Chủ tịch Quốc hội: Xây dựng quốc gia lưu trữ, xã hội lưu trữ

Sáng 18-9, tiếp tục chương trình phiên họp thứ 26, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Lưu trữ (sửa đổi).

Điều chỉnh phạm vi tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, dự thảo Luật có các nội dung sửa đổi, bổ sung tập trung vào 4 chính sách đã được Chính phủ thông qua, gồm: Quy định về thẩm quyền quản lý tài liệu lưu trữ; Quy định về lưu trữ tài liệu điện tử; Quy định về hoạt động lưu trữ tư; Quy định về hoạt động dịch vụ lưu trữ.

Trong đó, bổ sung các quy định về thẩm quyền quản lý tài liệu Phông lưu trữ quốc gia Việt Nam theo hướng phân định rõ thẩm quyền quản lý cơ sở dữ liệu tài liệu lưu trữ; tài liệu lưu trữ Phông lưu trữ Đảng Cộng sản Việt Nam và Phông lưu trữ Nhà nước Việt Nam giữa cơ quan có thẩm quyền của Đảng và cơ quan quản lý nhà nước về lưu trữ; phân cấp quản lý tài liệu lưu trữ giữa cơ quan lưu trữ của Nhà nước ở trung ương và ở địa phương; thẩm quyền quản lý tài liệu các ngành quốc phòng, công an, ngoại giao và thẩm quyền quản lý tài liệu lưu trữ cấp xã.

Dự thảo Luật quy định rõ giá trị pháp lý của tài liệu lưu trữ số, giá trị của bản số hóa tài liệu lưu trữ; quy định những yêu cầu của Hệ thống quản lý tài liệu lưu trữ số, Kho lưu trữ số; thực hiện nghiệp vụ về thu thập, bảo quản, sử dụng tài liệu lưu trữ số; hoạt động nghiệp vụ đối với tài liệu lưu trữ điện tử khác, việc chuyển đổi tài liệu lưu trữ điện tử khác sang tài liệu lưu trữ số...

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, về phạm vi điều chỉnh, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, chỉnh lý quy định của dự thảo Luật để “giới hạn” phạm vi điều chỉnh đối với tài liệu lưu trữ tư theo hướng Luật chỉ điều chỉnh đối với tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt; nghiên cứu bổ sung quy định về thẩm quyền, trình tự, thủ tục để đưa tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt vào Phông lưu trữ quốc gia Việt Nam.

Đồng thời, kế thừa quy định của Luật Lưu trữ hiện hành, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cũng đề nghị nghiên cứu bổ sung thêm nội dung về lưu trữ cơ quan. Trong đó, cần phân biệt rõ hơn giữa “lưu trữ cơ quan” với “lưu trữ lịch sử”, quy định trách nhiệm lập và nộp lưu hồ sơ, tài liệu của người được giao giải quyết, theo dõi công việc của cơ quan, tổ chức và trách nhiệm của người đứng đầu trong quản lý tài liệu lưu trữ tại cơ quan, tổ chức.

Đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động lưu trữ

Phát biểu thảo luận tại phiên họp, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lo ngại với việc quy định tài liệu lưu trữ tư nhân chỉ điều chỉnh đối với tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt sẽ thu hẹp đối tượng áp dụng so với yêu cầu định hướng xây dựng xã hội lưu trữ, quốc gia lưu trữ có sự tham gia của các tổ chức, cá nhân. Quy định cụ thể đầy đủ công tác lưu trữ ở khu vực tư nhân không chỉ đối với tài liệu có giá trị đặc biệt sẽ tạo điều kiện cho nhà nước vận động các chủ sở hữu tư hiến tặng, ký gửi tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt vào lưu trữ nhà nước.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị tiếp tục rà soát các quy định về lưu trữ trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động lưu trữ, đáp ứng yêu cầu xây dựng Chính phủ số, kinh tế số, công dân số, xã hội số… bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với các dự án luật có liên quan và cam kết, thỏa thuận quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Về chuyển đổi số trong hoạt động lưu trữ, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy đề nghị cần hướng dẫn việc số hóa tài liệu lưu trữ, xây dựng Kho lưu trữ chung cho cơ quan nhà nước ở trung ương và địa phương bảo đảm việc chuẩn hóa cơ sở dữ liệu và thuận tiện trong việc phân quyền quản lý, vận hành, trao đổi, chia sẻ cơ sở dữ liệu lưu trữ; bảo đảm đồng bộ với Luật Giao dịch điện tử.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho rằng cần phân định thẩm quyền quản lý tài liệu lưu trữ và cơ sở dữ liệu tài liệu lưu trữ như quy định của dự thảo Luật. Theo đó, cơ quan có thẩm quyền của Đảng trực tiếp quản lý và lưu trữ tài liệu lưu trữ của Đảng; Bộ Nội vụ trực tiếp quản lý, lưu trữ tài liệu bảo quản tại Lưu trữ lịch sử nhà nước ở trung ương…, không bao gồm tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt, tài liệu lưu trữ dự phòng và cơ sở dữ liệu tài liệu lưu trữ của ngành quốc phòng, công an, ngoại giao; Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao trực tiếp quản lý tài liệu lưu trữ (bao gồm cả tài liệu của tổ chức Đảng) của ngành mình.

Bên cạnh đó, cần làm rõ quy trình thẩm tra giá trị và giải mật tài liệu lưu trữ do Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và Bộ Ngoại giao trực tiếp quản lý vì dự thảo Luật không quy định việc thành lập hội đồng tại các ngành nói trên.