Chưa xử lý triệt để tình trạng khai thác cát trái phép

Hiện nay, dọc suối Nậm Sát, Nậm Hua đi qua địa bàn các xã Chiềng Sinh, Nà Sáy, Mường Thín... của huyện Tuần Giáo, có hơn 20 hộ dân khai thác cát trái phép. Trung bình một máy hút cát có thể khai thác được từ 10 - 15m3 cát/ngày, mỗi khối cát được bán tại bãi có giá từ 100 - 130 nghìn đồng (tùy từng loại cát). Với lợi nhuận như vậy nên việc khai thác cát trái phép diễn ra công khai. Điều đáng nói là có một số điểm khai thác cát trái phép nằm gần trụ sở làm việc của 2 xã Chiềng Sinh, Nà Sáy.

Khi lực lượng chức năng xuất hiện, “cát tặc” đều bỏ đi để lại máy móc. Trong ảnh: Các đầu hút cát trên suối Nậm Sát đoạn qua xã Chiềng Sinh.

Được biết, đầu tháng 4 vừa qua, UBND huyện Tuần Giáo đã thành lập đoàn kiểm tra liên ngành, xử lý hành chính các hành vi vi phạm trong hoạt động thăm dò, khai thác, vận chuyển và tiêu thụ khoáng sản trên địa bàn huyện. Khi kiểm tra tại 2 xã Chiềng Sinh và Nà Sáy, đoàn công tác phát hiện 5 hộ dân, cá nhân vi phạm; đã lập biên bản xử phạt hành chính và tạm giữ các phương tiện, máy móc vi phạm trong lĩnh vực khai thác khoáng sản. Nhưng chỉ sau thời gian ngắn là “đâu lại vào đấy”. Ngày 18/5 vừa qua, chúng tôi chứng kiến tình trạng khai thác cát trái phép tại khu vực suối Nậm Sát diễn ra giữa “thanh thiên bạch nhật”.

Trong khi các đối tượng khai thác cát trái phép ngày một công khai thì dường như chính quyền địa phương và các ngành chức năng huyện chưa có biện pháp quản lý, ngăn chặn, xử lý triệt để. Nếu có xử lý thì cũng theo kiểu “bắt cóc bỏ đĩa”. Thậm chí, nhiều hộ khai thác cát trái phép dù đã bị chính quyền địa phương xử phạt hành chính nhiều lần nhưng vẫn tiếp tục tái phạm, như trường hợp ông Lường Văn Uẩn, bản Nà Sáy 2, xã Nà Sáy. Điều này cho thấy, chế tài xử phạt chưa nghiêm, dẫn đến người dân tiếp tục tái phạm. Ông Lò Văn Hoàng, Phó Chủ tịch UBND xã Nà Sáy, thừa nhận có tình trạng khai thác cát trái phép xảy ra trên địa bàn, nhưng chỉ khai thác nhỏ lẻ và vào mùa vụ, xã có nhắc nhở nhưng chưa có giải pháp xử lý triệt để. Tuy nhiên, quá trình thực hiện, xã gặp không ít khó khăn do thiếu nhân lực, theo quy định hiện hành để xử lý vi phạm phải bắt quả tang, nhưng đối tượng rất xảo quyệt, lúc khai thác “chui” đều bố trí người canh gác (kể cả ban đêm). Khi phát hiện có đoàn kiểm tra, đối tượng sẽ dừng khai thác nên địa phương chỉ lập biên bản ghi nhận hiện trường, yêu cầu ký cam kết không tái phạm...

Theo quy định của UBND huyện Tuần Giáo về tăng cường công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động thăm dò, khai thác, vận chuyển và tiêu thụ khoáng sản trên địa bàn nếu UBND xã, thị trấn nào để xảy ra hoạt động khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trái phép, thì chủ tịch UBND xã, thị trấn đó phải bị kiểm điểm và chịu trách nhiệm trước UBND huyện. Thế nhưng, thực tế từ trước đến nay, các đoàn thanh tra, kiểm tra của huyện đã phát hiện, xử phạt nhiều hộ dân vi phạm khai thác khoáng sản trái phép. Nhưng hiếm có cán bộ xã nào bị kiểm điểm, kỷ luật, trừ trường hợp duy nhất năm 2013, huyện Tuần Giáo quyết định kỷ luật một cán bộ chủ chốt xã Nà Sáy.

Tìm hiểu chúng tôi được biết, hiện nay trên địa bàn huyện Tuần Giáo không có bất kỳ một điểm nào được cấp phép khai thác cát. Song vẫn có nhiều điểm khai thác cát hoạt động tự do, công khai. Trao đổi về vấn đề này, ông Bùi Quang Liên, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường, huyện Tuần Giáo, cho biết: Việc khai thác cát trái phép chủ yếu diễn ra trên địa bàn xã Chiềng Sinh, Chiềng Đông, Mường Thín, Nà Sáy; khoảng từ tháng 4 - 6 và tháng 9 - 11 hàng năm. Xử lý tình trạng này, trách nhiệm trước hết thuộc về chính quyền xã. Trách nhiệm của Phòng Tài nguyên và Môi trường chỉ là tham mưu cho UBND huyện ra các văn bản về tăng cường công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động thăm dò, khai thác, vận chuyển và tiêu thụ khoáng sản trên địa bàn huyện”.

Tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn huyện Tuần Giáo đã diễn ra nhiều năm, không chỉ làm thất thu nguồn tài nguyên mà còn để lại nhiều hệ lụy về môi trường, dòng chảy, sạt lở đất... Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng, chính quyền các cấp huyện Tuần Giáo cần có giải pháp xử lý triệt để.