Thị xã Mường Lay

Nhiều công trình thủy lợi chưa phát huy hiệu quả

08:35 - Thứ Năm, 11/10/2018 Lượt xem: 11775 In bài viết

ĐBP - Nhằm giúp người dân tái định cư có thêm ruộng, nương sản xuất, những năm qua, từ nguồn vốn Dự án Di dân, tái định cư Thủy điện Sơn La, TX. Mường Lay đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng xây dựng các công trình thủy lợi nhằm khai hoang, sản xuất. Tuy nhiên, có nhiều công trình chưa phát huy hiệu quả, gây lãng phí ngân sách Nhà nước, hoạt động sản xuất của người dân bị ngừng trệ.

 

Người dân khắc phục tạm đầu mối công trình Thủy lợi Tạo Sen để sản xuất vụ mùa năm 2018. Ảnh: Phạm Trung

Hư hỏng do thiên tai

Theo thống kê của Ban Quản lý Dự án các công trình TX. Mường Lay, toàn thị xã có 8 công trình thủy lợi bị hư hỏng nặng do ảnh hưởng của thiên tai. Trong số đó, có công trình hư hỏng từ sau mùa mưa năm 2017 đến nay chưa có kinh phí sửa chữa, có công trình vừa hư hỏng sau mùa mưa lũ năm nay. Ðiển hình trong số đó là công trình Thủy lợi Pa Cô (phường Sông Ðà). Công trình khởi công xây dựng đầu năm 2015, tổng mức đầu tư 9,7 tỷ đồng; mục tiêu là cung cấp nước tưới cho 30ha ruộng (trong đó 27ha ruộng khai hoang), ổn định đời sống trước mắt và lâu dài cho người dân tái định cư khu vực Ðồi Cao. Năm 2016, công trình được bàn giao đưa vào sử dụng trong sự hân hoan của người dân. Có thủy lợi, người dân tích cực khai hoang, mở rộng bãi tưới. Vụ đông xuân năm 2017, gần 10ha ruộng khai hoang ở bản Huổi Min đã được tưới bởi dòng nước của Thủy lợi Pa Cô. Nhưng “niềm vui ngắn chẳng tày gang”, mùa mưa năm 2017 - 2018 gây sạt lở, vùi lấp hơn 500m kênh mương. Ðến nay, đã qua 3 mùa lúa mà công trình vẫn chưa được sửa chữa. Anh Lầu A Chẻ, bản Huổi Min cho biết: Năm 2016, gia đình tôi phải bán trâu vay mượn 60 triệu đồng để san gạt, cải tạo hơn 2.000m2 ruộng bậc thang cấy lúa. Vụ đầu tiên thu được 60 bao thóc, sau đó thủy lợi hỏng, ruộng bỏ không đã hơn 1 năm nay. Người dân đã nhiều lần phản ánh lên UBND phường, thị xã, hy vọng rằng công trình sẽ sớm được sửa chữa để có nước sản xuất, nhưng đến nay mọi việc vẫn án binh bất động.

Còn nhiều công trình thủy lợi trên địa bàn TX. Mường Lay bị hư hỏng chưa được bố trí kinh phí sửa chữa, dẫn đến công trình bỏ không hoặc hoạt động kém hiệu quả. Công trình Thủy lợi Tạo Sen (xã Lay Nưa) năm 2017 hư hỏng đã được đầu tư 1,6 tỷ đồng để sửa chữa nhưng đến năm 2018 lại tiếp tục bị hỏng nặng hơn. Cụ thể, khu vực đập đầu mối đã bị xói lở mất chân móng, các khối bê tông bị sập, tách rời nhau khiến nước không thể qua tràn đầu mối chảy vào hệ thống kênh dẫn. Nếu không sửa chữa kịp thời thì hơn 86ha lúa của xã Lay Nưa không có nước để sản xuất vụ đông xuân năm 2018 - 2019. Không chỉ ảnh hưởng đến diện tích lúa mà nhiều ao, hồ nuôi thủy sản của người dân cũng hết nước. Không có nguồn nước vào ao, nhiều hộ phải thu hoạch cá sớm hơn dự kiến. Những hộ vừa thu hoạch xong thì không dám nuôi thêm lứa cá mới.

Ông Phạm Hữu Thanh, Phó Chủ tịch UBND xã Lay Nưa cho biết: Sản xuất vụ mùa năm 2018, chính quyền xã đã nhiều lần huy động người dân khắc phục tạm thời bằng cách làm phai tạm, tạo đập dâng nước nhưng không mấy hiệu quả. Tình trạng này kéo dài thì toàn bộ cánh đồng hơn 86ha lúa đông xuân sẽ bị thiếu nước sản xuất.

Ðược biết, năm 2017, TX. Mường Lay đã bố trí 3 tỷ đồng để sửa chữa 2 công trình Thủy lợi Pa Cô và Tạo Sen. Tuy nhiên, hết mùa mưa năm 2018, cả 2 công trình này lại tiếp tục hư hỏng, mất khả năng tưới.

