Ðặc sắc ẩm thực dân tộc Thái ngày tết

08:40 - Thứ Năm, 08/02/2018 Lượt xem: 5114 In bài viết
ĐBP - Khi ngày tết cổ truyền của dân tộc cận kề cũng là thời điểm khắp các bản làng đồng bào dân tộc Thái đen “dậy mùi” thơm cay nồng của thịt, cá ướp các loại gia vị rừng được sấy khô trên bếp than hồng; cùng với đó là mùi xôi nếp nương ngọt bùi, nức mũi và các đặc sản núi rừng mà mùi vị “không thể lẫn vào đâu được”. Ðó là các món ăn truyền thống, đặc trưng không thể thiếu của mỗi gia đình người dân tộc Thái trong dịp tết đến, xuân về dù cuộc sống có nhiều thay đổi và ngày càng tiện lợi.


Người dân bản Noong Chứn, phường Nam Thanh (TP. Ðiện Biên Phủ) làm lạp xưởng, thịt sấy đặc trưng của dân tộc.

Ðể tìm hiểu về ẩm thực truyền thống ngày tết của đồng bào dân tộc Thái, chúng tôi đến bản Mển, xã Thanh Nưa (huyện Ðiện Biên) - nơi người Thái  sinh sống từ lâu đời. Ông Lường Văn Lả, năm nay đã 65 tuổi, hồi tưởng bao nhiêu cái tết đã qua trong cuộc đời mình rồi khẳng định chắc chắn với chúng tôi: “Các món ăn truyền thống ngày tết của ông cha cơ bản vẫn được gìn giữ và thực hiện cho đến ngày nay. Hầu hết con cháu người Thái ai cũng biết làm những món ăn cơ bản ấy. Trong mâm cỗ cúng tổ tiên ngày tết, không thể thiếu xôi nếp nương, bánh chưng gù, rượu, măng rừng, thịt thú rừng hoặc có thể thay thế bằng thịt trâu, thịt lợn, gà và các món sấy… Các món ăn ấy tượng trương cho cuộc sống thường ngày của người Thái, sự hài hòa của đất trời, rừng núi và thể hiện sự hiếu thảo của con cháu đối với ông bà, tổ tiên. Mâm cơm mời khách cũng tương tự như vậy và không quên nhâm nhi chén rượu gạo thơm lừng cùng đĩa thịt sấy xé sợi. Nhiều gia đình còn chuẩn bị thêm các món rau đặc biệt như nộm măng với rau rừng, nộm cỏ mần trầu, rau dại...”. Tất cả các món ăn đều gần gũi và có phần đơn giản nhưng rất đặc trưng và tinh tế.

Trước khi trò chuyện cùng ông Lả, chúng tôi đã đến thăm gia đình anh Lò Văn Khánh, Trưởng bản nhưng không gặp bởi anh đang bận cùng một số người dân trong bản lên khu vực vùng cao tìm mua trâu về đụng ăn tết. Hẹn lại hôm sau, anh đón chúng tôi bằng nụ cười rạng rỡ bởi đã dắt về được con trâu to, chắc thịt. Anh Khánh cho biết: “Người dân bản Mển thường mua chung trâu, bò hoặc lợn về mổ thịt để chuẩn bị các món ăn cho ngày tết. Việc này rất được bà con coi trọng và quan tâm, bởi có chọn được con vật tốt thì các món ăn mới ngon, đặc biệt là thịt sấy, lạp xưởng”. Ðược biết, tết nào cũng vậy, thịt sấy là món ăn luôn sẵn sàng mời khách dưới mỗi nếp nhà đồng bào dân tộc Thái nơi đây. Vì vậy nhà nào sấy nhiều thì hơn 10kg, ít cũng phải 3 - 4kg thịt tươi và vài cân cá để đãi khách. Trước đây, khi kinh tế tự cung tự cấp, bà con thường làm “thịt gác bếp” để dành ăn dần trong năm, nhưng hiện giờ, cuộc sống no đủ hơn, thịt được sấy quanh năm, nhiều nhất là dịp sát tết (từ 27 - 28 tết) để sử dụng ngay. Món thịt sấy này có hương vị rất đặc trưng và dễ làm vừa mọi khẩu vị bởi được ướp với tỏi, ớt, muối, mì chính... và đặc biệt không thể thiếu mắc khén - được mệnh danh là hạt tiêu rừng Tây Bắc, sau đó được sấy trên bếp than hoặc phơi khô và đồ qua rồi tiếp tục sấy trong 2 - 3 ngày. Khi ăn, thớ thịt có độ dai vừa phải, ngọt, thơm, tê cay khiến ai thưởng thức 1 lần đều muốn thử thêm nhiều lần nữa.

Cùng với thịt sấy thì xôi là món ăn quan trọng, luôn được chuẩn bị sẵn trong mâm cơm tất niên của đồng bào dân tộc Thái. Ðể sử dụng trong những ngày tết, người Thái lựa chọn loại gạo nếp ngon nhất. Gạo được vo sạch, ngâm một lần nước rồi mới đồ lên. Người Thái chuộng xôi có màu sắc được tạo nên từ các loại lá cây tự nhiên để cúng tổ tiên và đãi khách. Xôi sau khi chín rất thơm, dẻo, ngọt bùi, đến khi nguội cũng vẫn giữ được hương thơm và độ dẻo, vì thế mà những cóong xôi cứ thế đầy rồi lại vơi liên tục trong những ngày tết. Ông Lò Văn Ðịnh, bản Noong Chứn, phường Nam Thanh (TP. Ðiện Biên Phủ), cho biết: “Người Thái dùng xôi như người Kinh sử dụng cơm tẻ trong bữa ăn hàng ngày. Vì thế vào ngày tết, xôi lại càng không thể thiếu trong các mâm cỗ. Món xôi của người Thái chúng tôi không chỉ được người trong gia đình yêu thích mà khách phương xa hoặc dân tộc khác đến chơi, dùng bữa cũng đều tấm tắc khen ngon”.

Ngoài 2 món ăn tiêu biểu trên, tết đến, các món ăn truyền thống khác vẫn xuất hiện đầy đủ trên mâm cỗ của các gia đình dân tộc Thái. Phương pháp chế biến món ăn của người Thái hoàn toàn dựa vào kinh nghiệm từ ngàn xưa để lại và được lưu giữ từ đời này qua đời khác. Chính điều này đã khiến cho món ăn luôn có hương vị đặc trưng riêng biệt. Ngày nay, các món ăn truyền thống của đồng bào Thái không chỉ tồn tại trong cộng đồng dân tộc mình mà còn phổ biến trong rất nhiều gia đình người Ðiện Biên, thuộc nhiều dân tộc khác nhau trong các dịp lễ tết, tiếp khách và cả thường ngày. Thịt sấy, cá sấy, xôi nếp nương... cũng đã trở thành những đặc sản của mảnh đất Ðiện Biên, mang hương vị núi rừng đi khắp muôn nơi, góp phần tạo ấn tượng, thu hút du khách lên với xứ sở Mường Trời.

Bài, ảnh: Nguyễn Hiền
Bình luận
Back To Top