Bên dòng Nậm Ma

08:58 - Thứ Năm, 01/08/2019 Lượt xem: 13490 In bài viết
ĐBP - Những ngày tháng 7, vào mùa mưa nước suối Nậm Ma dâng cao, cuồn cuộn chảy. Ðứng trên cầu Ðoàn Kết (xã Chung Chải, huyện Mường Nhé), mực nước suối đã lên sát chân cầu; hai bên bờ suối là những ngôi nhà mái tôn quay hướng Tây Nam của người dân tộc Hà Nhì và những vựa ngô, vườn rau, ruộng lúa xanh tốt, mơn mởn như ôm trọn lấy dòng nước lớn.

Chia sẻ với chúng tôi về dòng chảy Nậm Ma nơi thượng nguồn biên giới, ông Phùng Khừ Xá, Phó Chủ tịch UBND xã Chung Chải chỉ lên tấm bản đồ địa giới hành chính cho biết: “Suối Nậm Ma là suối lớn nhất trên địa bàn huyện Mường Nhé; thượng nguồn từ khe núi của tỉnh Phoong Sa Ly (nước CHDCND Lào) chảy dọc địa bàn xã Chung Chải, tiếp nhận nguồn nước đổ về từ suối Păng Pơi (xã Leng Su Sìn) và suối Mo Phí (xã Sín Thầu và Sen Thượng), sau đó chảy về hạ nguồn là xã Mù Cả (huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu). Dòng Nậm Ma là suối lớn, có nhiệm vụ tiếp nhận, cung cấp nước phục vụ đời sống người Hà Nhì nơi cực Tây Tổ quốc; đồng thời điều tiết nước cho nhiều suối nhỏ trên địa bàn huyện Mường Nhé, như: Nậm Nhé, Nậm Là... Từ xa xưa đến nay, Nậm Ma được coi là dòng suối mẹ cùng với những truyền thuyết về dòng chảy gắn với đời sống văn hóa tâm linh của người dân tộc Hà Nhì nơi đây”.

 

Ông Phùng Khừ Xá là người Hà Nhì, sinh ra và lớn lên tại bản Ðoàn Kết, gắn bó với dòng Nậm Ma đã vài chục năm. Từ bé ông đã được nghe già làng trong bản kể lại truyền thuyết rằng, vào mỗi mùa mưa như dịp này, các dòng chảy đều đổ về suối Nậm Ma, khiến nước suối chảy xiết và dâng cao hơn chục mét, mỗi năm dòng nước xiết đều cuốn đi những tế vật để cúng thần nước. Năm thì cuốn trôi trâu bò, nhà cửa, có năm thì cướp đi tính mạng của người dân mưu sinh quanh suối... Ðể thần nước bớt giận dữ, mỗi năm vào đầu mùa mưa, người dân tộc Hà Nhì sống ở lưu vực suối Nậm Ma đều làm lễ cúng thần nước ngay bên bờ suối.

Chúng tôi may mắn được chứng kiến lễ cúng thần nước tại bản Ðoàn Kết. Buổi lễ diễn ra vào sáng sớm bên bờ suối Nậm Ma, rất đơn giản, nhanh gọn, lễ vật là những nông sản, như: Gạo, ngô, khoai, lạc, do chính bà con dân tộc Hà Nhì trong bản gieo trồng bên bờ suối. Dưới sự chứng kiến của già làng và người dân, thầy cúng trong trang phục đen đặc trưng của người Hà Nhì bắt đầu cầu cúng, gọi thần suối về chứng kiến; sau đó mời già làng, bà con thả lễ vật dọc hai bên bờ suối để cảm tạ thần suối, mong cho nước suối dâng cao đúng mùa, điều tiết nước hài hòa, không gây lũ ống, lũ quét và không cướp đi sinh mạng của người dân...

Trên địa bàn xã Chung Chải, suối Nậm Ma chảy qua 6/15 bản, nhưng bà con 15 bản trên địa bàn xã đều hưởng dòng chảy từ suối Nậm Ma để cung cấp nước tưới tiêu, sinh hoạt và làm điện nước. Riêng bản Ðoàn Kết nằm bên bờ suối Nậm Ma, với hơn 30ha trồng ngô, lúa nước và hàng chục ao cá của bà con dọc hai bên bờ suối. Dẫn chúng tôi đi xem những khu vườn ven suối, ông Lỳ Lồng Sá, người uy tín bản Ðoàn Kết cho biết: “Sinh sống cạnh suối Nậm Ma, người dân trong bản không chỉ gieo trồng, làm ao thuận lợi, dễ dàng, mà còn thường xuyên đánh bắt được thủy sản, sử dụng nước suối làm nước sinh hoạt”. Riêng gia đình ông Sá có 2 ao cá dọc bờ suối Nậm Ma, nuôi thả rất nhiều loài, như: cá trắm, cá chép, rô phi... Hàng năm, thương lái đến thu mua tận ao, mang lại thu nhập cho gia đình ông vài chục triệu đồng mỗi vụ. Ðể nuôi cá thuận lợi như vậy, theo ông Sá, nguồn nước dẫn về từ suối Nậm Ma rất quan trọng, nguồn nước không chỉ dồi dào, sạch sẽ mà còn có nhiều thủy sinh có lợi cho cá sinh trưởng, phát triển.

Cùng với gia đình ông Sá, nhiều hộ dân trong bản Ðoàn Kết cũng đào ao, dẫn nước từ dòng Nậm Ma về nuôi cá, khai hoang đất ven suối trồng lúa nước tập trung... Từ lâu, đời sống của bà con gắn bó với bờ suối ngày càng trù phú và phát triển. Bản Ðoàn Kết giờ hộ đói, hộ nghèo đã không còn, bà con đoàn kết, chung sống hài hòa bên dòng chảy êm đềm của suối Nậm Ma.

“Ðối với người dân bản Cây Muỗm sinh sống bên kia bờ suối Nậm Ma, thì nguồn nước suối dồi dào, chảy suốt ngày đêm nên nhiều năm nay, bà con đều sử dụng nguồn điện nước từ suối Nậm Ma. Rất may là nguồn nước đủ cung cấp để phát điện quanh năm, giúp đảm bảo ánh sáng cho người dân sinh hoạt, giúp trẻ em học hành, mọi người có thể sử dụng được một số thiết bị điện, như: quạt, ti vi, đài…” - Trưởng bản Cây Muỗm Lùng Quang Trung cho biết.

Mỗi khi chiều xuống, ánh mặt trời dần khuất sau dãy núi phía Tây, ven bờ suối Nậm Ma bỗng trở nên đông vui, nhộn nhịp, bởi tiếng nô đùa của lũ trẻ đi tắm suối và người dân đi đánh bắt cá. Chia tay chúng tôi, Phó Chủ tịch UBND xã Chung Chải Phùng Khừ Xá còn chia sẻ: “Dòng suối Nậm Ma có ý nghĩa rất lớn với bà con và chính quyền xã trong việc bảo vệ rừng đầu nguồn biên giới. Bởi nguồn nước suối đã giúp bà con gieo trồng vùng trũng đảm bảo, hạn chế phá rừng và du canh, du cư. Suối Nậm Ma chảy qua những cánh rừng của Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường Nhé trên địa bàn xã Chung Chải, giúp hệ sinh thái rừng xanh tốt, ngăn lũ ống, lũ quét, che chở cho cuộc sống của người Hà Nhì nơi này”.

Phương Liên
Bình luận
Back To Top