đảng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ban Thường vụ Thành ủy Đà Nẵng, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Vĩnh Phúc, Ban Cán sự đảng Bộ Thông tin và Truyền thông… Ủy ban Kiểm tra T.Ư cũng đã kiểm tra chuyên đề công tác phòng ngừa, phát hiện, xử lý tham nhũng trong lĩnh vực thuế, hải quan; kiểm tra làm rõ nhiều vụ việc sai phạm rất nghiêm trọng liên quan tham nhũng; quyết định kỷ luật và đề nghị Ban Chấp hành T.Ư, Bộ Chính trị, Ban Bí thư thi hành kỷ luật nhiều tổ chức đảng và đảng viên là cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước; cán bộ đương chức và đã nghỉ hưu, cán bộ trong lực lượng vũ trang... Đây là bước đột phá trong công tác kiểm tra, kỷ luật của Đảng, được đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân đánh giá cao.

Đồng chí Đặng Thị Kim Ngân, Phó Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu, Ủy ban Kiểm tra T.Ư cho biết: Từ nhiệm kỳ khóa XI, Ban Bí thư đã chú trọng nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát qua việc ban hành các quyết định về quy chế phối hợp thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát giữa Ủy ban Kiểm tra T.Ư với 23 tổ chức đảng, trong đó có các tổ chức đảng của cơ quan có chức năng PCTN như: Ban Nội chính T.Ư, Đảng ủy Công an T.Ư, Đảng ủy Quân sự T.Ư, Ban Cán sự đảng Kiểm toán Nhà nước, Ban Cán sự đảng Thanh tra Chính phủ. Việc thực hiện phối hợp có hiệu quả tốt, giúp công tác kiểm tra, giám sát đối với tổ chức đảng, đảng viên thuận lợi và đạt hiệu quả cao hơn.

Không chỉ các cơ quan ở Trung ương tích cực phát hiện và xử lý tham nhũng, tại một số địa phương như: TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Sơn La, Đác Lắc, Cần Thơ... các cấp ủy đảng, chính quyền đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thanh tra, phát hiện, xử lý nghiêm minh, kịp thời nhiều cán bộ, đảng viên có sai phạm liên quan tham nhũng. Nhờ sự nỗ lực của các cơ quan chức năng nên công tác phát hiện, xử lý các vụ việc, điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế được đẩy mạnh và có những chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao uy tín, sức chiến đấu của Đảng.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác PCTN ở một số bộ, ngành, địa phương chưa thật sự quyết liệt, vẫn còn tình trạng nể nang, né tránh, “trên nóng, dưới lạnh”; việc phát hiện, xử lý tham nhũng chưa đáp ứng yêu cầu; công tác tự kiểm tra, tự phát hiện và xử lý tham nhũng ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương chưa được chú trọng… Theo đồng chí Lữ Thị Hằng (TAND cấp cao tại TP Đà Nẵng), nhận thức của một số cấp ủy, tổ chức đảng và đảng viên về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát chưa đúng mức, chưa đầy đủ; có nơi lựa chọn nội dung kiểm tra, giám sát chưa sát thực tế; còn có cấp ủy chưa quan tâm đầy đủ việc lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát. Tiến sĩ Cao Anh Đô, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng, cơ chế, chính sách, pháp luật còn những sơ hở nhưng chậm được sửa đổi, bổ sung; tình trạng thiếu đồng bộ, thậm chí mâu thuẫn, chồng chéo trong một số quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước dẫn đến khó khăn cho công tác kiểm tra, giám sát, xử lý khi có khuyết điểm, vi phạm. Chưa có cơ chế bảo vệ người đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực…

Có thể thấy, các biện pháp phòng ngừa tham nhũng chưa phát huy toàn diện và hiệu quả chưa cao. Số vụ việc, vụ án được phát hiện, xử lý chưa phản ánh đúng thực trạng tham nhũng, nhất là công tác phát hiện, xử lý ở các địa phương. Tỷ lệ tài sản tham nhũng thu hồi được còn thấp hơn nhiều giá trị tài sản thực tế bị chiếm đoạt, thiệt hại... Những hạn chế, thiếu sót nêu trên cần được khắc phục trong thời gian tới để công cuộc đấu tranh PCTN đạt hiệu quả thiết thực hơn nữa, tạo niềm tin hơn nữa cho nhân dân.

Chủ động các giải pháp phòng, chống tham nhũng

Nhiều ý kiến người dân cho rằng, tình hình tham nhũng vẫn còn những biểu hiện, diễn biến phức tạp, do đó công tác tăng cường kỷ luật, kỷ cương là đòi hỏi cấp thiết; phải quán triệt phương châm phòng ngừa chặt chẽ, ngăn chặn từ gốc, phát hiện từ sớm, xử lý từ đầu, không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn. Theo tiến sĩ Vũ Thu Hạnh, Ban Nội chính T.Ư, để lãnh đạo các cơ quan thực hiện chức năng đấu tranh PCTN, cần đưa vào chương trình công tác hằng năm nội dung kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán về PCTN, lãng phí; kiểm tra, giám sát việc thanh tra, xử lý vụ việc, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vụ án tham nhũng, lãng phí. Các cấp ủy, tổ chức đảng rà soát, hoàn thiện và thực hiện nghiêm cơ chế kiểm tra, giám sát việc thực thi quyền lực của người có chức vụ, quyền hạn. Thiết lập cơ chế giám sát, kiểm soát quyền lực thật sự có hiệu lực, hiệu quả; kiên quyết loại bỏ những cán bộ hư hỏng, tham nhũng ra khỏi bộ máy của Đảng và Nhà nước, trước hết là trong cơ quan PCTN.

