Hoa ban có kịp nở cho ngày lễ hội?

Tây Bắc nói chung và Điện Biên nói riêng được coi là xứ sở của hoa ban. Cây ban thân mộc, không mọc thẳng mà khẳng khiu uốn khúc, chia cành phân nhánh tán xòe như có bàn tay của thiên nhiên. Lá ban mọc cách, không xếp thành tán và không rậm rạp như các loài cây khác. Cuối tháng 2 dương lịch, hoa ban bắt đầu nở lác đác, rộ nhất và đẹp nhất là đầu tháng 3, đến đầu tháng 4 thì bắt đầu tàn.

Mùa ban 2015 nở trắng tuyến đường Võ Nguyên Giáp.

Hoa ban là biểu tượng của núi rừng Tây Bắc. Sức sống của cây ban thật mãnh liệt, dù ở môi trường nào, trên núi đồi khô cằn hay bám vào vách đá cheo leo. Sức sống mãnh liệt của cây ban tượng trưng cho ý chí kiên cường của người dân Tây Bắc. Nét đẹp đó thể hiện sự thủy chung dịu dàng, cần cù, bất khuất của người phụ nữ. Và bao đời nay, cây ban đã đi vào đời sống văn hóa, tâm linh của nhân dân, nhất là bà con dân tộc Thái. Trong ký ức của người đi xa, cùng với nỗi nhớ mường, nhớ bản còn có nỗi nhớ da diết hoa ban vào mỗi độ xuân về. Họ trân trọng mang nhành ban về tặng người thân vì cho rằng, hoa ban trong trắng vừa là biểu tượng của đạo hiếu đối với cha mẹ, vừa là biểu tượng của tình yêu đôi lứa…

Ở thành phố Điện Biên Phủ, vào dịp tháng 3, hoa ban nở trắng ngần tuyến đường Võ Nguyên Giáp, bóng cây in mình xuống dòng sông Nậm Rốm. Sắc ban trắng cuốn hút khiến mỗi ai đi qua không khỏi ngẩn ngơ ngắm nhìn mà còn phải dừng chân vì hương thơm nhẹ nhàng quyến rũ và chụp những bức ảnh lưu niệm.

Lễ hội Hoa ban thường tổ chức vào dịp tháng 3 hàng năm khi mùa ban bắt đầu. Song năm nay, đến thời điểm này, dọc các tuyến phố, mới chỉ có vài cây ban nở hoa. Là người say mê và có nhiều trăn trở đối với cây ban, bà Nguyễn Thị Khuyên, Trưởng phòng Nghiệp vụ Văn hóa (Sở VH-TT&DL) băn khoăn: Đến mùa đông cây ban tự mình trút lá, đợi sang mùa xuân ấm áp đâm chồi, nảy lộc. Bởi vậy, thường thì khi ban nở rộ thì phải rụng hết lá, chỉ còn nụ xanh và hoa trắng muốt. Những cây nào còn giữ được lá, thường là cây non, chưa ra hoa nhiều. Tuy nhiên, do thời tiết năm nay thay đổi thất thường, nhất là ảnh hưởng của đợt rét đậm, rét hại vừa qua nên hoa ban nở chậm. Những cây lâu năm, già cỗi lá vẫn dày và xanh. Hầu hết đến nay cây ban đều chưa rụng lá để dồn nhựa vào thân cây rồi đâm nụ. Trong khi đó, chỉ còn hơn 2 tuần nữa sẽ diễn ra Lễ hội Hoa ban năm 2016. Để cây ban có thể kịp khoe sắc vào đúng thời điểm diễn ra lễ hội thì không chỉ có sự tác động của thiên nhiên mà cần có sự can thiệp của con người như vặt lá để kích thích cây ra hoa… Song việc làm này cũng không dễ bởi cần có thời gian và sự tham gia, huy động của nhiều người.

Điều băn khoăn, trăn trở này không chỉ riêng gì với bà Nguyễn Thị Khuyên mà còn với nhiều người làm công tác văn hóa và tổ chức lễ hội. Trong khi đó đây là năm thứ 3 Lễ hội Hoa ban được tổ chức để chào mừng kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước và tỉnh, góp phần tôn vinh, bảo tồn, phát huy các loại hình văn hóa dân tộc; giới thiệu hình ảnh Điện Biên, đặc biệt là cây ban với bạn bè trong nước và quốc tế. Bên cạnh các hoạt động như: Chương trình khai mạc Lễ hội và công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ về quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch quốc gia Điện Biên Phủ - Pá Khoang; Hội thảo Phát triển du lịch trên địa bàn; Triển lãm Văn hóa truyền thống một số dân tộc thiểu số tỉnh; Thi “Ảnh đẹp Hoa ban”… thì Lễ hội Hoa ban 2016 còn trưng bày, giới thiệu về cây hoa ban… Tại khu bờ hồ Tỉnh ủy, gian hàng trưng bày, giới thiệu về cây ban có diện tích khoảng 20m² sẽ trưng bày 50.000 hình ảnh đẹp về hoa ban, các món ăn dân tộc chế biến từ cây ban. Cùng với đó là sơ đồ phân tán hoa ban và 100 tờ rơi giới thiệu kỹ thuật trồng, chăm sóc cây hoa ban… Và có thể sẽ chưa hoàn hảo nếu thiếu vắng hình ảnh những cây ban khoe sắc trên các tuyến phố phường. Đặc biệt, trong những ngày diễn ra lễ hội sẽ có hàng ngàn đại biểu về dự, đại diện lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Ban Chỉ đạo Tây Bắc, các bộ, ban ngành Trung ương; đại biểu các tỉnh Luông Pra Băng; U Đôm Xay (Nước CHDCND Lào) và tỉnh Nan (Vương quốc Thái Lan); đại diện các tỉnh, thành phố trong cả nước, các doanh nghiệp tiêu biểu…

Kỳ vọng qua việc tổ chức Lễ hội Hoa ban và công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ về quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch quốc gia Điện Biên Phủ - Pá Khoang sẽ góp phần thúc đẩy hoạt động xúc tiến, đầu tư; tăng cường hợp tác, liên kết, phát huy tiềm năng, thế mạnh… phát triển du lịch lịch sử, văn hóa, sinh thái và tâm linh gắn với hoa ban. Song nên chăng cũng cần quan tâm, có sự tác động cần thiết để những cây ban nở đúng dịp diễn ra lễ hội. Từ đó, đưa Điện Biên, đặc biệt là cây ban - hình ảnh đặc trưng của núi rừng Tây Bắc nói chung và Điện Biên nói riêng đến với du khách trong và ngoài nước.