Ðẩy lùi tảo hôn và hôn nhân cận huyết

Cán bộ ngành Y tế tuyên truyền chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình, tác hại của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống cho phụ nữ xã Pa Thơm (huyện Ðiện Biên). Ảnh: Minh Thùy

Thống kê của cơ quan chức năng cho thấy, đa phần các cặp tảo hôn thời gian qua ở độ tuổi 15 - 17, đang đi học và bỏ học giữa chừng để lấy vợ và lấy chồng; một số là con em hộ nghèo, không được học tập so với bạn bè cùng lứa tuổi, không có việc làm ổn định, thiếu kinh nghiệm trong cuộc sống nên thiếu hụt kiến thức xã hội, kỹ năng sống, thông tin về sức khỏe sinh sản; hạn chế tiếp cận kiến thức pháp luật. Toàn tỉnh hiện có 3.062 trường hợp tảo hôn và 94 trường hợp hôn nhân cận huyết thống. Tình trạng này xảy ra nhiều nhất ở các huyện: Nậm Pồ (856 trường hợp tảo hôn); Ðiện Biên Ðông (433 trường hợp tảo hôn, 10 cặp hôn nhân cận huyết thống); Mường Nhé (395 trường hợp tảo hôn, 6 cặp hôn nhân cận huyết thống); Mường Chà (350 người tảo hôn, 42 cặp hôn nhân cận huyết thống); Tủa Chùa (325 trường hợp tảo hôn, 12 cặp hôn nhân cận huyết thống)... Tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống tiếp tục diễn ra và tại một số địa phương tiếp tục có xu hướng gia tăng. Cụ thể, trong 6 tháng đầu năm 2018, tại huyện Tuần Giáo có 92 trường hợp tảo hôn (chiếm hơn 25% số kết hôn trên địa bàn), 4 trường hợp kết hôn cận huyết thống tại xã Tỏa Tình và Tênh Phông; huyện Tủa Chùa có 87 cặp vợ chồng tảo hôn (chiếm 34% số kết hôn trên địa bàn), 2 cặp hôn nhân cận huyết thống; Ðiện Biên Ðông có tới 127 trường hợp tảo hôn và nhiều nhất là huyện Mường Nhé có tới 187 người tảo hôn, 4 người hôn nhân cận huyết thống...

Theo ông Mùa A Giang, Trưởng phòng Tuyên truyền (Ban Dân tộc) tỉnh: Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; song chủ yếu là do ảnh hưởng của những quan niệm, thành kiến, phong tục tập quán lạc hậu tồn tại và ăn sâu bám rễ trong tư duy của đồng bào các DTTS. Ðó là quan niệm kết hôn trong họ tộc để lưu giữ tài sản trong gia đình hay như tục lệ bắt vợ, cưỡng ép hôn nhân… Các cặp tảo hôn thường tập trung ở đồng bào DTTS, sinh sống ở những nơi điều kiện giao thông khó khăn, kinh tế - xã hội chậm phát triển, có nơi chưa phát triển; trình độ nhận thức về xã hội thấp, không có điều kiện tiếp cận thông tin, quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình; nhất là đối với nhóm phụ nữ DTTS. Cùng với đó là quan niệm lập gia đình sớm để có thêm lao động trong gia đình vẫn còn tồn tại cũng là nguyên nhân khiến gia tăng tình trạng tảo hôn. Phần lớn trường hợp tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống đều rơi và hộ nghèo, đối tượng vị thành niên, thanh niên thất học, hiểu biết pháp luật hạn chế và việc tiếp cận với các phương tiện thông tin đại chúng còn khó khăn. Sự vào cuộc của chính quyền địa phương để ngăn chặn tình trạng này chưa mạnh mẽ, quyết liệt...

Trước thực trạng đó, tuyên truyền được xem là giải pháp thiết thực, hiệu quả nhằm góp phần giảm thiểu bền vững tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn toàn tỉnh. Qua các hoạt động tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của toàn xã hội, của cả hệ thống chính trị ở cơ sở; đồng thời phát huy vai trò của MTTQ, các đoàn thể và các tổ chức chính trị - xã hội, trưởng dòng họ, già làng, trưởng bản, người có uy tín ở địa phương trong thực hiện các quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, nhằm xóa bỏ những hủ tục và phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào DTTS. Ðẩy mạnh công tác tuyên truyền, trung tuần tháng 9 vừa qua, Ban Dân tộc tỉnh đã tổ chức 17 hội nghị, ra mắt 17 mô hình Câu lạc bộ tuyên truyền giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống cho gần 1.200 người tại 17 xã có tỷ lệ tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống cao: Sá Tổng, Huổi Lèng, Hừa Ngài, Sa Lông, Na Sang (huyện Mường Chà); Chà Cang, Chà Nưa, Chà Tở, Phìn Hồ, Si Pa Phìn, Pa Tần (huyện Nậm Pồ); Mường Toong, Sen Thượng, Leng Su Sìn, Chung Chải, Nậm Kè (huyện Mường Nhé) và xã Lay Nưa (TX. Mường Lay). Qua đó, cán bộ cơ sở, già làng, trưởng dòng họ, người có uy tín và người DTTS được tiếp thu và nâng cao nhận thức về thực trạng cũng như hệ lụy của việc tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; thêm kỹ năng truyền thông, vận động, tư vấn nhằm giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống kết hợp với các kiến thức về thiết chế văn hóa, hương ước, quy ước xây dựng nếp sống văn hóa vùng DTTS; tiêu chuẩn bản, làng văn hóa, gia đình văn hóa...

 Ðiện Biên phấn đấu đến năm 2020 ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết trong đồng bào DTTS; đến năm 2025 không còn tảo hôn và cơ bản giảm tối thiểu kết hôn cận huyết thống, góp phần nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực vùng DTTS trên địa bàn tỉnh.