Xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị hàng hóa quy mô lớn

Theo Liên minh HTX Việt Nam, cả nước hiện có 18.016 HTX, trong đó 10.052 HTX nông nghiệp, 1.424 HTX thương mại dịch vụ, hơn 3.000 HTX xây dựng, công nghiệp, 965 HTX vận tải, 1.137 Quỹ tín dụng nhân dân, 332 HTX môi trường. Ngoài ra, còn có gần 150.000 tổ hợp tác với 1,95 triệu thành viên, hoạt động ở tất cả các lĩnh vực, ngành nghề, vùng miền, nhiều nhất ở khu vực Nam Bộ. Trong đó, có khoảng 40% số HTX hoạt động hiệu quả, 40% đạt mức thu nhập trung bình còn 20% yếu kém. Khối HTX nông nghiệp chiếm đa số với 6,7 triệu hộ gia đình, cá nhân đang phải đẩy mạnh đổi mới về phương thức hoạt động, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, thực hiện liên kết với doanh nghiệp. Số HTX thương mại, vận tải, công nghiệp... có hiệu suất kinh doanh cao hơn, nhiều điển hình có thương hiệu như Liên hiệp HTX Saigon Co.op, doanh thu hàng tỷ USD, giải quyết việc làm cho 17.000 lao động trên 36 tỉnh, thành phố.

Tuy đạt được những kết quả quan trọng nhưng hoạt động của khối kinh tế tập thể (KTTT) chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế và so với mục tiêu yêu cầu. KTTT đang phát triển còn chậm cả về số lượng và chất lượng. Mặt khác, nhận thức về phát triển KTTT của nhiều cấp ủy, chính quyền, đặc biệt là người đứng đầu chưa đầy đủ, thống nhất, đánh giá về KTTT chưa toàn diện, chưa thấy hết vai trò quan trọng của khu vực KTTT trong phát triển kinh tế-xã hội, năng lực của các tổ chức KTTT còn yếu, công tác quản lý hạn chế, bộ máy phân tán, kém hiệu quả. Hệ thống cơ chế chính sách thiếu đồng bộ, chưa hấp dẫn, còn nhiều bất cập để khuyến khích phát triển các mô hình KTTT. Đặc biệt, việc thực hiện Luật Hợp tác xã năm 2012 với yêu cầu chuyển đổi, đăng ký lại các HTX theo luật định còn cao, bình quân cả nước còn 45%, cá biệt có địa phương còn hơn 60% HTX chưa chuyển đổi, trong khi thời hạn thực hiện quy định này chỉ còn đến 30/6/2016.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Võ Kim Cự kiến nghị Chính phủ sớm ban hành Nghị định về HTX nông nghiệp, đồng thời sửa đổi, bổ sung một số chính sách khuyến khích phát triển HTX gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông, lâm, hải sản; phê duyệt Đề án thí điểm hoàn thiện và nhân rộng mô hình HTX kiểu mới tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Bên cạnh đó, đề nghị Chính phủ cho phép Liên minh HTX Việt Nam bổ sung nhiệm vụ bảo lãnh tín dụng và hỗ trợ lãi suất sau đầu tư của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX đối với các HTX, Liên hiệp HTX; bổ sung cơ chế cho vay vốn lưu động, miễn phí hoặc hỗ trợ 100% phí bảo lãnh tín dụng và đơn giản thủ tục bảo lãnh. Liên minh HTX Việt Nam cũng kiến nghị Chính phủ hỗ trợ xây dựng 200 mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị hàng hóa quy mô lớn theo từng tỉnh, vùng, liên tỉnh, tạo tiền đề cho hợp tác xã phát triển bền vững và là cơ sở để kêu gọi đầu tư ngoài ngân sách, trước mắt tập trung vào lĩnh vực Nông nghiệp.

Phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải nhấn mạnh vai trò đặc biệt quan trọng của KTTT, mà nòng cốt là mô hình HTX. Do đó, các bộ, ngành Trung ương phối hợp với Liên minh Hợp tác xã Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về việc phát triển KTTT; tìm và nhân rộng mô hình hiệu quả cho các thành viên, xã viên bảo đảm HTX là tổ chức KTTT, đồng sở hữu, tự chủ, tự chịu trách nhiệm, do các thành viên tự nguyện thành lập nhằm tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản suất, kinh doanh, tạo việc làm, đáp ứng nhu cầu chung của các thành viên, trên cơ sở bình đẳng, dân chủ và cùng có lợi. Chú trọng xây dựng, hoàn thiện thể chế, các chính sách tạo thuận lợi cho HTX phát triển, nhất là việc xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị hàng hóa quy mô lớn theo từng tỉnh, vùng, liên tỉnh. Liên minh HTX Việt Nam phải làm việc với các bộ, ngành liên quan để rà soát, có kế hoạch triển khai thí điểm các mô hình này.

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải yêu cầu các bộ, ngành liên quan trên cơ sở chức năng nhiệm vụ của mình phối hợp với Liên minh Hợp tác xã Việt Nam khai thác tối đa nguồn lực của nhà nước thông qua các chương trình, đề án, dự án hỗ trợ KTTT, mà nòng cốt là HTX phát triển theo đúng chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước.