Chất lượng bánh trung thu - Nỗi lo không của riêng người tiêu dùng

Đến hẹn lại… lo

Đến “thủ phủ” bánh kẹo La Phù, huyện Hoài Đức (Hà Nội) vào thời điểm này, dễ nhận thấy cơ sở nào cũng ngập tràn các loại bánh nướng, bánh dẻo tấp nập đưa lên xe ô-tô, chuyển đi phục vụ thị trường dịp Tết Trung thu. Nếu như những năm trước, loại bánh trung thu giá rẻ này chỉ xuất hiện ở cuối mùa để phục vụ người mua ít tiền, người lao động có thu nhập thấp thì năm nay, đã được sản xuất, bán tràn lan ngay từ cuối tháng 6 âm lịch.

Theo lời một người bán hàng của cơ sở Bình Liên, tại La Phù, mua với số lượng từ 2.000 chiếc, sẽ có giá 2.000 đồng/chiếc, còn mua từ 5.000 chiếc trở lên, giá chỉ còn 9.000 đồng/năm chiếc. Với mức giá chưa bằng chén trà vỉa hè, cho thấy nguyên liệu bảo đảm vệ sinh ATTP là điều không tưởng. Ngoài giá rẻ, điều khiến chúng tôi khá nghi ngờ về chất lượng các loại bánh này do nhìn cảm quan từ vỏ bánh đến nhân bánh, tất cả đều có màu sắc rất bắt mắt, lớp vỏ bên ngoài óng vàng và bóng dầu, tỏa mùi thơm ngào ngạt, nhưng lại chỉ được đóng gói một cách sơ sài, không hề có gói hút ẩm để bảo quản. Thậm chí, tìm mỏi mắt cũng không thấy ghi ngày sản xuất ở đâu, thế nhưng điều hết sức khó hiểu là chúng lại có hạn sử dụng từ 60 đến 75 ngày (?!).

Bên cạnh nỗi lo về chất lượng bánh thành phẩm, vấn đề bảo quản bánh trung thu được bày bán ngoài đường, giữa thời tiết nóng nực cũng khiến NTD băn khoăn. Vài năm gần đây, các đơn vị sản xuất bánh trung thu “bung hàng” rất sớm nhằm đáp ứng nhu cầu của NTD muốn thưởng thức bánh trung thu, hoặc cúng rằm, mồng một, hay làm quà tặng… Đồng thời, đây cũng là hình thức quảng bá sản phẩm, kích hoạt nhu cầu mua hàng. Tuy nhiên, với nền nhiệt 36 - 38 độ C những ngày qua ở Thủ đô Hà Nội, nhiều người nói vui “đi ra đường, đến người còn héo”, thế nhưng, trên các tuyến phố, lại mọc lên nhan nhản những ki-ốt, quầy hàng bày bán đủ loại bánh trung thu ngay bên vệ đường khói bụi, nườm nượp xe qua lại. Tình trạng chung của các ki-ốt, quầy hàng bán bánh trung thu, đều chỉ dựng tạm bằng phông bạt, nằm trơ trọi trên vỉa hè, bánh được bày trong tủ kính, trong điều kiện mưa nắng thất thường. Dù trên bao bì sản phẩm đều được ghi rất rõ “bảo quản nơi thoáng mát”, nhưng thực tế quan sát, những chiếc bánh này không có gì hơn ngoài một lớp ni-lông bao bọc sơ sài. Cẩn thận hơn, tại một số ki-ốt, người bán dùng những tấm bìa các-tông che chắn để tránh tình trạng bánh phơi trực tiếp giữa nắng. Được biết, các loại bánh này đều được sản xuất trước Tết Trung thu từ một đến hai tháng, với hạn sử dụng từ hai đến ba tháng tùy loại. Với những loại nguyên liệu như đậu xanh, trứng, thịt mỡ… rất dễ bị ôi thiu trong điều kiện bảo quản không tốt, thế nhưng không hiểu dựa vào đâu nhà sản xuất ghi hạn sử dụng dài đến thế.

