Phát động cuộc 'cách mạng' chăn nuôi

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường phát biểu như vậy tại Hội nghị Chiến lược phát triển chăn nuôi giai đoạn 2020 – 2030, tầm nhìn 2040 tổ chức tại Hà Nội sáng 15/9.

Phát triển mất cân đối

Theo Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, thực hiện Chiến lược phát triển chăn nuôi giai đoạn 2008 – 2018, sản lượng thịt các loại của nước ta đã tăng 1,5 lần (từ 3,6 triệu tấn lên 5,4 triệu tấn), trứng tăng 2,3 lần đạt 11,6 tỉ quả; sữa tươi tăng 3,6 lần lên 936,7 nghìn tấn; thức ăn chăn nuôi công nghiệp tăng 2,4 lần.

Trong 10 năm qua, chúng ta đã hoàn thành khung pháp lí cho ngành chăn nuôi, cụ thể là đã ban hành Luật Thú y, Luật Chăn nuôi, là cơ sở pháp lí vận hành chăn nuôi theo hướng hiện đại. 

Thời gian qua tốc độ phát triển ngành chăn nuôi rất nhanh nhưng lại mất cân đối, thịt lợn chiếm tới 70% trong cơ cấu "rổ thực phẩm". Cơ cấu này không hợp lý nữa, vì mức thu nhập bình quân người dân từ chỗ chỉ 400 USD/người/năm, nay đã tăng lên 3.000 USD/năm, đòi hỏi cơ cấu thực phẩm trong bữa ăn hàng ngày phải khác trước. 

“Ngoài ra, vấn đề đáng lưu ý là 100 triệu tấn chất thải từ chăn nuôi, phải biến thành tiền chứ không thể để ô nhiễm như hiện nay”, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói.

"Chăn nuôi hiện đại, bền vững phải đảm bảo 3 khâu quan trọng nhất. Đó là sản xuất, chế biến, tiêu thụ. Bây giờ chúng ta mới làm được khâu sản xuất, còn chế biến thì lõm bõm. Đặc biệt, Việt Nam là một nước nông nghiệp nhưng xuất khẩu còn rất khiêm tốn, 'soi kính hiển' vi mới thấy một ít lợn sữa, trứng muối, thịt gà, mật ong... Trước những hạn chế đó, Bộ NN&PTNT đã báo cáo xây dựng một chiến lược chăn nuôi mới có tầm nhìn xa hơn", Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết.

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến, Chiến lược phát triển chăn nuôi giai đoạn 2020-2030 tầm nhìn 2040 sẽ khắc phục những tồn tại lớn, tái cấu trúc chăn nuôi, lấy 3 trục: Kinh tế, môi trường, an sinh là hiệu quả bền vững của mục tiêu chăn nuôi. Mục tiêu chung là đến năm 2030, sản xuất chăn nuôi của Việt Nam thuộc nhóm các quốc gia tiên tiến trong khu vực. Sản phẩm chăn nuôi đáp ứng yêu cầu chất lượng, an toàn thực phẩm cho tiêu dùng trong nước và tăng cường xuất khẩu.

Trong đó, mục tiêu tăng trưởng giá trị sản xuất giai đoạn 2021-2025 trung bình từ 4-5%/năm, giai đoạn 2026-2030 từ 3-4%/năm. Sản lượng thịt xẻ các loại đến năm 2030 đạt 6-6,5 triệu tấn, trong đó xuất khẩu từ 15-20% sản lượng.

Sản lượng trứng, sữa đến năm 2030 là khoảng 23 tỉ quả trứng và 2,6 triệu tấn sữa. Tỉ trọng thịt gia súc, gia cầm được chế biến chiếm khoảng 40-50% vào năm 2030.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết, dự thảo chiến lược đã đưa ra 10 nhóm giải pháp, gồm: Hoàn thiện các nhóm chính sách phát triển chăn nuôi bao gồm chính sách đất đai, tài chính và tín dụng, thương mại…; nâng cao năng lực phòng, chống dịch bệnh; khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế; nâng cao năng suất, chất lượng giống vật nuôi; nâng cao chất lượng, hạ giá thành thức ăn chăn nuôi; nâng cao năng lực giết mổ và chế biến sản phẩm chăn nuôi; đào tạo nguồn nhân lực; phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành chăn nuôi; đổi mới tổ chức sản xuất; tăng cường năng lực quản lí nhà nước ngành chăn nuôi, thú y.

