Tại Hội nghị, nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm đến việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng rượu bia, thuốc lá.

Đại biểu Nguyễn Duy Minh (Đà Nẵng) đề xuất điều chỉnh Thuế Tiêu thụ đặc biệt đối với ngành bia. Ông cho rằng đây là vấn đề cần được xem xét thận trọng, toàn diện trên 3 khía cạnh: Việc làm; thu ngân sách địa phương-thu ngân sách nhà nước; sức khỏe người tiêu dùng.

Về tác động đến việc làm, theo đại biểu này, ngành bia hiện tạo ra hàng triệu việc làm trực tiếp và gián tiếp trên cả nước. Việc tăng thuế đột ngột như đề xuất sẽ khiến giá bia tăng cao, kéo theo sự sụt giảm doanh thu, buộc doanh nghiệp phải cắt giảm nhân sự, đe dọa đến sinh kế người lao động.

Về thu ngân sách địa phương, ngành bia đóng góp hàng chục ngàn tỷ đồng mỗi năm cho ngân sách nhà nước, bao gồm thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế VAT và thuế thu nhập doanh nghiệp. Tuy nhiên, khi sản lượng tiêu thụ hợp pháp giảm mạnh thì nguồn thu này bị suy giảm, ảnh hưởng đến ngân sách trung ương và tác động đến thu ngân sách của địa phương.

Về sức khỏe cộng đồng, việc tăng thuế quá nhanh, quá cao có thể gây tác động ngược. Giá bia hợp pháp tăng đột biến sẽ đẩy người tiêu dùng, nhất là nhóm thu nhập thấp chuyển sang sản phẩm không chính thức, không kiểm soát được chất lượng.

Vì vậy, đại biểu này đề nghị Ban soạn thảo tiến hành đánh giá tác động toàn diện, minh bạch, có sự tham gia của các tổ chức nghiên cứu độc lập, xem xét đến việc làm và ngân sách địa phương.

Đồng thời, xem xét lộ trình điều chỉnh thuế hợp lý, có độ trễ tối thiểu một năm để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị và người tiêu dùng có thời gian thích nghi.

Đi kèm với đó là nghiên cứu áp dụng dựa phương pháp đánh thuế dựa trên hàm lượng cồn thay vì đánh đồng theo giá trị sản phẩm. Việc này góp phần định hướng tiêu dùng có trách nhiệm.

Còn đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nhận định, mục tiêu của việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt là thay đổi hành vi tiêu dùng để hạn chế tác hại của sản phẩm cho sức khỏe con người và ảnh hưởng không tốt đến cộng đồng, hướng người tiêu dùng chuyển sang sản phẩm thay thế có lợi hơn. Vì vậy, cần xác định rất rõ mục tiêu thay đổi hành vi này.

Đối với việc đưa điều hòa nhiệt độ vào đối tượng xem xét đánh thuế, đại biểu này cho rằng điều hòa nhiệt độ là sản phẩm tiêu dùng phổ biến và không có gì thay thế, đánh thuế cao bao nhiêu nữa người ta vẫn phải dùng điều hòa. Dù chúng ta có hạn chế đến một đối tượng nhỏ nào đấy thì vẫn không thay đổi được hành vi, vì vậy đại biểu đề nghị bỏ điều hòa nhiệt độ ra khỏi đối tượng chịu thuế.

Đối với 2 sản phẩm dư luận quan tâm là thuốc lá và rượu bia, đại biểu đồng tình với việc đánh thuế bởi đây là 2 sản phẩm tiêu dùng có hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, ông Hoàng Văn Cường cho rằng, phải tính toán đánh thuế để đạt mục tiêu là giảm tiêu dùng, thay đổi hành vi. Ông cũng đề nghị đi kèm với tăng thuế là tăng cường tuyên truyền, vận động để ng dân nhận thức được hành vi; không nên đánh thuế ngay lập tức vì làm như thế người dân sẽ chấp nhận thuế, không thay đổi hành vi.

Trả lời các đại biểu, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, đối với việc đánh thuế điều hòa nhiệt độ, Thường vụ Quốc hội đã có ý kiến và Ban soạn thảo đã rà soát nội dung này. Chính phủ trình đã trình đề xuất đánh thuế đối với điều hòa dưới 90.000 BTU nhưng nhiều ý kiến cho rằng hiện loại điều hòa thông dụng, phổ thông, nhiều gia đình dùng là từ 18.000 BTU trở xuống. Vì vậy, ban soạn thảo sẽ tiếp thu, điều chỉnh để đề xuất phương án đánh thuế với điều hòa từ trên 18.000 BTU đến dưới 90.000 BTU.

Về mặt hàng xăng, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho biết, hiện nay tại Việt Nam, mặt hàng xăng thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt 30 năm nay. Qua rà soát kinh nghiệm các nước thì các nước như Pháp, Đức, Italy, Anh, Trung Quốc, Campuchia, Lào đều thu loại thuế này. Bên cạnh đó, các nước vẫn thu thuế bảo vệ môi trường, đây là hai loại thuế khác nhau.

Về các mặt hàng rượu, bia, thuốc lá, Thứ trưởng Bộ Tài chính khẳng định mục tiêu không phải là tăng thu ngân sách, mà điều chỉnh hành vi tiêu dùng và thực hiện 2 luật là Luật Phòng chống tác hại thuốc lá và Luật Phòng chống tác hại rượu bia. Thời gian đầu có thể sẽ ảnh hưởng đến sản lượng nhưng chúng ta phải đặt sức khỏe con người lên trên hết.

Đối với vấn đề kỹ thuật đánh thuế rượu, bia theo độ cồn mà các đại biểu đề xuất, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho biết nước ta đã áp dụng điều này nhưng cách đây 20 năm phải điều chỉnh do không phù hợp với thông lệ quốc tế.