Kiểm soát chặt thị trường

Trên một số trang thương mại điện tử, “sàn” bánh trung thu online (trực tuyến) cũng rục rịch khởi động. Nhiều trang đang rao bán các sản phẩm bánh trung thu với mức giá từ 175.000 đến 250.000 đồng/hộp và ít hẳn các sản phẩm cao cấp tiền triệu như vài năm trước. Đa số những sản phẩm này là bánh làm thủ công (handmade). Năm trước, loại bánh trung thu handmade được đón nhận nồng nhiệt trên thị trường, nhiều NTD ưa thích và tin dùng bởi hình thức đẹp, bắt mắt, kiểu dáng phong phú, chất lượng và hương vị mới lạ do đặt làm theo yêu cầu. Tuy nhiên, chất lượng và độ an toàn thật sự của loại bánh handmade cũng là vấn đề cần “để tâm”, bởi một số nguyên liệu đầu vào chưa thể khẳng định chắc chắn có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng hay không.

Theo quy định của Bộ Y tế về ATTP, bánh trung thu không thể bảo quản ở điều kiện thông thường trong thời gian dài. Việc sản xuất và kinh doanh bánh trung thu nói riêng và các loại hàng hóa, thực phẩm khác nói chung là mặt hàng kinh doanh có điều kiện. Kể cả nhà sản xuất hay cơ sở kinh doanh, buôn bán đều phải tuân thủ nghiêm ngặt các điều kiện về vệ sinh ATTP. Vì vậy, với các loại bánh được bảo quản sơ sài như trên, NTD có quyền đặt nghi vấn về chất lượng sản phẩm cũng như khâu kiểm soát của cơ quan chức năng khi để các cửa hàng, đại lý bán bánh trung thu “mọc” đầy đường hiện nay. Không biết cách thức quản lý, giám sát ra sao, nhưng chắc chắn tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho NTD nếu sử dụng phải sản phẩm kém chất lượng do bảo quản không đúng quy cách.

PGS, TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm (Trường đại học Bách khoa Hà Nội) cho biết, thời tiết của miền bắc có đặc thù nóng ẩm, nhiệt độ cao sẽ phá hủy thực phẩm, còn ẩm sẽ sinh ra nấm mốc. Việc bảo quản và trưng bày bánh trung thu một cách sơ sài trong thời tiết nắng nóng chắc chắn gây hư hỏng, làm giảm chất lượng, nhất là những sản phẩm được sản xuất trong điều kiện không được bảo đảm vệ sinh sẽ càng hỏng nhanh hơn so quy định.

Do đặc tính của bánh trung thu là bánh ăn nhanh, bán nhanh, hạn sử dụng ngắn, nên bất kể các sản phẩm được sản xuất từ các công ty lớn, có uy tín nhưng khi bày bán tại các giá, kệ, quầy hàng tạm bợ trên các tuyến phố mà không được bảo quản theo đúng tiêu chuẩn quy định sẽ là điều kiện để các vi sinh vật xâm nhập, gây hư hỏng sản phẩm, ảnh hưởng tới sức khỏe người sử dụng. Tùy theo mức ăn và sức khỏe của từng người, những sản phẩm bị hư hỏng, nấm mốc sẽ gây ra các loại bệnh khác nhau. Vì vậy, để bảo đảm quyền lợi của NTD, các cơ quan chức năng, đặc biệt là lực lượng quản lý thị trường, chính quyền địa phương cần tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, công bố công khai các cơ sở, cửa hàng vi phạm trên phương tiện thông tin đại chúng để người dân biết và phòng tránh.

Nếu không quản lý tốt, nguy cơ xuất hiện các loại sản phẩm không bảo đảm an toàn, hàng giả, không rõ nguồn gốc, xuất xứ, trà trộn, lưu thông trên thị trường, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Nhằm bảo đảm cho sức khỏe của mình, NTD cần lưu tâm chọn mua những loại bánh gần ngày sản xuất nhất, tại những điểm, cơ sở bán bánh uy tín, có khu vực bảo quản bánh đủ điều kiện để chiếc bánh ngon không chỉ đủ hương vị mà còn không còn phải lo lắng chất lượng có bị ảnh hưởng hay không.

Mới đây, Tổng cục Quản lý thị trường đã có công văn yêu cầu các đơn vị, địa phương tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường dịp Tết Trung thu, bao gồm việc vận chuyển, sản xuất, kinh doanh các nguyên liệu làm bánh trung thu để kịp thời ngăn chặn các hành vi nhập lậu, không rõ nguồn gốc, không bảo đảm chất lượng ATTP. Đồng thời, tăng cường công tác hậu kiểm ATTP thông qua việc lấy mẫu bánh, chỉ định để kiểm nghiệm các chỉ tiêu chất lượng và chỉ tiêu an toàn theo các quy chuẩn và tiêu chuẩn tương ứng.