Tăng cường kiểm soát kê đơn và bán thuốc theo đơn
Người dân mua thuốc tại một nhà thuốc trên địa bàn TP. Ðiện Biên Phủ.
Khảo sát của phóng viên tại một số nhà thuốc, quầy thuốc bán lẻ trong khu dân cư trên địa bàn TP. Ðiện Biên Phủ cho thấy, hầu như tất cả các cơ sở bán lẻ thuốc cho người dân đều không cần đơn của bác sĩ. Ngay tại một nhà thuốc lớn T. nằm bên ven đường Võ Nguyên Giáp dù đã được công nhận đạt GPP (thực hành tốt nhà thuốc) nhưng khi chúng tôi có mặt, hầu hết người vào mua thuốc không có đơn của bác sĩ. Ngay sau khi triệu chứng, biểu hiện bệnh được người mua thuốc kể với nhân viên nhà thuốc, hàng loạt các loại thuốc nội, ngoại khác nhau được đưa ra để giới thiệu, tư vấn sử dụng. Không chỉ những biểu hiện của bệnh thông thường, như: cảm cúm, viêm họng, đau đầu... được nhân viên bán thuốc và hướng dẫn sử dụng luôn tùy theo lứa tuổi hay cân nặng. Anh H. - bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường đến mua thuốc uống tại đây. Cho biết, anh đăng ký khám chữa bệnh bảo hiểm y tế ban đầu tại Trung tâm Y tế TP. Ðiện Biên Phủ nhưng anh không đến Trung tâm khám, điều trị hàng tháng vì ngại phải làm nhiều thủ tục, xét nghiệm. Trong khi đó thời gian đi làm khá bận rộn nên dù mắc bệnh tiểu đường đã vài năm nay, song anh H. đều tự mua thuốc về điều trị mà không cần bệnh án, kê đơn của bác sĩ.
Quan sát của chúng tôi tại các nhà thuốc, quầy thuốc bán lẻ dọc tuyến đường Trần Ðăng Ninh, Võ Nguyên Giáp, Trường Chinh các loại thuốc kháng sinh, như: Amoxicillin, Cephalexin, Cefoxitil, Ampicillin, Klementin... đều được bán phổ biến cho người mua không có kê đơn dù theo quy định những loại kháng sinh này trong danh mục quy định của Bộ Y tế là loại thuốc cần có đơn của bác sĩ khi muốn mua. Trao đổi với chúng tôi về tình trạng mua, bán thuốc; nhất là các loại kháng sinh không có kê đơn của bác sĩ, lãnh đạo Sở Y tế thừa nhận tình trạng trên và nhận định đó là thực trạng chung của các địa phương trong cả nước chứ không riêng gì ở Ðiện Biên. Và nguyên nhân chủ yếu là do tâm lý người bệnh ngại đến các bệnh viện hay phòng khám vì sợ đông, sợ chật mà phải chờ đợi. Thêm vào đó cũng là do chủ quan vì nghĩ bệnh đơn giản nên đến nhà thuốc kể triệu chứng bệnh để mua thuốc về tự điều trị theo kinh nghiệm.
Xuất phát từ thực tế đó, ngày 7/9/2017, Bộ Y tế ban hành Quyết định số 4041 về việc phê duyệt Ðề án Tăng cường kiểm soát kê đơn thuốc và bán thuốc kê đơn giai đoạn 2017 - 2020. Cụ thể hóa việc thực hiện quyết định này, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 687, ngày 26/3/2018 về kế hoạch thực hiện Ðề án Tăng cường kiểm tra đơn thuốc và bán thuốc kê đơn giai đoạn 2018 - 2020 trên địa bàn. Với mục tiêu nâng cao nhận thức của cộng đồng về việc sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và nâng cao trách nhiệm của cán bộ y tế, đặc biệt là người kê đơn thuốc và bán lẻ thuốc trong việc thực hiện quy định của pháp luật về kê đơn thuốc và bán thuốc kê đơn trọng tâm là kháng sinh. Qua đó góp phần giảm tình trạng kháng kháng sinh, lạm dụng thuốc, sử dụng thuốc không hợp lý. Mục tiêu đặt ra, đến năm 2020, đạt 100% bán thuốc kháng sinh phải có đơn thuốc tại quầy thuốc, nhà thuốc; 100% kê đơn thuốc đủ nội dung theo quy định của Bộ Y tế về kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú đối với cơ sở khám, chữa bệnh công lập và đạt 80% đối với cơ sở khám chữa bệnh tư nhân. Kê đơn thuốc tuân thủ hướng dẫn của Bộ Y tế về quản lý và sử dụng kháng sinh trong các bệnh lý nhiễm trùng đạt 90% đối với cơ sở khám chữa bệnh công lập và 70% đối với cơ sở khám chữa bệnh tư nhân.
Ðể thực hiện mục tiêu đặt ra, hiện nay ngành Y tế đang tập trung phổ biến các văn bản về kê đơn và bán thuốc kê đơn; truyền thông giáo dục chuyển đổi hành vi và kiểm tra đánh giá hoạt động kê đơn và bán thuốc kê đơn sau khi triển khai các giải pháp can thiệp… Tin rằng, với các hoạt động tăng cường kiểm soát kê đơn và bán thuốc theo đơn của ngành chức năng cùng sự thay đổi nhận thức của người sử dụng thuốc thì việc sử dụng thuốc sẽ đảm bảo an toàn, hợp lý và hiệu quả. Vấn đề kháng thuốc kháng sinh sẽ từng bước được ngăn chặn và đẩy lùi góp phần nâng cao chất lượng điều trị, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân.