Mưa giải hạn

Sau thời gian dài chịu nắng nóng gay gắt cùng những đợt gió Lào khô rát, nhiều diện tích cây trồng rơi vào tình trạng khô hạn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình sinh trưởng và đe dọa năng suất cuối vụ. Đồng thời khiến nguy cơ cháy rừng trên toàn tỉnh luôn ở mức báo động.

Song, từ ngày 11/3 đến nay, những trận mưa dông đầu mùa đã xuất hiện trên diện rộng, mang theo nguồn nước quý giá. Những trận mưa không chỉ giúp cây trồng thoát khỏi hạn hán mà còn cung cấp độ ẩm, khoáng chất và dinh dưỡng cần thiết, tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng, nhất là cây ăn quả đang vào giai đoạn ra hoa, đậu quả.

Ông Phạm Đình Lai, Trưởng phòng Trồng trọt (Sở Nông nghiệp và Môi trường) cho biết: Hiện tại, phần lớn diện tích lúa đang trong giai đoạn sinh trưởng mạnh mẽ và nước chính là yếu tố thiết yếu giúp cây phát triển tốt. Những trận mưa rào vừa qua đã kịp thời bổ sung lượng nước cần thiết cho đồng ruộng. Đối với cây ăn quả, đây là thời kỳ quan trọng khi cây đang ra hoa và đậu quả non. Nếu gặp hạn, tỷ lệ đậu quả sẽ giảm, thậm chí cây có thể rụng quả do thiếu nước nuôi dưỡng. Mưa rào đúng thời điểm đã bổ sung độ ẩm, cung cấp thêm khoáng chất và dinh dưỡng thiết yếu, góp phần tăng tỷ lệ đậu quả và giúp cây phát triển khỏe mạnh hơn.

Năm 2024, nắng nóng kéo dài đúng vào thời điểm các loại cây: Nhãn, vải, xoài ra hoa, đậu quả đã khiến tỷ lệ đậu quả thấp, ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng cuối vụ. Nông dân tại các vùng chuyên canh cây ăn quả như: Điện Biên, Tuần Giáo, Mường Ảng và TP. Điện Biên Phủ đã có một mùa vụ thất thu.

Tuy nhiên, năm nay ngay từ giai đoạn cây ăn quả bắt đầu ra hoa, những cơn mưa rào lớn đã xuất hiện liên tục trên diện rộng. Dù mỗi trận mưa chỉ kéo dài khoảng 1 giờ nhưng đã giúp cây trồng phát triển thuận lợi. Đây là tín hiệu đáng mừng, tiếp thêm hy vọng cho người trồng cây ăn quả về một vụ mùa thuận lợi hơn so với năm trước.

Gia đình chị Cà Thị Duyên, bản Bông (xã Noong Hẹt, huyện Điện Biên) có vườn nhãn 25 cây. Những năm trước, vườn nhãn của chị cho sản lượng ổn định từ 1 - 1,2 tấn/vụ. Riêng năm 2024, do thời tiết khô nóng đúng vào thời điểm cây nhãn ra hoa, tỷ lệ đậu quả giảm mạnh, kéo theo sản lượng cuối vụ sụt giảm đáng kể, chỉ còn 7 tạ.

Năm nay, những trận mưa rào xuất hiện kịp thời mang đến hy vọng về một mùa nhãn bội thu. Chị Duyên chia sẻ: “Năm nào nhãn ra hoa gặp mưa, thời tiết dịu mát thì chắc chắn được mùa. Không chỉ cho sản lượng cao mà quả nhãn cũng to, mọng nước, dễ bán và bán được giá hơn”.

Tương tự, thời điểm này lúa đông xuân đang bước vào giai đoạn cuối đẻ nhánh, chuẩn bị làm đòng và trổ bông. Những trận mưa đầu mùa đã bổ sung nguồn nước, góp phần quan trọng trong quá trình sinh trưởng của cây lúa.

Vụ đông xuân năm nay, gia đình chị Lường Thị Hình, thôn 1, xã Pom Lót (huyện Điện Biên) gieo cấy 5.000m² lúa. Chị Hình chia sẻ: “Những cơn mưa vừa qua đã bổ sung thêm nước cho đồng ruộng. Ở giai đoạn cây lúa phân hóa đòng, trổ bông, nước đóng vai trò vô cùng quan trọng, giúp cây khỏe mạnh, giảm tỷ lệ hạt lép, từ đó đảm bảo năng suất khi thu hoạch”.

Từ sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ, toàn bộ diện tích rừng trên địa bàn tỉnh thường xuyên trong tình trạng báo động cấp V - cấp cực kỳ nguy hiểm về nguy cơ cháy rừng. Vì vậy, những cơn mưa rào vừa qua đã giúp cây cối giải nhiệt, làm ướt lớp thảm thực vật dưới tán rừng, gia tăng độ ẩm cho đất, từ đó giảm đáng kể nguy cơ cháy rừng.

