Khơi dậy sức sáng tạo của học sinh qua các cuộc thi khoa học kỹ thuật

Tại Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn, TP. Điện Biên Phủ những năm qua, ngoài nâng cao chất lượng dạy và học, Trường còn định hướng cho học sinh phát huy tài năng, trí tuệ đóng góp sức sáng tạo của tuổi trẻ vào sự phát triển và dựng xây của đất nước nói chung, tỉnh ta nói riêng... Cô Đồng Thị Anh (Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn), giáo viên hướng dẫn Đề tài “Tăng cường khả năng chịu nóng của giống cây Lyli Sa Pa, bằng công nghệ gen, cho biết: Lilium polanei là một trong loài Lyli hoang dại ở Sa Pa (Lào Cai), nó được ghi nhận là một loài hoa quý hiếm trên thế giới. Tuy nhiên, loài hoa này đang có nguy cơ bị tuyệt chủng do chúng chỉ có thể sinh trưởng và phát triển ở môi trường nhiệt độ thấp; vì vậy, để góp phần và bảo tồn loại hoa quý hiếm này, cần tăng cường khả năng chịu nóng của hoa. Đây là một trong những đề tài mới, phát huy sự sáng tạo cũng như trí thông minh của học sinh với mục tiêu, tạo dòng Lyli Sa Pa chuyển gen có khả năng chịu được nhiệt độ cao nhằm bảo tồn và phát huy loài hoa quý hiếm này. Nhóm học sinh nhà trường đã tìm hiểu và nghiên cứu với nhiều phương pháp, như: Cắt nội tạo ADN tái tổng hợp; chuyển gen vào vi khuẩn bằng xung điện; chuyển gen vào thực vật bằng phương pháp đồng nuôi cấy... Đề tài góp phần bảo tồn nguồn gen Lyli quý hiếm là nguồn vật liệu quý phục vụ công tác chọn và tạo giống hoa Lyli ở Việt Nam và thế giới. Em Nguyễn Ngọc Minh, lớp 12C6 (trưởng nhóm đề tài), chia sẻ: Xuất phát từ thực tiễn, Lyli là một loài hoa rất đẹp, nhưng chỉ trồng ở nơi có nhiệt độ thấp như Sa Pa (Lào Cai) nên chúng em nảy sinh ý tưởng nghiên cứu để hoa Lyli có thể trồng ở Điện Biên và nơi có nhiệt độ cao. Để nghiên cứu đề tài ngoài sự đoàn kết, chúng em còn tìm hiểu thêm từ sách giáo khoa, tham khảo ý kiến và tư vấn của các nhà khoa học... Đồng thời, tham khảo và trực tiếp xuống Khoa Công nghệ sinh học (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) để thí nghiệm, nghiên cứu và phát triển đề tài. Sau quá trình nghiên cứu đã tạo được các dòng Lyli Sa Pa mang gen CodA được điều khiển bởi Promoter HSP; các dòng Lyli chuyển gen có khả năng chịu được nhiệt độ cao (370C trong thời gian 13 ngày) tỷ lệ sống đạt 53,3 - 66,7% và tạo củ giai đoạn phục hồi, tỉ lệ này cao hơn rất nhiều so với đối chứng. Để phát triển các kết quả Đề tài, chúng em kiến nghị tiếp tục được nhân dòng và đánh giá khả năng chịu nóng của dòng Lyli chuyển gen ngoài đồng ruộng.

Đánh giá về cuộc thi trong buổi lễ tổng kết, ông Nguyễn Mạnh Quân, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo, cho biết: Cuộc thi khoa học kỹ thuật năm học 2016 - 2017, nhiều đề tài đoạt giải  đặc biệt nghiêng về giá trị ứng dụng, vào sản xuất phục vụ đời sống dân sinh. Cuộc thi đã quy tụ 41/41 đơn vị đăng ký dự thi với 112 dự án. Trong đó, khối các phòng giáo dục và đào tạo 10/10 phòng với 7 lĩnh vực, 27 dự án; khối các trường THPT 31/31 trường với 13 lĩnh lực, 85 dự án. Các dự án đa dạng về ý tưởng khoa học, nhiều ý tưởng xuất phát từ thực tiễn địa bàn, như: Xử lý nước thải, hiểm họa trượt sạt đất, giải pháp góp phần gìn giữ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc Thái, Mông. Nhiều dự án thể hiện sự đầu tư công phu về thời gian, trí tuệ, vận dụng khối lượng kiến thức liên môn lớn, gồm: Tạo cây trồng phù hợp với biến đổi khí hậu, máy sàng rửa cát... Cuộc thi là cơ hội để học sinh thể hiện năng lực học tập, kỹ năng giao tiếp, hùng biện của học sinh. Đồng thời, cũng tạo thêm động lực để mỗi cán bộ, giáo viên thể hiện lòng nhiệt tình, năng lực sư phạm, củng cố kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực hành góp phần thúc đẩy đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Cũng theo ông Nguyễn Mạnh Quân, thời gian tới Sở Giáo dục và Đào tạo tiếp tục tổ chức tuyên truyền sâu rộng về mục đích, ý nghĩa nghiên cứu khoa học dành cho học sinh; tiếp tục làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục, huy động kinh phí để đầu tư cho công tác nghiên cứu khoa học, đặc biệt là phát huy sức sáng tạo, khơi gợi trí thông minh của học sinh để áp dụng vào thực tiễn cuộc sống...

Có thể thấy rằng, cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học đã và đang mang lại nhiều tín hiệu tích cực, khơi gợi nhiều hơn nữa sức sáng tạo, trí thông minh của các “nhà khoa học trẻ”... góp phần tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.