Hiểu đúng về dinh dưỡng khi điều trị ung thư

Những quan điểm sai lầm

Theo báo cáo của Bộ Y tế, trung bình mỗi năm tại nước ta có khoảng 183.000 ca mắc mới và khoảng 122.000 ca tử vong do bệnh ung thư, trong đó chủ yếu là ung thư gan, phổi, vú. Không ít bệnh nhân do thiếu hiểu biết, lo sợ bệnh ung thư phát triển hoặc tái phát nên không dám ăn uống mà áp dụng chế độ ăn thực dưỡng dẫn đến sụt cân, suy dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống cũng như không đủ sức khỏe để điều trị.

Cách đây 3 năm, bà T.T.Y (64 tuổi, ở tỉnh Thanh Hóa) phát hiện khối u ở vùng hàm mặt. Dù kích thước khối u tăng dần song bệnh nhân lại không đến bệnh viện khám chữa ngay từ đầu mà ăn thực dưỡng để ngăn chặn sự phát triển khối u. Sau một thời gian áp dụng chế độ thực dưỡng, sức khỏe bà Y ngày càng suy kiệt. Thêm vào đó, tình trạng khối u không thuyên giảm, ngày càng tăng kích thước. Khi tới bệnh viện thăm khám, khối u chảy máu, rỉ mủ, xâm lấn xương hàm dưới, sàn miệng, lưỡi, di căn nhiều hạch cổ hai bên...

Trên đây chỉ là một trong số rất nhiều bệnh nhân ung thư mắc sai lầm về chế độ dinh dưỡng khiến bệnh tiến triển nặng hơn. Bác sĩ Nguyễn Quỳnh Tú, Khoa A6D - Ung thư tổng hợp, Viện Ung thư (Bệnh viện trung ương Quân đội 108) cho rằng, người bệnh thường quan niệm thịt đỏ và các thực phẩm giàu protid (như sữa, trứng…) sẽ làm cho khối u phát triển nhanh hơn. Bởi vậy dẫn tới tình trạng hạn chế hoặc kiêng khem đối với các loại thực phẩm này. Tuy nhiên, đó là một quan niệm sai lầm.

“Protid là một yếu tố cơ bản giúp cơ thể làm lành vết thương, chống nhiễm khuẩn trong và sau phẫu thuật, hóa chất và xạ trị. Không chỉ là nguyên liệu bồi phụ lại khối cơ của cơ thể đã mất do quá trình dị hóa, protid còn giúp tăng khả năng ngon miệng trong khi người bệnh luôn chán ăn, ăn uống kém. Dinh dưỡng đầy đủ năng lượng, giàu protid giúp người bệnh không suy mòn, nâng cao chất lượng cuộc sống”, bác sĩ Nguyễn Quỳnh Tú nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Thạc sĩ - bác sĩ Trần Châu Quyên, Viện Dinh dưỡng quốc gia còn chỉ ra sai lầm khi có quan điểm cho rằng, người bệnh ung thư không nên ăn đường hay tinh bột. Phải hiểu rằng, tất cả các tế bào, kể cả tế bào ung thư sẽ phụ thuộc vào lượng đường trong máu (glucose) để sản sinh năng lượng. Việc ăn nhiều đường hay tinh bột không có nghĩa là tế bào ung thư tăng trưởng nhanh hay giảm đường cũng không khiến các tế bào ung thư “chậm lớn”. Tế bào ung thư tăng trưởng nhanh là do tính chất ác tính của nó. Hơn nữa, tế bào ung thư cũng không liên quan đến bột đường. Trong khi các mô cơ thể bình thường cần chất bột đường để thực hiện các chức năng hằng ngày. Vì thế, nếu không ăn tinh bột sẽ cực kỳ nguy hiểm tới sức khỏe.

Cũng theo Thạc sĩ - bác sĩ Trần Châu Quyên, không ít người cho rằng, người bệnh ung thư chỉ nên bồi dưỡng trong giai đoạn điều trị xạ trị, truyền hóa chất...; còn sau giai đoạn điều trị chỉ nên ăn gạo lức, muối vừng để cơ thể gầy yếu, không nuôi dưỡng khối u, nhằm làm khối u teo dần. Những quan niệm sai lầm này ảnh hưởng xấu đến quá trình điều trị, làm giảm thời gian sống của người bệnh, đồng thời làm tăng tỷ lệ biến chứng, nhiễm trùng và dẫn đến tình trạng tử vong.

Dinh dưỡng tốt mang lại hiệu quả điều trị

Theo bác sĩ Nguyễn Quỳnh Tú, nhu cầu dinh dưỡng ở người bệnh ung thư rất lớn, tối thiểu cần đạt 25-30kcal/kg/ngày, trong đó với protein là 1,2-1,5g/kg/ngày (chiếm 15-20% tổng năng lượng). Cụ thể, protein động vật chiếm 30-50% tổng số protein; lipid chiếm từ 18 đến 25% tổng năng lượng; glucid chiếm 60-70% tổng năng lượng. Ngoài ra, đối với vitamin, khoáng chất và chất xơ, người bệnh ung thư nên ăn theo nhu cầu của người bình thường khỏe mạnh và uống từ 2 đến 3 lít nước mỗi ngày.

Các chuyên gia y tế cũng khuyến cáo người bệnh về các thực phẩm nên dùng như: Các loại thịt, cá, trứng, sữa, tôm, cua, gạo, miến, bún, các loại rau củ; dầu thực vật (dầu đậu nành, dầu lạc, dầu vừng…)… Ăn nhiều rau xanh, quả chín nhiều chất xơ. Tăng cường bổ sung thực phẩm giàu Omega-3: Cá hồi, dầu oliu… Sử dụng các thực phẩm giàu vitamin E, C, A, Selen có khả năng chống ô xy hóa, như: Cà rốt, giá đỗ, cà chua, rau ngót… Nên ăn nhiều rau củ quả, hạt ngũ cốc toàn phần và các loại thịt màu trắng (cá, gia cầm, chim...). Riêng với thịt màu đỏ (bò, cừu, dê, lợn…) chỉ nên ăn 100g/ngày.

Bên cạnh đó, người bệnh ung thư cần hạn chế hoặc không nên dùng thực phẩm chế biến ở nhiệt độ cao, các thực phẩm chế biến sẵn, đóng gói như lạp sườn, xúc xích, thịt nguội… Mặt khác, nên hạn chế các chất kích thích rượu, bia, thuốc lá; ăn giảm muối; không dùng dầu mỡ rán đi rán lại nhiều lần; không dùng thực phẩm bị hư hỏng, đặc biệt là các loại thực phẩm bị mốc…

Điều trị ung thư là một quá trình lâu dài đòi hỏi người bệnh có một sức khỏe tốt. Chính vì vậy, một chế độ ăn uống phù hợp đủ dinh dưỡng và năng lượng là điều vô cùng quan trọng để người bệnh đạt hiệu quả tốt nhất trong quá trình điều trị. Thạc sĩ - bác sĩ Trần Châu Quyên cho rằng, nên chia nhỏ các bữa ăn để người bệnh dễ hấp thụ dưỡng chất. Người nhà cũng nên khuyên người bệnh chịu khó vận động để cơ thể được thoải mái, đầu óc được thư giãn, tránh suy nghĩ quá nhiều...