Giảm thao túng, sở hữu chéo trong hoạt động ngân hàng

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ sáu, chiều 23-11, Quốc hội nghe Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh trình bày báo cáo một số vấn đề lớn tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi). So với dự thảo Luật trình Quốc hội tại kỳ họp thứ năm, nhiều nội dung đã được các cơ quan nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý, giúp chất lượng dự thảo Luật được nâng lên đáng kể.

Trên cơ sở đề xuất của Chính phủ, dự thảo Luật đã chỉnh lý quy định liên quan đến hạn chế thao túng, chi phối tổ chức tín dụng, trong đó điều chỉnh tỷ lệ sở hữu cổ phần với cổ đông cá nhân là 5% (thay vì 3% như dự thảo Luật trình Quốc hội tại kỳ họp thứ năm) và quy định lộ trình giảm dần giới hạn cấp tín dụng xuống 10% vốn tự có đối với một khách hàng và 15% vốn tự có đối với khách hàng và người có liên quan trong 5 năm.

Đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) đề nghị tiếp tục nghiên cứu thêm các quy định để xử lý triệt để vấn đề sở hữu chéo, thao túng, chi phối các tổ chức tín dụng trên cơ sở tổng kết công tác quản lý hoạt động của các tổ chức tín dụng, nhất là xử lý các tổ chức tín dụng yếu kém trong thời gian vừa qua.

Cùng chung quan điểm về sửa đổi quy định về giới hạn cấp tín dụng, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) nhận xét: “Thời gian qua, tại một số tổ chức tín dụng có hiện tượng tập trung cho vay quá lớn vào một số ít khách hàng, hoặc có hiện tượng cho vay doanh nghiệp “sân sau”, hoặc mua trái phiếu doanh nghiệp “sân sau”".

Để tránh gây tác động đột ngột đến hoạt động của các tổ chức tín dụng, đại biểu kiến nghị quy định giảm giới hạn cấp tín dụng cần theo lộ trình cụ thể và Chính phủ sẽ cụ thể hóa lộ trình này.

Thống nhất cao với quy định mới cấm về sở hữu chéo, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) góp ý, ngoài quy định về điều chỉnh sở hữu cổ phần đối với cổ đông và lộ trình giảm dần giới hạn cấp tín dụng, vấn đề cốt lõi hiện nay là giám sát và quan tâm hơn tới trường hợp chủ các ngân hàng là doanh nghiệp lớn.

Theo đó, tiền của người dân gửi vào ngân hàng không tới được người cần vay, trong khi cổ đông lớn, chủ các nhà băng lại tiếp cận dễ dàng. Dẫn chứng lại vụ việc xảy ra tại Ngân hàng SCB, đại biểu cho rằng cần có những quy định kịp thời để phòng ngừa, ngăn chặn, không xảy ra những vụ việc tương tự.

Cùng đề cập sai phạm tại Ngân hàng SCB, đại biểu Trịnh Xuân An (Đoàn Đồng Nai) nêu ra 3 vấn đề cấp bách, đang tạo ra nhiều rủi ro là sở hữu chéo, chi phối và thao túng đối với hệ thống tín dụng, hệ thống ngân hàng.

"Sở hữu chéo, chi phối và thao túng là các thủ thuật rất tinh vi và thường là vô hình. Tuy nhiên, đối với đối tượng vô hình và thường xuyên biến đổi này, ta lại dùng các công cụ mà Luật đang thiết kế như là giảm tỷ lệ sử dụng cổ phần, giảm hạn mức cấp tín dụng..., tức là ta đang lấy cái hữu hình để trị cái vô hình, thì hiệu quả sẽ không cao”, đại biểu nêu.

Để chống sở hữu chéo, thao túng, chi phối trong hệ thống ngân hàng, theo đại biểu, yếu tố hàng đầu là phải xác định được cá nhân, tổ chức nào là chủ sở hữu thực sự của ngân hàng. Do đó, Luật cần xây dựng khung khổ pháp lý nhằm xác định được cá nhân, tổ chức nắm quyền chi phối, ảnh hưởng đến việc ra quyết định trong hoạt động của một ngân hàng.

“Để làm được vấn đề này, cần quy định về minh bạch thông tin với tất cả cá nhân, tổ chức là cổ đông của ngân hàng thương mại và xác định nghĩa vụ công bố thông tin đối với các cổ đông, các tổ chức, cá nhân và nhóm người có liên quan sở hữu cổ phần của tổ chức tín dụng”, đại biểu kiến nghị.

Phát biểu giải trình làm rõ thêm một số nội dung được các đại biểu nêu, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng chia sẻ, Luật Các Tổ chức tín dụng là một luật khó, phức tạp do tổ chức tín dụng là doanh nghiệp trung gian tài chính, huy động tiền của người dân, của doanh nghiệp và tiền của các tổ chức khác để cho vay. Do đó, các tổ chức tín dụng phải hoạt động và tuân thủ các quy định để bảo đảm kiểm soát rủi ro cũng như các giới hạn an toàn.

Để giảm thao túng, sở hữu chéo trong hoạt động ngân hàng, việc đưa ra quy định siết tỷ lệ sở hữu của cổ đông và người liên quan hay giảm dư nợ tín dụng là căn cứ xử lý khi có sai phạm. Thực tế khó xử lý triệt để sở hữu chéo, chi phối trong ngân hàng chỉ với những quy định này, quan trọng là khâu tổ chức thực hiện. Về phía Ngân hàng Nhà nước cũng nhận thức cần tăng cường công tác thanh tra, giám sát.

Liên quan đến can thiệp sớm, kiểm soát đặc biệt, cho vay đặc biệt…, theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, đây là những vấn đề lớn và cần có thời gian để tiếp tục nghiên cứu kỹ lưỡng, thận trọng trên cơ sở khoa học và thực tiễn.

“Bởi vậy, Quốc hội xem xét chưa thông qua dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng tại kỳ họp này là hết sức cần thiết để các cơ quan có thời gian nghiên cứu, đánh giá, rà soát kỹ lưỡng trước khi trình báo cáo Quốc hội thông qua ở kỳ họp sau”, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh.

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu, sau phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Thường trực Ủy ban Kinh tế phối hợp chặt chẽ với cơ quan chủ trì soạn thảo, các cơ quan có liên quan tiếp thu tối đa ý kiến của các đại biểu Quốc hội, hoàn chỉnh dự thảo luật với chất lượng tốt nhất cùng báo cáo tiếp thu, giải trình để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét trước khi lấy ý kiến Chính phủ và hoàn thiện dự thảo luật trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp gần nhất.