Báo cáo đoàn giám sát cho thấy, huyện Tủa Chùa có dân số trung bình 62.778 người, 7 dân tộc cùng sinh sống, với trên 95% là đồng bào dân tộc thiểu số. Công tác giảm thiểu tình trạng tảo hôn chưa đạt kết quả theo mục tiêu, kế hoạch đặt ra. Từ năm 2021 đến 30/8/2023, toàn huyện có 815 vụ tảo hôn, 4 vụ kết hôn cận huyết thống. Tình trạng tảo hôn chủ yếu diễn ra ở đồng bào dân tộc Mông. Lứa tuổi tảo hôn phổ biến ở độ tuổi 13 đến 16 đối với nữ, 16 đến 19 tuổi đối với nam; tình trạng kết hôn cận huyết thống vẫn còn diễn ra.

Khó khăn, vướng mắc trong công tác giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống là trình độ dân trí, nhận thức của người dân còn hạn chế, thiếu hiểu biết về pháp luật, đặc biệt là Luật Hôn nhân và Gia đình. Việc thiếu kiên quyết trong quản lý đăng ký kết hôn của chính quyền địa phương; tình hình xử lý các trường hợp vi phạm tảo hôn của chính quyền địa phương chưa đủ mạnh, còn thiếu tính quyết liệt.

Huyện cung cấp cho đoàn giám sát các thông tin liên quan đến công tác truyền thông, vận động; việc cung cấp thông tin, tài liệu kiến thức pháp luật liên quan đến hôn nhân và gia đình, tác hại của việc tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Hoạt động nâng cao năng lực cho cán bộ, công chức. Xây dựng mô hình điểm, mô hình chuyên đề nhằm giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Từ năm 2018, toàn huyện thành lập 11 câu lạc bộ tư vấn tiền hôn nhân tại 11 xã với 830 thành viên.

Các đại biểu cùng trao đổi, làm rõ nhiều thông tin. Cụ thể, đánh giá hiệu quả hoạt động của các mô hình đang triển khai; cách thức xử lý các trường hợp vi phạm tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; vận dụng phát huy vai trò của MTTQ và các đoàn thể trong thực hiện các nhiệm vụ; hoạt động tư vấn trợ giúp pháp lý tại cộng đồng; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền; việc hướng dẫn các cơ sở thực hiện nếp sống văn hoá, cưới hỏi văn minh…

Qua các nội dung trao đổi, giám sát, Trưởng đoàn giám sát Mùa Thanh Sơn tiếp thu các đề xuất kiến nghị của huyện, đồng thời thống nhất một số nội dung: Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của cấp uỷ, chính quyền, huy động sự vào cuộc của các ngành, các cấp; bổ sung số liệu về các cuộc tuyên truyền và nhân rộng mô hình điểm; bổ sung trách nhiệm của UBND huyện, phòng ban chuyên môn, các cơ sở trong tồn tại, hạn chế. Thực hiện công tác tuyên truyền, vận động, tư vấn can thiệp bằng nhiều hình thức phù hợp; thành lập các mô hình phòng chống tảo hôn tại các trường THCS, THPT trên địa bàn; hướng dẫn các thôn, bản đưa thêm các nội dung về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vào quy ước, hương ước; quan tâm công tác quản lý, kiểm tra, đánh giá hàng năm.