Không chủ quan với bệnh lao hạch

Từ đầu năm đến nay, Bệnh viện Phổi tỉnh tiếp nhận 11 ca điều trị lao hạch. Chị Khoàng Thị Quý, 21 tuổi, xã Nậm Nèn (huyện Mường Chà) nhập viện với tình trạng sưng đau hạch cổ phải, được bác sĩ chẩn đoán mắc lao hạch và phải điều trị khoảng 12 tháng vì phát hiện muộn, vùng cổ sưng to. Chị Quý cho biết: “Cách đây khoảng 4 tháng, tôi thấy vùng cổ bên phải nổi hạch, kèm theo sốt nóng về chiều, người mệt mỏi, gầy sút 5kg nhưng chủ quan không đi khám bệnh. Ðến khi thấy sưng đau hạch cổ phải nhiều không chịu đựng được nữa, người mệt mỏi, tôi đi khám mới biết mình bị lao hạch”.

Bác sĩ Nguyễn Ðức Vinh, Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi tỉnh cho biết: “Lao hạch là một thể lao nhẹ, ít nguy hiểm tới tính mạng và điều trị có kết quả khỏi trên 90%. Tuy nhiên, rất khó tiên lượng diễn biến của lao hạch. Khoảng 25% hạch tiếp tục to lên hoặc xuất hiện thêm hạch mới dù bệnh nhân vẫn đang được điều trị hoặc hạch bị nhuyễn hóa và có thể rò mủ. So với các thể lao khác, lao hạch điều trị đơn giản hơn, thời gian điều trị kéo dài tới 12 tháng tùy thể trạng bệnh. Lao hạch ngoại biên là thể lao thường gặp nhất với các vị trí như hạch cổ, hạch nách, hạch bẹn, nhưng cũng có thể ở các bộ phận nội tạng như hạch trung thất, hạch mạc treo...”.

Tác nhân gây bệnh lao hạch là trực khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis. Các hạch viêm ngoại vi là vị trí mà vi khuẩn lao dễ dàng xâm nhập, khu trú và dẫn đến lao hạch. Trực khuẩn lao có thể xâm nhập trực tiếp vào đường bạch huyết qua thương tổn ở niêm mạc miệng, hoặc do sang chấn, nhiễm khuẩn hoặc bệnh có thể do nhiễm khuẩn lao toàn cơ thể (như trong lao phổi), gây viêm hạch nhiều chỗ.

Khi bị lao hạch, người bệnh có biểu hiện sưng to một hoặc nhiều hạch. Hạch tăng kích thước dần dần nên người bệnh thường không biết rõ hạch xuất hiện từ thời điểm nào. Hạch to dần, không đau, mật độ chắc, bề mặt nhẵn, da vùng hạch sưng to không nóng, không tấy đỏ. Thường thấy nhiều hạch cùng bị sưng, tập hợp thành một chuỗi, cũng có khi chỉ gặp một hạch đơn độc vùng cổ sưng to, không đau, không nóng, không đỏ.

Hạch phát triển qua 3 giai đoạn. Giai đoạn đầu hạch bắt đầu sưng to, không đều nhau di động còn dễ vì chưa dính vào nhau và chưa dính vào da. Bệnh có thể chỉ dừng ở giai đoạn này hoặc chuyển sang giai đoạn viêm hạch và viêm quanh hạch. Giai đoạn sau gọi là biểu hiện viêm hạch và viêm quanh hạch. Lúc này các hạch lớn hơn, do có viêm các tổ chức quanh hạch nên có thể dính với nhau thành mảng hoặc chuỗi, hoặc dính vào da và các tổ chức xung quanh làm hạch hạn chế di động. Ðến giai đoạn nhuyễn hóa các hạch mềm dần, sờ thấy lùng nhùng, da vùng hạch sưng tấy đỏ, không nóng và không đau. Khi đã hóa mủ hạch dễ vỡ tạo những lỗ rò lâu liền, miệng lỗ rò tím ngắt và tạo thành sẹo nhăn nhúm, lồi hoặc những dây chằng xơ gây mất thẩm mỹ. Mủ chảy ra thường có màu xanh nhạt, không dính, trong mủ có bã đậu lổn nhổn. Ở những người nhiễm HIV/AIDS, nếu mắc lao hạch thì sẽ có bệnh cảnh lâm sàng hạch to toàn thân kèm theo các triệu chứng của nhiễm HIV.

Trong quá trình mắc bệnh lao hạch, người bệnh đôi khi có sốt nhẹ, gai rét hay mệt mỏi. Ngoại trừ bị bội nhiễm hay kèm theo tổn thương lao ở các cơ quan khác như phổi, xương... thì triệu chứng toàn thân sẽ biểu hiện nặng nề hơn.

Ðể phòng bệnh lao hạch, bác sĩ Vinh khuyến cáo cách tốt nhất là chú trọng nâng cao sức đề kháng, nhất là đối với trẻ em, tránh để viêm hạch mạn tính tạo điều kiện cho trực khuẩn lao xâm nhập. Chú ý vệ sinh răng miệng, nhổ hoặc chữa răng sâu. Khi đã được chẩn đoán mắc lao hạch, người bệnh cần tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ kết chế độ ăn uống tốt, nghỉ ngơi hợp lý.