Ðiểm nhấn du lịch năm 2021

Công trình nghệ thuật độc đáo

Thể loại panorama thường sử dụng trong nhiếp ảnh và mỹ thuật để thể hiện một không gian rộng lớn mà các thể loại tranh, ảnh khác không diễn tả hết được. Trong mỹ thuật, tranh panorama thường được sử dụng để tái hiện các sự kiện có quy mô lớn hoặc diễn ra trong một giai đoạn nhất định. Theo tài liệu nghiên cứu về lịch sử mỹ thuật thế giới thì họa sĩ người Nga Franz Roubaud được coi là người đầu tiên tạo ra một số bức tranh toàn cảnh với kích thước lớn. Ðiển hình như bức “Trận chiến Borodino” có chiều cao 15m, dài 115m, mô tả trận chiến Borodino giữa quân đội Pháp và quân đội Nga tại vùng Borodino, ngoại ô Mát-xcơ-va. Hiện tranh được trưng bày tại Bảo tàng tranh panorama (Nga). Hay bức “Trận chiến Sevastopol” có chiều cao 14m, chiều dài 115m mô tả một trong những trận đánh lớn nhất trong lịch sử chiến tranh nhân loại giữa quân đội Nga với liên quân Anh, Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ. Bức tranh hiện trưng bày tại Bảo tàng tranh panorama ở Sevastopol (Ukraine).

Trở lại với bức tranh panorama tại Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Ðiện Biên Phủ đang trong giai đoạn hoàn thiện thì đây cũng có thể được coi là một trong những bức tranh panorama lớn nhất thế giới. Tác phẩm này có chiều dài 132m, cao hơn 9m cùng với phần mái vòm liền kề thể hiện mây, trời đã tạo ra một bức tranh có diện tích bề mặt lên đến 3.250m2. Tranh được thể hiện lên bề mặt phía trong của tòa nhà hình trụ, có đường kính 42m bằng chất liệu sơn dầu trên vải toan, đây là chất liệu được coi là hiệu quả nhất khi vẽ theo trường phái tả thực. Do vậy mà hơn 4.500 nhân vật và khung cảnh núi rừng Tây Bắc được tái hiện một cách chân thực và sống động qua bút pháp tài hoa của gần 100 họa sĩ. Các giai đoạn của Chiến dịch Ðiện Biên Phủ được thể hiện liên hoàn, kết hợp với các khối nổi và nhiều vật dụng trong chiến tranh được sắp đặt hợp lý đã tạo nên một không gian sống động vừa thực lại vừa ảo ngay trước mắt người xem.

Ông Vũ Nam Hải, Giám đốc Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Ðiện Biên Phủ cho biết: Ngay từ khi triển khai xây dựng công trình Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Ðiện Biên Phủ (năm 2012) thì ý tưởng thực hiện bức tranh panorama đã được đưa vào trong thiết kế. Tuy nhiên, vào thời điểm đó ở nước ta chưa có cá nhân, tổ chức nào đủ năng lực thực hiện một bức tranh panorama có quy mô và kích thước lớn như vậy. Khi đó, tỉnh Ðiện Biên đã mời cả chuyên gia người Nga, nơi có nhiều bức tranh panorama nổi tiếng sang khảo sát và lên phương án. Tuy nhiên vì nhiều lý do nên dự án triển khai bức tranh vẫn không được thực hiện. Ðến năm 2014, Công ty Bảo tồn di sản văn hóa đã đề xuất phương án, xây dựng đề cương và phác thảo ý tưởng. Sau 2 lần vẽ, chỉnh sửa, phác thảo đã được đưa ra hội đồng nghệ thuật gồm các chuyên gia mỹ thuật hàng đầu của Việt Nam phân tích, đánh giá. Ðồng thời, tỉnh Ðiện Biên đã tổ chức hội thảo với sự tham gia của một số cựu chiến binh từng tham gia Chiến dịch Ðiện Biên Phủ, các nhà sử học và nhà báo cùng đóng góp ý kiến. Ðến năm 2018 thì phương án mới được phê duyệt và đến tháng 11/2019 những nét vẽ đầu tiên của bức tranh “Trận chiến Ðiện Biên Phủ” mới được triển khai. Ðến nay bức tranh tuy mới hoàn thành trên 80% nhưng cũng đã tạo cho người xem những cảm xúc vô cùng ấn tượng.

