Thuế giá trị gia tăng là nguồn thu quan trọng trong cơ cấu ngân sách nhà nước

Ảnh minh hoạ (Ảnh: M.P)

Có một số ý kiến cho rằng Bộ Tài chính nên "xem xét sửa đổi, bổ sung lại Luật Thuế VAT (sửa đổi), việc người tiêu dùng phải chịu 10% thuế VAT, trong khi người dân đã trả phí tiêu dùng thì còn phải chịu thêm 10% thuế VAT như vậy là không phù hợp, gây thiệt thòi cho người dân".

Trả lời về kiến nghị này, Bộ Tài chính cho biết, thuế VAT là sắc thuế gián thu tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Thuế VAT được cấu thành trong giá cả hàng hóa, dịch vụ và do người tiêu dùng chịu khi mua hàng hóa, sử dụng dịch vụ.

Theo Bộ Tài chính, qua tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện Luật Thuế VAT cho thấy, thuế VAT trong thời gian qua đã thể hiện được vai trò điều tiết thu nhập để đảm bảo công bằng xã hội, góp phần điều tiết vĩ mô nền kinh tế thông qua điều tiết tiêu dùng và tiết kiệm, góp phần tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển, chú trọng khuyến khích phát triển nông nghiệp, giảm chi phí đối với hàng hóa, dịch vụ thiết yếu, góp phần đảm bảo an ninh xã hội và góp phần định hướng sản xuất và tiêu dùng.

Trong hệ thống chính sách thuế hiện nay, thuế VAT là nguồn thu quan trọng, ổn định, bảo đảm tỷ lệ động viên hợp lý cho ngân sách nhà nước (NSNN) nhằm đáp ứng nguồn tài chính cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, số thu về thuế VAT chiếm tỷ lệ cao trong tổng số thu về thuế, cụ thể: năm 2022 khoảng 24,5%, năm 2023 khoảng 23%.

Qua tham khảo kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các nước phát triển và các nước đang phát triển đều thực hiện cơ cấu lại thu NSNN theo hướng tăng cường vai trò của thuế VAT, coi thuế VAT là nguồn thu chủ yếu cho NSNN. Số lượng quốc gia áp dụng thuế VAT/thuế hàng hóa và dịch vụ ngày càng tăng, từ khoảng 140 nước năm 2004 lên 160 nước năm 2014, 166 nước năm 2016, 195 nước năm 2020. Cùng với việc tăng số lượng các nước sử dụng thuế VAT để điều tiết tiêu dùng cũng như tăng số thu ngân sách, thì xu thế tăng thuế suất VAT diễn ra phổ biến.

Theo số liệu thống kê của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) về mức thuế suất của 164 quốc gia, vùng lãnh thổ năm 2020, mức thuế suất thuế VAT phổ thông 10% của Việt Nam tương đối thấp, cụ thể, có 122 nước có mức thuế suất phổ thông từ 13% đến 27% (trong đó 84 nước có mức thuế suất từ 17% đến 27%); 26 nước có mức thuế suất phổ thông ở mức 10% đến dưới 13%; và 16 nước có mức thuế suất phổ thông dưới 10%. Các nước trong khu vực như Lào, Indonesia, Campuchia cũng có mức thuế suất phổ biến là 10%; Trung Quốc có mức thuế suất 13%; Philippines có mức thuế suất 12%.

Cũng theo Bộ Tài chính, khi thảo luận về dự án Luật Thuế VAT (sửa đổi), có một số đại biểu đề nghị Chính phủ nghiên cứu lộ trình tăng thuế suất thuế VAT. Tuy nhiên, Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu thời điểm thích hợp thực hiện mục tiêu này để trình Quốc hội xem xét quyết định trong giai đoạn thực hiện tiếp theo của chiến lược cải cách hệ thống thuế.

Năm 2024, để hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp, Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 72 ngày 30/6/2024 quy định chính sách giảm thuế VAT theo Nghị quyết số 142 ngày 29/6/2024 của Quốc hội. Nghị định quy định giảm 2% thuế VAT với một số nhóm mặt hàng sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2024 đến hết ngày 31/12/2024.

Theo Nghị định của Chính phủ, việc giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng sẽ được áp dụng đối với các nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức thuế suất thuế giá trị gia tăng 10% (còn 8%), trừ một số nhóm hàng hóa, dịch vụ sau: viễn thông, công nghệ thông tin, hoạt động tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kim loại, sản phẩm từ kim loại đúc sẵn, sản phẩm khai khoáng (không kể khai thác than), than cốc, dầu mỏ tinh chế, sản phẩm hóa chất, sản phẩm hàng hóa và dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Nghị định cũng quy định cơ sở kinh doanh tính thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ được áp dụng mức thuế suất thuế giá trị gia tăng 8% đối với hàng hóa, dịch vụ được giảm thuế giá trị gia tăng. Cơ sở kinh doanh (bao gồm cả hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh) tính thuế giá trị gia tăng theo phương pháp tỷ lệ % trên doanh thu được giảm 20% mức tỷ lệ % để tính thuế giá trị gia tăng khi thực hiện xuất hóa đơn đối với hàng hóa, dịch vụ được giảm thuế giá trị gia tăng.