Những công trình không bãi tưới

Hiệu quả sau đầu tư của một công trình thủy lợi được phản ánh qua diện tích bãi tưới mà công trình đó cung cấp nước tưới. Tuy nhiên, ở Mường Lay có  công trình có tổng mức đầu tư lên tới 30 tỷ đồng nhưng qua mấy năm khai thác mà chỉ tưới hiệu quả cho 3ha lúa. Ðó là công trình Thủy lợi Phiêng Luông, khu tái định cư Nậm Cản. Công trình được phê duyệt đầu tư tháng 8/2015, với mục tiêu cấp nước tưới cho 26ha lúa 2 vụ (trong đó, ruộng đã có 3ha, dự kiến khai hoang 23ha) và tiêu nước cho 32ha lúa và đất dốc thuộc khu vực bản Na Ka, bản Mo khu tái định cư Nậm Cản. Năm 2016, công trình hoàn thành và đưa vào sử dụng. Ðến nay, sau 3 năm khai thác, công trình chỉ tưới cho 3ha lúa đã có sẵn còn diện tích ruộng khai hoang mới gần như không có. Khu vực bãi tưới được quy hoạch để khai hoang trồng lúa, mấy năm nay, người dân sử dụng để trồng sắn, ngô. Ðến thời điểm hiện tại, do mưa lũ, toàn bộ khu đập đầu mối công trình Thủy lợi Phiêng Luông bị đất đá vùi lấp cao 1,5 - 2m, mất khả năng cấp nước.

Bà Lò Thị Phương, bản Mo 2, xã Lay Nưa cho biết: 65 hộ dân bản Mo 2 đều được chia đất ở bãi tưới Phiêng Luông. Tuy nhiên, diện tích rất manh mún nên khó khai hoang, nếu tổ chức khai hoang thì phải làm đồng loạt cả bản. Hiện nay, toàn bộ diện tích bãi tưới Phiêng Luông, người dân đang trồng sắn.

Công trình Thủy lợi bản Ðớ, phường Na Lay được đưa vào sử dụng năm 2015, công suất tưới 21ha lúa. Tuy nhiên, đến nay người dân phường Na Lay chỉ sản xuất được 2,1ha (đạt 10% diện tích bãi tưới), 90% diện tích còn lại bỏ hoang. Lý giải việc này, ông Chu Văn Hoành, Phó Chủ tịch UBND phường Na Lay cho biết: Do quá trình khai hoang sử dụng máy xúc để san gạt, tạo bờ thửa, toàn bộ lớp đất màu mỡ trên bề mặt đã bị xúc đi. Khi hoàn thành, những thửa ruộng không còn đất màu, tháo nước vào 1 - 2 đợt thì trơ ra toàn đá xít, cây lúa không sống nổi. Hiện nay, chỉ còn 2,1ha người dân chịu khó cải tạo nên vẫn sản xuất được nhưng năng suất, sản lượng không cao. Không sản xuất được lúa, phường đã vận động người dân chuyển đổi sang trồng các loại cây trồng khác nhưng cũng không hiệu quả. Ðiển hình như năm 2016, gia đình anh Lù Văn Nghĩa, bản Chi Luông 1 đã chuyển đổi sang trồng 1ha chuối tây. Sau hơn 1 năm đầu tư nhưng cây chuối không phát triển, lụi dần rồi chết hẳn.

Trao đổi về hiệu quả các công trình thủy lợi sau đầu tư, ông Vũ Xuân Linh, Phó Chủ tịch UBND TX. vẫn khẳng định các công trình thủy lợi trên địa bàn đều phát huy hiệu quả. Ông Linh cho biết: “Một công trình thủy lợi mới khai thác thì chưa thể tưới hết công suất mà phải có thời gian khai hoang các bãi tưới. Ðối với các công trình bị hư hỏng do mưa lũ, thị xã đang cân đối các nguồn vốn để tiến hành sửa chữa. Dự kiến trung tuần tháng 11/2018, thị xã sẽ sửa chữa 2 công trình Tạo Sen và Pa Cô để đảm bảo nước cho người dân sản xuất vụ đông xuân năm 2018 - 2019”. Khi được hỏi về kế hoạch mở rộng diện tích bãi tưới của các công trình thủy lợi, nhất là Thủy lợi Phiêng Luông, ông Linh không trả lời mà cho rằng người dân quá trông chờ ỷ lại Nhà nước, không chịu khó khai hoang.

Thời gian gần đây, hiệu quả sau đầu tư của các công trình thủy lợi là chủ đề “nóng” được bàn thảo trong nhiều cuộc họp của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Hiện nay, chủ trương của tỉnh là không nhất thiết phải đầu tư các công trình thủy lợi để sản xuất lúa nếu không cấp thiết. Thay vào đó có thể chuyển đổi sang trồng các loại cây đa mục đích, hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên, những công trình thủy lợi đã được đầu tư, các địa phương phải có kế hoạch khai hoang, mở rộng bãi tưới để phát huy tối đa hiệu quả của công trình.

Phạm Trung
Bình luận
Back To Top