Có sự buông lỏng quản lý chung cư mini

Phát biểu về vấn đề này, đại biểu Hoàng Đức Thắng (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị) nêu thực tế vụ cháy chung cư mini tại quận Thanh Xuân, Hà Nội vừa qua như là giọt nước tràn ly của những tích tụ bất cập lâu nay, do vậy cần phải giải bài toán thực tế hiện hữu này bằng những biện pháp kỹ thuật phù hợp. Việc bịt chặt khe hở trong quản lý là việc cần làm ngay nhưng siết chặt quá mức cần thiết thì sẽ đẩy người lao động, sinh viên nghèo ra đường khi họ không có điều kiện để ở những căn hộ đáp ứng yêu cầu cao.

Đại biểu cho rằng, thời gian qua, chúng ta đã cố gắng thiết kế nhiều chính sách hấp dẫn hỗ trợ các nhà đầu tư các nhà dự án nhà ở xã hội nhưng vẫn rất ít doanh nghiệp mặn mà, còn người mua nhà chưa thể mua vì mức giá không phù hợp, thủ tục rườm rà, vị trí không phù hợp. Với một “rừng” quy định hành chính cùng với những rủi ro pháp lý khác là nguyên nhân căn bản làm nản lòng nhà đầu tư. Do vậy cần tháo gỡ ngay nút thắt điểm nghẽn, cần xem doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội là đối tượng ưu tiên đặc biệt thì mục tiêu cao cả mới trở thành hiện thực….

Tranh luận với đại biểu Nguyễn Đại Thắng, đại biểu Leo Thị Lịch (Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang) nhấn mạnh việc tạo điều kiện cho người có thu nhập thấp để có chỗ ở, học tập và lao động rất cần thiết nhưng không vì thế mà buông lỏng công tác quản lý nhà nước về xây dựng cơ sở hạ tầng và quản lý đô thị ở khu nhà ở, nhà trọ và khu chung cư, không đảm bảo an toàn đối với những người này.

Theo đại biểu, việc cấp phép sai, không đúng quy định về cấp phép xây dựng cần phải xử lý nghiêm minh. Đại biểu ví dụ, "Ngôi nhà của ông Nghiêm Quang Minh là cấp phép 6 tầng nhưng xây dựng 9 tầng sai phép. Ông này có đến 8 cơ sở chung cư mini như vậy và tồn tại trong 10 năm. Rõ ràng xây dựng như vậy là rất nguy hiểm đến tính mạng con người khi thuê nhà ở". 

“Đấy là việc mà quản lý nhà nước buông lỏng, biết nhưng không xử lý để tồn tại. Đấy là kẽ hở trong công tác quản lý của chúng ta” - đại biểu chỉ rõ, đồng thời đề nghị cần phải làm nghiêm khắc vấn đề này. 

Khía cạnh khác được đại biểu đề cập là công tác phòng cháy, chữa cháy. Theo đại biểu, chỉ qua sơ bộ rà soát của một quận mà có 65 cơ sở cho thuê về chung cư mini, trong đó hầu hết lại không đảm bảo về công tác phòng cháy, chữa cháy. Nhưng theo báo cáo của cơ quan chức năng về phòng cháy, chữa cháy lại cho biết không có quy định về công tác phòng cháy, chữa cháy cho nhà ở riêng lẻ. 

Chính vì vậy, đại biểu đề nghị siết chặt công tác quản lý và cần phải sửa đổi, bổ sung luật trong thời gian tới.

"Lỗ hổng" quản lý chung cư mini

Cũng về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Kạn) cho rằng quy định của pháp luật hiện hành về loại hình nhà ở này rất lỏng lẻo. “Tại Khoản 2, Điều 46 của Luật Nhà ở hiện hành có dành một khổ để mô tả về loại hình nhà ở này nhưng không rõ về tiêu chuẩn, về quy chuẩn cũng như về yêu cầu quản lý, thậm chí là định danh cũng không thật sự rõ ràng. Trong khi đó thì cả xã hội gọi sản phẩm này là chung cư mini, một thuật ngữ không có trong luật” – đại biểu nêu.

Chính vì quy định lỏng lẻo như vậy dẫn đến thiếu một hành lang pháp lý phù hợp, gây lúng túng trong quản lý, gây áp lực cho hạ tầng đô thị và đặc biệt là tiềm ẩn nguy cơ cao đối với sự an toàn của người dân.

