Du lịch cộng đồng: Vì sao chưa phát huy hiệu quả?

09:17 - Thứ Hai, 23/09/2019 Lượt xem: 9412 In bài viết

ĐBP - Những năm gần đây, du lịch cộng đồng được coi là loại hình du lịch đem lại nhiều lợi ích về kinh tế cho những người dân bản địa và là yếu tố quan trọng góp phần phát triển du lịch bền vững của mỗi địa phương. Du lịch cộng đồng không chỉ giúp người dân bảo vệ tài nguyên môi trường sinh thái mà còn là cơ hội để bảo tồn và phát huy những nét văn hoá độc đáo của mỗi vùng đất có tiềm năng du lịch. Từ cách đây hơn chục năm, tỉnh ta đã có chủ trương đầu tư cho phát triển du lịch cộng đồng thông qua mô hình các bản văn hóa - du lịch tại TP. Ðiện Biên Phủ và huyện Ðiện Biên. Tuy nhiên, đến nay hình thức du lịch này vẫn chưa phát huy hiệu quả như mong đợi…

Khách du lịch người Mỹ trải nghiệm tại Home stay Phương Ðức, xã Mường Phăng (huyện Ðiện Biên).

Thực trạng du lịch cộng đồng ở Ðiện Biên

Ðến TP. Ðiện Biên Phủ, nếu khách du lịch hỏi thăm bất kỳ một người dân nào về việc muốn trải nghiệm du lịch cộng đồng thì tôi tin rằng rất khó tìm được câu trả lời. Vậy còn các “bản văn hóa” hay “bản văn hóa du lịch” thì sao? Có thể hiểu rằng, nếu người dân địa phương cũng không có câu trả lời cho du khách thì nghĩa là các điểm bản nói trên chưa thực sự khác biệt và chưa để lại ấn tượng với người dân địa phương chứ chưa nói đến khách du lịch. Mặc dù các bản này đã được tỉnh quan tâm và đầu tư một số hạng mục để làm du lịch.

Tôi đã có nhiều dịp đi trải nghiệm cùng du khách cả trong nước và quốc tế tại các bản văn hóa ở TP. Ðiện Biên Phủ và khu vực lân cận nên cũng có chung cảm nhận. Ðầu năm 2017, dịp cùng các hướng dẫn viên của một công ty du lịch khá nổi tiếng tại TP. Hồ Chí Minh (4you tour) đi tiền trạm để khảo sát chọn điểm đến cho một đoàn du khách người Mỹ trong chuyến du lịch tại Ðiện Biên. Ngoài các danh lam, thắng cảnh và di tích lịch sử thì yêu cầu của khách là được thăm 2 bản của đồng bào dân tộc thiểu số để được khám phá và trải nghiệm những nét văn hóa truyền thống. Chúng tôi đã đến tất cả các bản văn hóa, bản văn hóa du lịch và cả nhiều bản khác nhưng người của công ty du lịch vẫn chưa “ưng cái bụng”. Ðến mỗi bản, cứ bắt gặp một vài ngôi nhà sàn gỗ có cầu thang bằng bê tông hoặc đường vào bản không sạch sẽ là chúng tôi lại… đi bản khác. Sau một ngày khảo sát, cuối cùng đã quyết định chọn bản Che Căn, xã Mường Phăng và bản Na Sang 2, xã Na Sang (huyện Ðiện Biên), mặc dù chưa được như yêu cầu của đối tác.

Một trong những yếu tố quan trọng để khẳng định chủ trương phát triển du lịch cộng đồng của tỉnh là hướng đi đúng vì lợi thế của Ðiện Biên là Cụm di tích lịch sử Chiến trường Ðiện Biên Phủ. Thế nhưng bên cạnh đó lại thiếu những điểm du lịch phụ trợ và điểm du lịch văn hóa đặc sắc. Lượng khách du lịch trong nước và quốc tế đến Ðiện Biên tập trung chủ yếu từ tháng 3 - 5 dương lịch, đặc biệt là dịp có các sự kiện, lễ hội. Có nhiều thời điểm các nhà nghỉ, khách sạn không thể đáp ứng chỗ lưu trú cho du khách, chính vì vậy dịch vụ homestay và điểm du lịch cộng đồng là giải pháp hiệu quả nhất. Vậy vì sao sau hơn chục năm triển khai nhưng đến nay du lịch cộng đồng vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng và lợi thế?

