Ngày 30/9/2022, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1833/QĐ-UBND về bộ tiêu chí xã NTM và bộ tiêu chí xã NTM nâng cao tỉnh Điện Biên giai đoạn 2021 - 2025. Bộ tiêu chí mới có 19 tiêu chí và 58 chỉ tiêu thành phần. Năm 2022, tỉnh phấn đấu có thêm 9 xã đạt chuẩn và cơ bản đạt chuẩn NTM, gồm: Mùn Chung, Mường Mùn, Chiềng Đông, Chiềng Sinh (huyện Tuần Giáo); Ẳng Cang (huyện Mường Ảng); Noong U (huyện Điện Biên Đông); Mường Nhé (huyện Mường Nhé); Hẹ Muông (huyện Điện Biên); Hừa Ngài (huyện Mường Chà). Các địa phương đã tập trung chỉ đạo, đề ra lộ trình, các giải pháp cụ thể đẩy nhanh tiến độ thực hiện; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền nhằm huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và người dân tích cực tham gia xây dựng NTM. Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng NTM, các địa phương gặp nhiều thách thức, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện.

Ẳng Cang (huyện Mường Ảng) là 1 trong 9 xã đặt mục tiêu hoàn thành cơ bản đạt chuẩn NTM trong năm 2022 và đến năm 2025 hoàn thành xây dựng NTM. Nếu xét theo bộ tiêu chí giai đoạn trước, thì xã Ẳng Cang đạt 13/19 tiêu chí. Tuy nhiên, xét theo bộ tiêu chí xã NTM giai đoạn mới, thì Ẳng Cang có nhiều tiêu chí, chỉ tiêu không đạt và có một số chỉ tiêu mới phải hoàn thành. Trong đó, tiêu chí sẽ rất khó thực hiện được là tiêu chí hộ nghèo và thu nhập. Theo quy định của bộ tiêu chí mới, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều phải từ 13% trở xuống (gồm cả hộ nghèo và cận nghèo), nhưng hiện nay riêng tỷ lệ hộ nghèo xã Ẳng Cang vẫn còn trên 30% (chưa bao gồm cận nghèo). Xã Ẳng Cang mặc dù sát trung tâm huyện nhưng địa bàn rộng, với gần 7.700 nhân khẩu, đời sống người dân chủ yếu phụ thuộc vào nông nghiệp nên còn nhiều khó khăn. Việc giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống dưới 13% là một  thách thức lớn, khó có thể thực hiện trong thời gian ngắn.

Tương tự, xã Mường Nhé (huyện Mường Nhé) phấn đấu đạt chuẩn NTM trong năm 2022, tuy nhiên xét theo bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2021 - 2025 thì mới đạt 14/19 tiêu chí, trong đó khó khăn nhất là tiêu chí thu nhập.

Ông Vi Văn Lưu, Chủ tịch UBND xã Mường Nhé cho biết: Đến nay thu nhập bình quân đầu người trên địa bàn xã mới đạt khoảng 26 triệu đồng/người/năm, trong khi theo tiêu chí mới thu nhập (năm 2022) phải đạt từ 39 triệu đồng/người/năm trở lên và đến năm 2025 phải đạt trên 48 triệu đồng trở lên. Bên cạnh đó, các tiêu chí về môi trường, giao thông, hộ nghèo... tăng cao đã tác động lớn đến kế hoạch thực hiện xây dựng NTM trên địa bàn xã.

Theo ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Chánh Văn phòng Điều phối NTM tỉnh, so với giai đoạn trước, hầu hết tiêu chí trong bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM có sự thay đổi theo hướng nâng cao, các chỉ tiêu tăng cao hơn. Nếu như  bộ tiêu chí cũ chỉ có 19 tiêu chí và 49 chỉ tiêu thì bộ tiêu chí mới tăng lên 58 chỉ tiêu. Cùng với đó, một số chỉ tiêu, tiêu chí đòi hỏi sự phấn đấu rất cao, như thu nhập bình quân của người dân đạt từ 36 - 48 triệu đồng/người/năm (tăng theo từng năm). Hay tiêu chí nghèo đa chiều là tiêu chí tương đối khó với nhiều địa phương hiện nay. Theo quy định, để đạt chuẩn NTM thì tỷ lệ nghèo đa chiều phải từ 13% trở xuống. Nếu như trước đây, hộ nghèo và cận nghèo tính riêng để xét công nhận NTM thì giai đoạn này đều gộp cả vào để xét. Vì vậy, để giảm ngay tỷ lệ hộ nghèo xuống 13% là rất khó, sẽ là thách thức không nhỏ cho các địa phương.

Tính đến hết năm 2022, ước toàn tỉnh có 52 xã được công nhận đạt chuẩn và cơ bản đạt chuẩn NTM (tăng 8 xã so với năm 2021); số tiêu chí bình quân 13,75 tiêu chí/xã. Năm 2023, toàn tỉnh phấn đấu có 26 xã đạt chuẩn NTM và 33 xã cơ bản đạt chuẩn NTM. Để hoàn thành tốt mục tiêu đề ra đòi hỏi sự chung sức, đồng lòng và quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị và người dân khi các tiêu chí ngày càng có yêu cầu cao hơn.