Viện trưởng Viện Kiểm sát Quân sự KV51 Lê Tuấn Phong đề xuất, để nhân dân làm tốt vai trò kiểm tra, giám sát, trở thành cánh tay nối dài của Đảng trong công tác PCTN, cần có sự đổi mới trong lĩnh vực thông tin, tuyên truyền, giáo dục về PCTN với hình thức phong phú, nội dung sâu sắc mà gần gũi, dễ hiểu, đồng thời chú trọng việc phân loại đối tượng tuyên truyền, tính vùng miền, đặc điểm văn hóa. Nên ưu tiên tuyên truyền nội dung nhận diện các hành vi tham nhũng; triển khai các điều kiện bảo đảm để người dân có thể kịp thời cung cấp thông tin hữu ích, bảo vệ an toàn người cung cấp thông tin. Bên cạnh đó, chú trọng nêu gương người tốt, việc tốt; những mô hình hay, cách làm có hiệu quả phòng ngừa tham nhũng.

Đảng, Nhà nước ta xác định công tác PCTN là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, vừa cấp bách, vừa khó khăn, phức tạp và lâu dài. Cần thiết phải đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng trong công tác PCTN để tăng thêm sức mạnh, năng lực và hiệu quả cầm quyền của Đảng, mặt khác bảo vệ uy tín, sự trong sạch của Đảng, giữ gìn niềm tin của nhân dân đối với Đảng, chế độ. Theo đồng chí Nguyễn Hà Thanh, Ban Nội chính T.Ư, trong thời gian tới, các cơ quan Đảng ở Trung ương có chức năng PCTN cần tập trung nghiên cứu, đề xuất việc xây dựng, hoàn thiện các quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về PCTN; phấn đấu từ nay đến hết nhiệm kỳ cơ bản hoàn thành một bước về xây dựng cơ chế phòng ngừa chặt chẽ để “không thể tham nhũng”. Trên cơ sở các Nghị quyết T.Ư 4, Nghị quyết T.Ư 6, Nghị quyết T.Ư 7 (khóa XII), tập trung hoàn thiện các quy định về kiểm soát quyền lực, trách nhiệm người đứng đầu khi thực hiện nhiệm vụ; về việc ngăn chặn người có chức, có quyền lợi dụng cương vị công tác để trục lợi; về cho thôi, miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý; về điều chuyển, thay thế cán bộ khi có dư luận hoặc có biểu hiện tiêu cực, tham nhũng, uy tín thấp; cơ chế khuyến khích và bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Đồng chí Đặng Thị Kim Ngân, Phó Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu, Ủy ban Kiểm tra T.Ư đề nghị, cần có quy định rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của các cơ quan có chức năng PCTN theo hướng thống nhất về phạm vi, chủ thể, nội dung tiến hành kiểm tra, giám sát, tránh chồng chéo, mâu thuẫn, ảnh hưởng đến chất lượng các cuộc kiểm tra, giám sát và hoạt động bình thường của đối tượng kiểm tra, giám sát. Rà soát sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật, các quy định của Đảng để tạo cơ sở vững chắc cho công tác kiểm tra, giám sát về PCTN; nhất là các quy định về nâng cao thẩm quyền cho Ủy ban Kiểm tra T.Ư trong thực hiện nhiệm vụ.

Điều đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa quyết định vẫn là yếu tố con người. Những cán bộ trực tiếp làm việc trong các cơ quan có chức năng PCTN phải thật sự liêm chính, trong sạch, gương mẫu, trọng liêm sỉ, không chịu bất cứ sức ép không trong sáng nào. Hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện và xử lý tham nhũng, tiêu cực được đánh giá từ chính chất lượng hoạt động của các cơ quan làm công tác PCTN. Do đó, cấp ủy, lãnh đạo các cơ quan này cần tập trung xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng vòi vĩnh, nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp trong giải quyết công việc.

Các cơ quan quản lý nhà nước cần phối hợp chặt chẽ trong việc xây dựng cơ chế phòng ngừa, ngăn chặn quan hệ “lợi ích nhóm”; chống đặc quyền, đặc lợi, khắc phục “tư duy nhiệm kỳ”; tập trung vào một số lĩnh vực trọng điểm như quản lý đất đai, đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý tài chính trong doanh nghiệp nhà nước, quản lý tài sản công, công tác tuyển dụng, đề bạt, bố trí cán bộ. Bên cạnh đó, việc hoàn thiện một hệ thống pháp luật cần được tiến hành toàn diện, đồng bộ, phù hợp, với kỹ thuật pháp lý cao, sẽ là cơ sở để xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi tham nhũng. Đây cũng là một thiết chế quan trọng góp phần tăng cường ý thức chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong cơ quan nhà nước và xã hội, là một yếu tố bảo đảm ngăn chặn hiệu quả và từng bước đẩy lùi nạn tham nhũng. Cần tiến hành nghiêm túc và chất lượng công tác tổng kết thực tiễn hoạt động của các cơ quan Trung ương thực hiện chức năng đấu tranh PCTN nói chung và hệ thống cơ quan thực hiện nhiệm vụ đấu tranh PCTN các cấp nói riêng. Công tác tổng kết phải rút ra được những bài học kinh nghiệm có giá trị cao trong việc hoàn thiện các thể chế pháp lý, xây dựng và vận hành cơ chế hoạt động của hệ thống cơ quan PCTN.