Lãng phí bể gom vỏ, bao thuốc bảo vệ thực vật

Trung bình mỗi năm người dân Ðiện Biên Ðông sử dụng hàng tấn thuốc BVTV, hóa chất phục vụ sản xuất nông nghiệp. Trong quá trình sử dụng, nhiều người đã vứt vỏ, bao thuốc bừa bãi. Một phần là do sự thiếu ý thức của người dân, phần khác là do chưa có các điểm thu gom bao, vỏ thuốc BVTV và xử lý. Theo đánh giá của cơ quan chuyên môn, trong các bao bì, chai lọ đựng thuốc BVTV đã qua sử dụng, lượng thuốc còn sót lại không hề nhỏ (gần 2%). Lượng thuốc tồn dư này về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ con người, gây ô nhiễm nguồn đất, nước và nhiễm bẩn nông sản. Thực hiện Văn bản số 420/HD-STNMT ngày 10/5/2019 của Sở Tài nguyên và Môi trường về xây dựng bể thu gom, khu vực lưu chứa và quy trình thu gom vận chuyển, xử lý bao thuốc BVTV sau sử dụng, huyện Ðiện Biên Ðông đã chỉ đạo, hướng dẫn các xã, thị trấn rà soát, sử dụng nguồn kinh phí sự nghiệp môi trường để xây dựng các bể thu gom bao, vỏ thuốc BVTV sau khi sử dụng. Ðến nay hầu hết các xã, thị trấn trên địa bàn huyện đã đầu tư xây dựng các bể chứa vỏ thuốc BVTV.

Năm 2019, từ nguồn kinh phí sự nghiệp môi trường, xã Xa Dung đã đầu tư xây dựng 14 bể thu gom vỏ bao thuốc BVTV, được bố trí tại 14/19 bản. Tuy nhiên, đến nay các bể chứa này vẫn chưa phát huy hiệu quả. Dọc đường vào các bản, khu sản xuất vẫn có rất nhiều bao bì, vỏ chai đựng thuốc BVTV vứt bừa bãi. Trong khi đó nhiều bể chứa vỏ thuốc BVTV lại trống không, gây lãng phí. Ông Chá Chồng Chu, Chủ tịch UBND xã Xa Dung cho biết: “Hiện nay chưa đánh giá được hiệu quả của các bể chứa vỏ bao thuốc BVTV, vì các bể mới xây dựng năm 2019. Mặc dù, xã đã tích cực tuyên truyền, vận động bỏ vỏ, bao thuốc BVTV sau khi sử dụng vào bể chứa, nhưng người dân chưa tích cực hưởng ứng”.

Tìm hiểu thực tế chúng tôi nhận được phản ánh của nhiều người dân về việc bố trí các bể chứa chưa hợp lý, có bản đặt gần khu dân cư, có bản đặt xa khu vực sản xuất của người dân; thiết kế cửa rác vào bể quá nhỏ (20cm2), nắp đậy nặng, mỗi lần thu gom rác rất khó khăn, bất tiện... Ðây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng có bể nhưng nông dân chưa thu gom vỏ, bao bì vào bể. Trong khi đó, theo quy định: UBND cấp xã có trách nhiệm rà soát, xác định địa điểm đặt bể chứa và triển khai xây dựng đảm bảo các yêu cầu về vị trí, vật liệu, hình dạng và phù hợp với thực tế địa phương. Ðịa điểm đặt các bể chứa phải dễ nhận biết (ven đường, trục đường giao thông nội đồng, bờ ruộng lớn), không bị ngập lụt; gần điểm pha chế thuốc trước khi đem đi phun… để thuận tiện cho việc thu gom vỏ bao thuốc sau khi sử dụng; đồng thời không làm ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt, khu dân cư, giao thông và mỹ quan khu vực.