Tập trung phát triển về chất

Đóng góp ý kiến cho dự thảo chiến lược, ông Hoàng Nghĩa Hiếu – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An khẳng định, chăn nuôi là lĩnh vực có dư địa phát triển lớn nhất ngành nông nghiệp, có thể tăng trưởng hơn nữa. Nhưng bây giờ chăn nuôi phải kết hợp trồng trọt, sản xuất an toàn, theo hướng hữu cơ, tạo thành chu trình kinh tế tuần hoàn, ví dụ phế thải chăn nuôi trở thành phân bón hữu cơ nhằm giảm chi phí, nâng cao hiệu quả kinh tế.

“Theo tôi trong chiến lược này cần đạt 4 mục tiêu: Nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững, đảm bảo vệ sinh môi trường và an sinh xã hội. Trong đó, yếu tố môi trường phải được xem là vấn đề sống còn. Thật tiếc là hiện nay cứ chỗ nào có chăn nuôi là ở đó có ô nhiễm. Khó nhất trong chăn nuôi cũng chính là xử lí chất thải”, ông Hoàng Nghĩa Hiếu nói.

Ông Võ Văn Chánh – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai thì cho rằng, đây là chiến lược chung cho cả nước nhưng tuỳ theo đặc thù từng vùng, từng tỉnh phải có những đột phá riêng. Đối với Đồng Nai, tỉnh sẽ không cạnh tranh về số lượng vì đến nay đã phát triển đạt tốc độ tối đa (tăng trưởng trung bình 3,5%/năm), mà sẽ tập trung vào chất lượng, sản phẩm an toàn, đảm bảo an toàn dịch bệnh. Trong năm 2021, tỉnh sẽ xử lí 10% số hộ chăn nuôi nhỏ lẻ xen kẽ trong khu dân cư, thúc đẩy 22 chuỗi liên kết, xây dựng thành công vùng an toàn dịch bệnh.

Sau khi nghe ý kiến đóng góp tại hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh, chăn nuôi là ngành có vai trò đặc biệt quan trọng đối với bất kì địa phương nào, vì nó gắn liền với việc cung cấp thực phẩm cho người dân, tạo ra nhiều việc làm, đóng góp cho tăng trưởng và cho ngân sách Nhà nước. Chiến lược phát triển chăn nuôi 2008-2018 cũng là chiến lược đầu tiên của ngành, trong đó đã tập trung tái cấu trúc, tăng tỉ trọng trong nông nghiệp, tạo ra sản phẩm có giá trị cao, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Tuy nhiên ngành chăn nuôi đang đứng trước khó khăn, thách thức lớn, đó là quy mô nhỏ lẻ chiếm tỉ trọng cao. Chăn nuôi quy mô hộ gia đình có mặt tốt nhưng khó kiểm soát dịch bệnh, năng suất, chất lượng hiệu quả không thể cao được.

Tình hình kiểm soát dịch bệnh, đảm bảo an toàn thực phẩm, môi trường còn nhiều bất cập. Nơi nào chăn nuôi phát triển nhất thì cũng là nơi ô nhiễm nhất.

Năng lực cạnh tranh của sản phẩm chăn nuôi trên thị trường còn yếu kém, nếu mở cửa thì chắc chắn sẽ khó cạnh tranh ngay tại nội địa vì những điểm yếu trong chất lượng sản phẩm, giá thành…

“Do đó, ngành chăn nuôi nói riêng, nông nghiệp nói chung phải cụ thể hoá chiến lược. Hiện nay chúng ta không còn công cụ quy hoạch nữa, nên phải có chiến lược định hướng phát triển ngành. Mặt khác, chiến lược cũng là công cụ để kiểm soát phát triển, đặc biệt là các vấn đề môi trường, an toàn dịch bệnh. Đề nghị Bộ NN&PTNT xây dựng chiến lược dài hơi hơn, thậm chí tầm nhìn đến năm 2045-2050. Phát triển chăn nuôi phải gắn với nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu, yêu cầu phải có dự báo, tránh nuôi theo phong trào, không theo kế hoạch, chiến lược”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng chỉ rõ: "Chiến lược phát triển chăn nuôi giai đoạn tới là công nghiệp hoá, hiện đại hoá, chúng ta vẫn coi trọng chăn nuôi truyền thống nhưng phải gắn với bảo vệ môi trường, đảm bảo an toàn dịch bệnh, đẩy mạnh liên kết chuỗi giá trị, áp dụng khoa học công nghệ, phát triển chăn nuôi an toàn, theo hướng hữu cơ, kinh tế tuần hoàn”.