Lễ hội Hoa Ban xưa và nay

09:11 - Thứ Năm, 10/12/2020 Lượt xem: 12698 In bài viết

ĐBP - Lễ hội Hoa Ban được tỉnh Ðiện Biên tổ chức với quy mô cấp tỉnh lần đầu năm 2014 trong chuỗi các hoạt động kỷ niệm 60 năm Chiến thắng Ðiện Biên Phủ. Trải qua 6 mùa lễ hội, sau mỗi lần lại được điều chỉnh, bổ sung làm đa dạng nội dung về văn hóa, lịch sử và phù hợp với xu thế phát triển của xã hội. Ðến nay, Lễ hội Hoa Ban Ðiện Biên đã trở thành “thương hiệu” được du khách trong và ngoài nước biết đến như một sản phẩm du lịch đặc trưng. 

Múa xòe trong Lễ hội Hoa Ban Ðiện Biên năm 2019.

Thế nhưng không nhiều người biết rằng, Lễ hội Hoa Ban đã có từ xa xưa,  là một lễ hội mang yếu tố văn hóa tâm linh, tín ngưỡng của dân tộc Thái và một số dân tộc có sự giao thoa với nền văn hóa Thái. Nó không chỉ diễn ra ở mảnh đất Ðiện Biên mà còn hiện diện trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào ở nhiều nơi thuộc khu vực Tây Bắc như: Sơn La, Lai Châu, Yên Bái… Những người già ở Mường Lay, Tuần Giáo kể rằng: Lễ hội Hoa Ban xưa còn được gắn với lễ hội Xên Mường hay lễ hội Cầu mùa, thường được tổ chức vào dịp tháng 2 âm lịch hàng năm, khi hoa ban bắt đầu nở trắng khắp các sườn đồi. Ðây là dịp để người dân thể hiện tấm lòng tôn kính tri ân với tổ tiên và các vị thần núi, thần sông và cũng là dịp để cầu cho quốc thái, dân an, bản mường no ấm, quanh năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt…

Riêng đối với đồng bào Thái, Lễ hội Hoa Ban còn thể hiện nét văn hóa tâm linh trong đời sống gắn với truyền thuyết về nàng Ban hay “sự tích hoa ban trắng”. Ðó là một người con gái Thái xinh đẹp, nết na và rất mực thủy chung trong tình yêu đôi lứa. Chuyện kể rằng: Xưa kia xứ Mường Trời có người con gái tên Ban xinh đẹp nhất bản mường. Nàng đem lòng yêu chàng trai tên là Khum - dù nhà nghèo nhưng lại giỏi săn bắn, chăm làm và tốt bụng. Tuy nhiên tình yêu đẹp đã gặp trắc trở khi bố, mẹ nàng Ban hứa gả nàng cho con trai Tạo mường (một chức danh trong cộng đồng người vùng cao cũ). Khi ngày cưới đã được ấn định mà Khum đi săn bắn ở rừng sâu vẫn chưa về, vào một đêm mưa gió, nàng Ban đã buộc khăn piêu ở cầu thang rồi một mình băng núi, băng rừng đi tìm người yêu. Nàng đi mãi, đi mãi,  rồi kiệt sức và chết bên sườn núi lưng trời. Tại nơi nàng chết, người ta thấy có một loài hoa trắng muốt, hương thơm dịu ngọt. Dân bản tin rằng đó là nàng Ban đã hóa thân thành loài hoa ấy; cánh hoa trắng muốt thể hiện tình yêu son sắt thủy chung với chàng Khum…

Lễ hội Hoa Ban xưa được diễn ra trong nhiều ngày, bên cạnh các nghi thức tâm linh và các trò chơi dân gian được tổ chức ở khắp bản làng thì buổi tối là thời gian cho các điệu xòe bên ánh lửa hồng ấm áp. Ðêm cuối cùng của những ngày lễ hội là đêm đặc biệt dành cho các đôi nam nữ tỏ tình yêu nhau, hàn huyên tâm sự đến khi trời sáng. Dưới ánh trăng non mờ ảo, hoa ban trắng điểm những giọt sương ánh lên một màu tinh khiết trên nền xanh của núi rừng, những cô gái Thái trong trang phục áo cóm, lấp lánh hàng khuy bạc e ấp bên những chàng trai mình yêu mến. Họ tin rằng, tỏ tình trong đêm hội Hoa Ban thì sẽ có được một tình yêu chung thủy như chuyện tình của nàng Ban và chàng Khum…

Ngày nay, Lễ hội Hoa Ban được nâng tầm lên thành sự kiện văn hóa, du lịch mang tính cộng đồng và xã hội. Nó không chỉ là ngày hội của riêng dân tộc Thái mà đã trở thành ngày hội của cộng đồng các dân tộc tỉnh Ðiện Biên. Lễ hội diễn ra với nhiều hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch, lịch sử phong phú, đa dạng như: Diễu hành văn hóa đường phố; không gian văn hóa vùng cao; giao lưu, trải nghiệm các môn thể thao dân tộc (tó má lẹ, đi cà kheo, tù le, ném còn, trải nghiệm xe đạp thồ hay tải đạn...). Bên cạnh đó có 2 hoạt động được tổ chức đan xen theo từng năm đó là cuộc thi “Trình diễn trang phục truyền thống các dân tộc” và “Người đẹp hoa ban” đây là những hoạt động mang tính điểm nhấn trong những ngày diễn ra lễ hội đã nhận được sự quan tâm và thu hút đông đảo người dân và khách du lịch.

Lễ hội Hoa Ban được tổ chức một cách quy mô, bài bản và xây dựng thành sản phẩm du lịch mang thương hiệu vì đây cũng chính là dịp để ôn lại truyền thống và tri ân những người con của quê hương, những người anh hùng đã làm nên Chiến thắng lịch sử Ðiện Biên Phủ. Chính vì vậy, tỉnh Ðiện Biên đã chọn ngày 13/3 dương lịch hàng năm là ngày khai mạc Lễ hội Hoa Ban vì đây chính là ngày quân ta nổ phát súng đầu tiên mở màn Chiến dịch Ðiện Biên Phủ (13/3/1954). Ðây cũng là thời điểm hoa ban nở trắng khắp các sườn núi, lòng thung và ngày nay hoa ban còn nở trắng trên từng con phố...

Lễ hội Hoa Ban Ðiện Biên đã trở thành một sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch tiêu biểu của tỉnh nhằm giới thiệu văn hóa truyền thống đặc trưng của nhân dân các dân tộc trong tỉnh. Ðây cũng là dịp để quảng bá tiềm năng, thế mạnh và vẻ đẹp của mảnh đất, con người Ðiện Biên đến với đông đảo người dân và du khách.

Văn Thành Chương
Bình luận
Back To Top