Tái hiện chân thực lịch sử

Ngay khi đặt chân lên tầng 2 của Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Ðiện Biên Phủ, chúng tôi đã bị choáng ngợp bởi bức tranh tái hiện khí thế hào hùng của quân và dân ta trên đường ra mặt trận. Do được thiết kế ngay từ đầu để làm nơi vẽ tranh nên tầng 2 là một không gian khá đặc biệt với một bức tường khép kín hình trụ và cầu thang đi lên từ chính giữa căn phòng. Từ vị trí này người xem có thể quan sát và cảm nhận từng diễn biến cũng như những dấu mốc quan trọng trong từng giai đoạn của Chiến dịch Ðiện Biên Phủ. Bức tranh panorama với nội dung được chia thành 4 trường đoạn: Toàn dân ra trận; Khúc dạo đầu hùng tráng; Cuộc đối đầu lịch sử và Chiến thắng Ðiện Biên. Tất cả hình ảnh và sự kiện được xâu chuỗi, kết nối liền mạch theo diễn biến của chiến dịch, tạo cho người xem một cái nhìn đầy đủ, trực quan và sinh động.

Có thể thấy những hình ảnh đẹp nhất, những khoảnh khắc tiêu biểu nhất trong Chiến dịch Ðiện Biên Phủ từng đi vào thơ ca, nhạc họa đều được tái hiện đầy đủ trong không gian nghệ thuật này. Hình ảnh trùng trùng điệp điệp những đoàn dân công trèo non, lội suối thồ hàng cung cấp lương thực cho tiền tuyến được tái hiện một cách sinh động, gợi cho người xem nhớ ngay đến câu thơ “Dốc Pha Ðin chị gánh, anh thồ // Ðèo Lũng Lô anh hò, chị hát”. Tất cả những hình ảnh đó được hòa quyện trong khung cảnh hùng vĩ, nên thơ của núi rừng Tây Bắc với những con đèo dốc quanh co ẩn hiện trong những rừng hoa ban trắng muốt…

Hay ở trường đoạn 2 với những hình ảnh trong trận đánh Him Lam mở màn Chiến dịch Ðiện Biên Phủ, thể hiện sức mạnh và quyết tâm như vũ bão của đội quân Tướng Giáp. Tiếp theo là hầm hào, lô cốt và những hình ảnh khốc liệt trong những trận đánh giáp lá cà. Ðến giai đoạn quyết định, cao trào nhất thì xuất hiện hình ảnh cột khói đen trên bầu trời rực lửa ở đỉnh đồi A1 sau khi khối bộc phá gần 1 tấn phát nổ làm rung chuyển đất trời… Cùng với đó là sự tan tác, hoảng loạn của quân đội Pháp với những đoàn binh địch thất thểu lê bước xin hàng. Ðối lập với những hình ảnh đó là niềm vui chiến thắng của quân ta khi chiếm được cứ điểm cuối cùng, bắt sống tướng giặc và một hình ảnh quen thuộc đối với mọi người dân Việt Nam là các chiến sĩ Ðiện Biên với lá cờ “Quyết chiến, quyết thắng” tung bay trên nóc hầm De Castries.

Ðến thời điểm này có thể khẳng định, bức tranh panorama Chiến dịch Ðiện Biên Phủ là một tác phẩm độc đáo có giá trị lớn về lịch sử và nghệ thuật. Bức tranh tái hiện chân thực và sống động về một Chiến thắng Ðiện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu" và sẽ trở thành một điểm nhấn quan trọng, thu hút sự chú ý của du khách trong nước và quốc tế. Dự kiến, sau khi công trình hoàn thiện, sẽ có một bộ phim tài liệu giới thiệu về quá trình lao động nghệ thuật của gần 100 họa sĩ để cho ra đời tác phẩm độc đáo này.