Cũng theo đại biểu, với quy định hiện hành, một cá nhân hoặc hộ gia đình có thể đứng ra xây dựng chung cư mini để bán mà không bị khống chế về số lượng căn hộ, chỉ bị khống chế về chiều cao là không được vượt quá 6 tầng và thủ tục thì rất đơn giản, chỉ cần xin cấp giấy phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ. Trong khi đó, đối với các chung cư, dù là quy mô lớn hay quy mô nhỏ, cũng đều có tính chất rất phức tạp về kỹ thuật, yêu cầu cao về độ an toàn bởi vì liên quan đến sinh mệnh của nhiều con người.

“Bởi vì đứng dưới danh nghĩa là nhà ở riêng lẻ cho nên tất cả các chung cư mini hiện nay đều không chịu sự ràng buộc bởi thủ tục tiền kiểm cũng như hậu kiểm của Sở Xây dựng như đối với các chung cư thông thường khác”, đại biểu cho biết. 

Đại biểu cũng chỉ rõ, khoảng 10 năm trở lại đây chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng của các chung cư mini. Riêng Thành phố Hồ Chí Minh có tới 42.200 nhà cho thuê kiểu chung cư mini. Điều đáng nói là hầu hết các chung cư mini hiện nay đều được xây dựng trên diện tích đất nhỏ hẹp, nằm sâu trong ngõ hẻm, nơi tập trung đông đúc dân cư và tiềm ẩn nguy cơ cao về an toàn cháy nổ và khi xảy ra cháy thì các xe cứu hỏa cũng sẽ rất khó tiếp cận. Nhiều chung cư mini hiện nay được các chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng tổng kết với nhiều không “không ban quản lý, không quy chế vận hành, không lối thoát hiểm, quy chuẩn phòng cháy, chữa cháy…

Ngoài lỗ hổng về mặt luật pháp, đại biểu Nguyễn Thị Thủy cho rằng, thực tiễn thực thi cũng đặt ra nhiều vấn đề. Trong đó, nhiều chung cư mini đã xây dựng sai phép, trái phép, không bảo đảm an toàn. Nhiều công trình xây dựng được phát hiện với lỗi phổ biến là vượt tầng để tối đa hóa lợi nhuận. 

“Chúng ta cũng cần thẳng thắn nhìn nhận rằng tình trạng “phạt cho tồn tại” hoặc là “cưỡng chế trên văn bản” đã diễn ra trong một thời gian dài, đối với nhiều công trình xây dựng mà chưa có giải pháp triệt để”, đại biểu Nguyễn Thị Thủy nói.

Đại biểu cũng khẳng định sự ra đời của các chung cư mini thời gian vừa qua đã đáp ứng nhu cầu của nhiều người dân có mức thu nhập trung bình thấp, chỉ cần khoảng 800 triệu đồng là có thể có được một căn hộ ở vị trí tương đối trung tâm, thuận lợi cho công việc, học hành. Và với khả năng tài chính eo hẹp, nhiều người lao động ở đô thị không bao giờ dám mơ có được một căn hộ chung cư bảo đảm chất lượng. Khi đó thì chung cư mini là một sự lựa chọn phù hợp để vừa đáp ứng yêu cầu có chỗ ở ổn định, vừa không phải vay mượn để đỡ áp lực hơn trong cuộc sống...

Song đại biểu cũng thể hiện sự thống nhất rất cao với ý kiến của Chủ tịch Quốc hội rằng nhu cầu thực tế của người dân cần phải được bảo đảm nhưng dứt khoát không hợp thức hóa những sai phạm của chung cư mini trong Luật Nhà ở, vừa phải quy định chặt chẽ đối với loại hình này, vừa phải có điều khoản chuyển tiếp để bảo đảm ổn định cuộc sống của người dân và bảo đảm an toàn tính mạng cho người dân.

Từ đó, đại biểu nêu 3 kiến nghị. Thứ nhất, kiến nghị Chính phủ tiếp tục triển khai những giải pháp ưu đãi để khơi thông nguồn cung nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá bình dân. Theo đại biểu, đây là một trong những giải pháp mấu chốt để giải quyết gốc rễ vấn đề chốn ở an toàn cho người có thu nhập thấp.

Đại biểu kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan hiện nay đang tiến hành thanh tra, kiểm tra các chung cư mini, bên cạnh việc kiểm tra để phát hiện vi phạm là rất cần thiết nhưng qua kiểm tra cũng cần phải hướng dẫn kịp thời cho người ta phải có các giải pháp phòng ngừa an toàn cháy nổ. 

Đại biểu cũng kiến nghị trong nghị quyết của kỳ họp Quốc hội lần này thì có nội dung yêu cầu về bảo đảm an toàn cháy, nổ nói chung, trong đó có an toàn cháy, nổ đối với các chung cư mini càng hiện hữu.