Những ghi nhận sau gần 10 năm nỗ lực

Vào một ngày cuối tháng 7, chúng tôi đến thăm cơ sở điều trị Methadone Noong Bua - TP. Ðiện Biên Phủ. Ngay đầu giờ buổi sáng, rất đông bệnh nhân là thanh niên và cả những người già, phụ nữ đến đây để uống Methadone. Chúng tôi chủ động tiếp cận một thanh niên trông rất khỏe mạnh, nhanh nhẹn, tên là N. T. T., ở phường Mường Thanh (TP. Ðiện Biên Phủ). Nếu như không tận mắt nhìn thấy thanh niên này uống Methadone thì không ai nghĩ rằng đây là một người nghiện ma túy. Nói chuyện với chúng tôi, N. T. T. chia sẻ: Em nghiện ma túy gần 10 năm nay, trước đây khi chưa uống Methadone, trong mắt mọi người em luôn là thằng “ăn tàn phá hại”. Năm 2013, được gia đình vận động đi uống Methadone và em đã đồng ý. Từ khi uống Methadone em thấy mình không còn thèm ma túy nữa; mọi việc sinh hoạt, lao động của em đã trở lại bình thường. Ðến nay em vẫn tiếp tục duy trì uống Methadone đều đặn mỗi ngày. Bây giờ em không còn phải xin tiền bố mẹ, không phải sống phụ thuộc vào gia đình nữa; em đang làm thuê cho một doanh nghiệp với mức lương tương đối ổn định.

Bệnh nhân uống thuốc Methadone tại cơ sở điều trị Methadone thị trấn Ðiện Biên Ðông (huyện Ðiện Biên Ðông).

Cũng trong khuôn viên cơ sở điều trị Methadone Noong Bua - TP. Ðiện Biên Phủ, chúng tôi gặp anh P. N. Q., tổ 6, phường Noong Bua. Anh P. N. Q., là anh trai của một bệnh nhân, đi đóng tiền phí dịch vụ uống Methadone cho em. Nói chuyện với chúng tôi, anh P. N. Q. khẳng định, uống Methadone hiệu quả bước đầu rất tốt. “Nếu như không uống Methadone, chắc em trai tôi sẽ không được như ngày hôm nay. Em trai tôi nghiện ma túy đã 20 năm, nhưng mới đi uống Methadone được hơn 2 năm nay. Từ khi uống Methadone, chú ấy béo lên trông thấy, sức khỏe tốt, chịu khó làm ăn, không đi lêu lổng mà ở nhà chăn nuôi gà, lợn... Trước đây tính cách nó rất khó chịu, thường xuyên cáu gắt, thay đổi thất thường. Từ khi uống Methadone, mọi thứ bắt đầu tạm ổn...” - Anh P. N. Q. chia sẻ.

Trên đây chỉ là 2 trong rất nhiều trường hợp đang uống Methadone mà chúng tôi tiếp cận được. Theo cảm nhận của chúng tôi, việc điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone đã đạt được những hiệu quả nhất định; giống như lời nhận xét, đánh giá của Bác sỹ Trịnh Thế Quyền, Phó trưởng Phòng khám chuyên khoa HIV/AIDS và điều trị nghiện chất (Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh): Ngoài cải thiện sức khỏe, ổn định tâm lý cho bệnh nhân, việc điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone còn giúp giảm nguy cơ lây nhiễm HIV trong nhóm người nghiện ra cộng đồng; góp phần ổn định an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.

Theo đánh giá của ngành Y tế tỉnh về hiệu quả điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế Methadone đến thời điểm này, cho thấy: Hành vi sử dụng ma túy trong số bệnh nhân tham gia điều trị Methadone giảm một cách rõ rệt (thông qua kết quả xét nghiệm ma túy trong nước tiểu). Qua các kết quả nghiên cứu khoa học cấp tỉnh do Sở Y tế thực hiện thì tình hình sức khỏe, chất lượng cuộc sống của bệnh nhân được cải thiện rõ rệt từ khi điều trị Methadone; các hành vi vi phạm pháp luật, mâu thuẫn trong gia đình đối với bệnh nhân đã giảm mạnh sau khi tham gia điều trị; bệnh nhân hòa nhập tốt với cộng đồng xã hội, giảm gánh nặng chi phí cho việc mua và sử dụng ma tuý bất hợp pháp. Nhiều bệnh nhân có việc làm ổn định, có thu nhập cho bản thân và gia đình. Theo đánh giá của Công an các huyện, thị xã, thành phố, tình hình an ninh trật tự xã hội ở địa bàn triển khai điều trị Methadone có sự thay đổi rõ nét, giảm tình trạng trộm cắp, góp phần tăng cường an ninh trật tự và bảo đảm an toàn xã hội.

Ông Vũ Hải Hùng, Phó Giám đốc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh, cho biết: Trước đây, khi mới triển khai chương trình điều trị Methadone trên địa bàn tỉnh, bước đầu cũng gặp phải những khó khăn. Do đây là phương pháp mới, nhiều người dân chưa hiểu hết về lợi ích của chương trình nên còn dè dặt, không mạnh dạn đưa con em mình đến cơ sở Methadone điều trị. Sau khi thí điểm điều trị được một thời gian, thấy hiệu quả rõ rệt, nhiều người từ chỗ không dám thừa nhận mình nghiện nay sẵn sàng công khai để được tham gia điều trị Methadone.

Cũng theo ông Vũ Hải Hùng, hiện nay trong công tác điều trị Methadone còn gặp không ít những khó khăn, như: Chính quyền địa phương một số nơi chưa thực sự quan tâm đến việc tuyên truyền, vận động người nghiện tham gia điều trị thay thế bằng Methadone; việc điều trị hiện nay chủ yếu là tự nguyện, chưa có chế tài để đưa người nghiện vào điều trị; nguồn lực đầu tư cho chương trình điều trị còn hạn chế. Ðiều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone là điều trị lâu dài, trong khi đó bệnh nhân hàng ngày phải đến các cơ sở để uống thuốc nên rất khó khăn cho những bệnh nhân đi làm ăn xa hoặc nhà ở xa các cơ sở cấp phát thuốc… Ðặc biệt, hiện nay những người nghiện thường sử dụng nhiều loại ma túy tổng hợp, như: ma túy đá, hồng phiến… nên điều trị thay thế bằng Methadone không thể đáp ứng được (Methadone chỉ điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện).

Hiện nay, toàn tỉnh có trên 9.000 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý; có 8 cơ sở điều trị, 29 cơ sở cấp phát thuốc Methadone; lũy tích điều trị 5.257 lượt bệnh nhân; đang quản lý, điều trị cho 2.662 bệnh nhân, đạt 60,5% kế hoạch Chính phủ giao (4.400 bệnh nhân). Trong thời gian tới, để công tác điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone đạt hiệu quả cao hơn nữa, cần tập trung tăng cường công tác truyền thông để người nghiện, gia đình người nghiện giúp đỡ người nghiện tuân thủ điều trị và duy trì điều trị Methadone. Ðặc biệt, sự quan tâm vào cuộc của các cấp, các ngành tại địa phương là vô cùng quan trọng. Thực tiễn cho thấy ở địa phương nào chính quyền cơ sở thực sự quan tâm, coi trọng việc điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone như công việc bắt buộc phải làm, thì nơi đó việc điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone cho bệnh nhân sẽ đạt hiệu quả cao.