Không chỉ ở xã Xa Dung, nhiều xã khác cũng trong tình trạng có bể chứa vỏ thuốc BVTV nhưng người dân vẫn vứt ngoài đồng ruộng. Xã Phình Giàng năm 2019 được đầu tư 6 bể thu gom, đặt tại các bản: Xa Vua A, Xa Vua B, Pa Cá và Cảnh Lay song các bể chưa phát huy được tác dụng như mong muốn. Anh Tráng A Vàng, trưởng bản Xa Vua B, cho biết: “Cả bản có một bể thì không đáp ứng được nhu cầu người dân, đặt ở vị trí nào cũng khó, chỉ thuận tiện cho một vài hộ dân có diện tích nương, ruộng xung quanh đó; những hộ có ruộng, nương ở xa sẽ rất khó để sử dụng bể thu gom này”. Còn theo lý giải của ông Vàng A Pó, Chủ tịch UBND xã Phình Giàng thì nguyên nhân đến nay các bể thu gom vỏ thuốc BVTV chưa phát huy hiệu quả vì đây là năm đầu tiên thực hiện mô hình này, trong khi lâu nay thói quen của người dân vùng cao sau khi sử dụng thuốc BVTV là vứt luôn vỏ bao bì, chai lọ tại cánh đồng, nơi sản xuất.

Ngoài bể thu gom vỏ thuốc BVTV không phát huy hiệu quả thì các lò đốt rác cũng chung cảnh ngộ. Xã Pú Nhi đã xây dựng 6 lò đốt rác mi ni cho người dân các bản: Huổi Tao A, Huổi Tao B, Huổi Tao C, Nậm Bó, Háng Trợ A, Háng Trợ B, Háng Trợ C và Nậm Ngám A. Mục tiêu là đốt rác thải, vỏ bao bì thuốc trừ cỏ, trừ sâu để vệ sinh môi trường. Tuy nhiên, từ khi đưa vào sử dụng đến nay, duy nhất lò đốt rác tại bản Nậm Ngám A (bản trung tâm xã) hoạt động, còn hầu hết lò đốt rác ở các bản khác đều không phát huy hiệu quả. Thói quen của người dân từ trước đến nay vẫn tiện đâu vứt đấy, dẫn đến có lò đốt nhưng không sử dụng. Ðây là nguyên nhân khiến tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã đến nay chưa đạt. Không chỉ không phát huy hiệu quả, việc bỏ không các lò đốt rác còn gây lãng phí nguồn lực đầu tư (trung bình mỗi lò đốt rác có kinh phí xây dựng 3 triệu đồng).

Theo thống kê của Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Ðiện Biên Ðông, hiện nay các xã chưa báo cáo số lượng các bể chứa, tuy nhiên huyện đã triển khai, hướng dẫn tất cả các xã đầu tư xây dựng các bể này theo đúng quy định. Các bể chứa có hình ống hoặc hình chữ nhật (tùy thuộc địa hình, điều kiện từng xã), với dung tích từ 0,8m3 - 1m3; nắp bể chắc chắn, có độ dầy tối thiểu 0,7cm và rộng hơn thành bể 0,5cm để tránh nước mưa chảy vào bể… Năm 2019, mỗi xã trung bình được cấp 50 triệu đồng tiền sự nghiệp môi trường để thực hiện việc xây dựng các bể thu gom vỏ thuốc BVTV. Mỗi bể thu gom vỏ bao thuốc BVTV có kinh phí khoảng 5 triệu đồng nhưng đến nay chưa phát huy hiệu quả, gây lãng phí đầu tư.

Việc triển khai dự án xây dựng các bể thu gom bao bì thuốc BVTV hay lò đốt rác mi ni là rất cần thiết, góp phần bảo vệ môi trường nông thôn. Nhưng để đạt hiệu quả và tránh lãng phí nguồn lực đầu tư, chính quyền địa phương cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nâng cao ý thức sử dụng cho người dân; đồng thời có quy định xử phạt những người vứt vỏ chai, bao bì thuốc BVTV bừa bãi ra môi trường. Cùng với đó cần khắc phục bất cập về thiết kế các bể chứa cũng như khảo sát địa điểm xây bể cho phù hợp, đảm bảo chứa đựng hết bao, vỏ thuốc BVTV sau sử dụng trong vùng đất canh tác. Theo quy định tối thiểu phải có 1 bể chứa trên diện tích 3ha đất canh tác cây trồng hàng năm hoặc 10ha đất canh tác cây trồng lâu năm có sử dụng thuốc BVTV. Song thực tế tại các xã trên địa bàn huyện, hiện nay 1 bể thu gom cho diện tích sản xuất lớn hơn nhiều lần so với định mức.