Hiện nay, huyện Mường Nhé có 87.814,04ha rừng, tỷ lệ che phủ đạt 55,97%. Suốt từ đầu mùa khô, lực lượng kiểm lâm, các tổ quản lý bảo vệ rừng cùng các chủ rừng luôn phải căng mình tuần tra, kiểm soát và sẵn sàng phương án ứng phó với nguy cơ cháy rừng.

Ông Nguyễn Đình Cương, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Mường Nhé chia sẻ: Đối với lực lượng quản lý, bảo vệ và phòng cháy chữa cháy rừng, những trận mưa rào thời điểm này "quý như vàng”. Mưa đầu mùa không chỉ giúp giảm nguy cơ cháy rừng mà còn tạo ra khoảng thời gian từ 7 - 10 ngày để chúng tôi có thể tranh thủ nghỉ ngơi, củng cố lực lượng và điều chỉnh các phương án phòng cháy chữa cháy rừng cho thời gian sắp tới”.

Cảnh giác với sâu bệnh

Bên cạnh những lợi ích to lớn, mưa đầu mùa cũng kèm theo nguy cơ phát sinh các loại sâu bệnh hại cây trồng. Vì vậy, nông dân cần chủ động theo dõi tình hình dịch bệnh và áp dụng các biện pháp bảo vệ mùa màng kịp thời.

Vụ đông xuân 2024 - 2025, toàn tỉnh gieo cấy hơn 9.530ha lúa. Các trà lúa đang trong giai đoạn cuối đẻ nhánh, nhưng hiện tại nhiều diện tích đã xuất hiện bệnh đạo ôn, đặc biệt tại các huyện: Điện Biên, Mường Ảng, Mường Nhé, với diện tích nhiễm lên đến 113ha, chủ yếu trên các giống Séng cù, Đài thơm 8 và J02.

Sở Nông nghiệp và Môi trường, chính quyền địa phương đã chỉ đạo các đơn vị chuyên môn hướng dẫn người dân bón phân cân đối, tránh bón thừa đạm và bón muộn. Đồng thời, điều tiết nước hợp lý, giữ đất đủ ẩm để giúp cây lúa phát triển tốt và giảm nguy cơ bệnh đạo ôn.Với diện tích đã nhiễm bệnh đạo ôn, cần ngừng bón phân đạm, không phun các chất kích thích sinh trưởng, duy trì độ ẩm ruộng và sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật như: Tricyclazole, Isoprothiolane, Fenoxanil, Difenoconazole để phòng trừ bệnh. Đối với các ruộng bị nhiễm nặng, cần cắt tỉa lá bệnh; phun thuốc 2 lần cách nhau 5 - 7 ngày. 

Chiều muộn, khi thời tiết trở nên mát mẻ, ông Nguyễn Hữu Thành, đội C9 (xã Thanh Xương, huyện Điện Biên) tiến hành phun thuốc phòng trừ bệnh đạo ôn lá cho toàn bộ 7.000m² lúa đông xuân của gia đình.

Ông Thành cho biết: “Trong vụ đông xuân, bệnh đạo ôn là một trong những nguyên nhân chính khiến năng suất và sản lượng lúa giảm mạnh nếu không được phòng trừ kịp thời. Thời điểm này, cây lúa rất dễ nhiễm bệnh đạo ôn lá, nếu không xử lý sớm, khi cây trổ bông sẽ bị bệnh đạo ôn cổ bông, khiến toàn bộ bông lúa bị lép. Vì vậy, ngay khi nghe cán bộ khuyến nông khuyến cáo, tôi lập tức phun thuốc phòng bệnh để bảo vệ lúa.”

Thời tiết nắng, mưa đan xen là điều kiện thuận lợi cho nhiều loại sâu bệnh phát sinh và gây hại trên cây ăn quả và cây công nghiệp. Hiện nay, các loại sâu bệnh như: Rệp, sâu vẽ bùa, muội đen đang gây hại trên cây có múi tại huyện Mường Ảng, Điện Biên, Tuần Giáo. Bệnh chảy gôm, rệp muội, thán thư tấn công diện tích cây xoài ở Mường Ảng, Tuần Giáo, Mường Nhé. Trong khi sâu đục quả gây hại cho cây vú sữa tại Điện Biên. Riêng cây cà phê, các bệnh khô cành, gỉ sắt, đốm mắt cua, rệp vảy lan rộng tại Mường Ảng, Tuần Giáo. 

Theo số liệu từ Sở Nông nghiệp và Môi trường, tổng diện tích bị nhiễm sinh vật gây hại là 299,7ha đối với cây cà phê và 612,73ha đối với cây ăn quả.

Do đó, cơ quan chuyên môn, các địa phương tập trung hướng dẫn người dân các biện pháp chăm sóc phù hợp với từng cây trồng, áp dụng các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp IPM, các biện pháp nâng cao sức khỏe đất của chương trình IPHM để phòng chống dịch hại. Bổ sung phân bón vi lượng (canxi, bo, kẽm) qua lá cho cây để giảm rụng quả, nứt quả do thiếu dưỡng chất, vệ sinh vườn và bổ sung dinh dưỡng để tạo tiền đề cho cây trong kỳ sinh trưởng tiếp theo. 

Bài, ảnh: Phạm Trung