Hiểu bản chất để không đi chệch hướng

Ðể phát triển du lịch cộng đồng hiệu quả và đúng hướng thì trước tiên phải hiểu đúng bản chất của du lịch cộng đồng. Hiện có nhiều cách hiểu về du lịch cộng đồng nhưng theo định nghĩa của Luật Du lịch 2017 thì “Du lịch cộng đồng là loại hình du lịch được phát triển trên cơ sở các giá trị văn hóa của cộng đồng, do cộng đồng dân cư quản lý, tổ chức khai thác và hưởng lợi”. Ðây là một định nghĩa vừa có tính bao quát lại vừa rất cụ thể vì nó đã được các chuyên gia du lịch đúc kết sau khi loại hình du lịch này đã phát triển và trở thành phổ biến ở một số địa phương. Ðó là “phát triển trên cơ sở các giá trị văn hóa của cộng đồng” và “do cộng đồng dân cư quản lý, tổ chức khai thác và hưởng lợi”.

Tại tỉnh ta, thời gian gần đây mới xuất hiện 2 cơ sở làm “du lịch cộng đồng” là Homestay Phương Ðức, xã Mường Phăng và Homestay Mường Then, xã Thanh Hưng (huyện Ðiện Biên). Tuy nhiên, mô hình homestay của 2 cơ sở này chỉ là một yếu tố góp phần phát triển du lịch cộng đồng chứ bản chất không phải là du lịch cộng đồng. Việc phát triển các sản phẩm du lịch cộng đồng phải đáp ứng nhu cầu khám phá của đông đảo du khách muốn tìm hiểu văn hoá đặc sắc của dân tộc bản địa. Phát triển theo xu thế hiện đại, văn minh nhưng phải giữ được cái nguyên gốc, nguyên sơ; sự chất phác chân thực của con người và văn hoá bản địa. Ðó chính là giá trị cốt lõi của cộng đồng, cái mà du khách hướng đến.

Có thể thấy sự chất phác, chân thực của con người và văn hoá bản địa là thế mạnh mà chúng ta đang có. Tuy nhiên, cũng cần phải nỗ lực để tránh mai một trong xu thế phát triển và hội nhập, nhất là những ảnh hưởng theo chiều hướng tiêu cực. Bên cạnh đó, một thế mạnh nữa là trong những ngôi nhà sàn của đồng bào dân tộc Thái, dân tộc Lào đã có sẵn một số yếu tố cơ bản để phát triển dịch vụ homestay, như: Không gian rộng và thoáng, các gia đình đều có dự trữ khá nhiều chăn đệm… Vì vậy mỗi gia đình có thể đón tiếp những đoàn khách từ 5 - 10 người không mấy khó khăn. Nhưng để làm được dịch vụ homestay thì cũng cần có những thay đổi phù hợp, đặc biệt là với những khách kỹ tính hoặc khách nước ngoài, như: Công trình phụ phải đảm bảo vệ sinh, không gian sinh hoạt ngăn nắp, chế biến thực phẩm đảm bảo an toàn…

Quan trọng hơn là việc gìn giữ bản sắc của mỗi dân tộc, điều này cần phải có động lực đủ thuyết phục để người dân tự giác, tự nguyện làm vì lợi ích của chính họ. Có thể thấy một số vấn đề cơ bản cần phải làm khi phát triển du lịch cộng đồng mà chúng ta lại chưa làm được như: Duy trì trang phục truyền thống của các dân tộc, bảo tồn và khôi phục các giá trị về kiến trúc, về văn hóa trong sinh hoạt; bảo đảm vệ sinh môi trường làng bản và sự gắn kết trách nhiệm trong cộng đồng…

Phát triển du lịch cộng đồng trước hết phải có yếu tố cộng đồng, phải gắn trách nhiệm của mỗi gia đình, mỗi người dân với lợi ích của chính họ và vì sự phát triển của cộng đồng. Ðó là yếu tố quan trọng nhất để phát triển du lịch góp phần phát triển kinh tế địa phương. Giữ gìn và phát huy được giá trị văn hóa bản địa, giá trị văn hóa cộng đồng thì loại hình du lịch này sẽ là giải pháp để phát triển du lịch đúng hướng và bền vững.

Bài, ảnh: Văn Thành Chương
Bình luận
Back To Top