Thuốc lá điện tử: Tác hại đã rõ, quản lý chưa nghiêm?

Thuốc lá điện tử gây hại đối với hệ thần kinh và sức khỏe, bằng chứng là đã có nhiều người bị đột quỵ, tổn thương cả hai bên não, gây nguy hiểm đến tính mạng... Đã đến lúc cần có quy định rõ ràng, cụ thể hơn về việc sử dụng thuốc lá điện tử nhằm bảo vệ sức khỏe nhân dân.

Rao bán công khai trên mạng xã hội

Thời gian vừa qua, nhiều cơ sở y tế trên địa bàn Hà Nội tiếp nhận bệnh nhân phải nhập viện cấp cứu vì hút thuốc lá điện tử. Đáng chú ý, khoa Điều trị tích cực Nội khoa, Bệnh viện Nhi Trung ương, mới đây đã cấp cứu cho một bé 5 tuổi bị co giật, hôn mê sau khi uống 5ml dung dịch màu vàng trong lọ thủy tinh của thuốc lá điện tử; xét nghiệm bệnh phẩm cho kết quả dương tính với chất ma túy tổng hợp mới.

Hay mới đây là trường hợp một nam sinh viên 20 tuổi của một trường đại học tại Hà Nội bất ngờ bủn rủn chân tay và mất dần ý thức sau khi hút thuốc lá điện tử. Tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị tổn thương não, suy hô hấp, hôn mê.

Trước đó, vào cuối năm 2022, 7 học sinh lớp 3 Trường Tiểu học Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, được đưa vào khoa Nhi Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cấp cứu trong tình trạng buồn nôn, đau đầu do các em đã thử hoặc hít phải thuốc lá điện tử.

Tại Việt Nam, các sản phẩm thuốc lá mới chủ yếu là hàng nhập lậu, được quảng bá tràn lan trên mạng, thu hút người sử dụng, đặc biệt là giới trẻ. Điều đáng quan ngại là chưa khi nào việc mua thuốc lá điện tử dễ dàng như hiện nay. Chỉ cần tìm kiếm về thuốc lá điện tử trên Google hay trên mạng Facebook là sẽ thấy hàng loạt địa chỉ mua hàng với đầy đủ các sản phẩm. Đặc biệt là sau lời quảng cáo "có cánh", các cơ sở còn để lại số điện thoại để khách hàng dễ dàng liên lạc. "Ma trận" thuốc lá điện tử được quảng cáo, rao bán một cách công khai.

Theo nhiều chuyên gia y tế, chất nicotine được tìm thấy trong thuốc lá điện tử có thể khiến người hút bị nghiện. Điều này đã khiến nhiều người trẻ sa vào con đường nghiện ngập, khó có thể thoát ra.

Tại Hội thảo "Cung cấp thông tin về các vấn đề liên quan đến mua bán, sử dụng thuốc lá mới", Bộ Y tế đã nêu những thông tin khiến không ít người giật mình. Kết quả nghiên cứu hành vi nguy cơ với sức khỏe của thanh niên, thiếu niên ở Hà Nội cho thấy, tỷ lệ học sinh lớp 8 - 12 sử dụng thuốc lá điện tử là 8,32%. Đáng lo ngại, tỷ lệ trẻ em gái sử dụng thuốc lá điện tử tăng nhanh, đe dọa sức khỏe sinh sản và chất lượng giống nòi.

Thạc sĩ Bùi Thị Hồng, Trưởng phòng Công tác xã hội, Bệnh viện Thanh Nhàn, khẳng định, thuốc lá điện tử gây tổn thương hệ tim mạch, hệ hô hấp, khả năng miễn dịch... Thuốc lá điện tử gây tổn thương nhu mô phổi, ảnh hưởng xấu tới sự phát triển não của trẻ em và vị thành niên... Người sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ dùng ma túy tăng 3 lần, có thể bị bệnh cấp tính, thậm chí tử vong.

Là người quan tâm tới thuốc lá điện tử, bác sĩ Tô Văn Tý (Bí thư Chi đoàn Bệnh viện Đa khoa Mỹ Đức) phân tích, chính sự dễ dãi, lỏng lẻo trong công tác quản lý khiến thuốc lá điện tử có cơ hội len lỏi vào đời sống của người trẻ.

"Cuộc sống học tập, mưu sinh nhiều áp lực đã khiến nhiều em tìm đến thuốc lá điện tử vì nghĩ rằng loại này không gây hại như thuốc lá điếu. Tuy nhiên, mức độ nguy hiểm của thuốc lá điện tử chẳng kém gì thuốc lá điếu thông thường. Bởi vậy, việc tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điện tử là vô cùng cần thiết và phải được thực hiện thường xuyên, liên tục trong trường học, trong các khu dân cư, tổ dân phố bằng nhiều hình thức, đặc điệt là trên các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội" - bác sĩ Tô Văn Tý nhấn mạnh.

Cần khẩn trương cấm thuốc lá điện tử

Tại hội thảo "Cung cấp thông tin về các vấn đề liên quan đến mua bán, sử dụng thuốc lá mới", bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện Tổ chức Y tế thế giới đã phân tích khó khăn, thách thức trong việc quản lý thuốc lá điện tử.

Ông Tuấn Lâm cho biết, nhiều quốc gia trên thế giới và khu vực đã cấm thuốc lá điện tử, trong khi đó, ở Việt Nam hiện chưa có khung pháp lý để quản lý hiệu quả thuốc lá mới. Do đặc tính của thuốc lá mới khác biệt với thuốc lá thông thường nên không thể áp dụng luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá. Bên cạnh đó, thuốc lá thế hệ mới chưa được phân loại hàng hóa, định danh cụ thể tại Danh mục hàng hóa cấm xuất nhập khẩu. Những quy định về quản lý nhà nước đối với sản phẩm thuốc lá mới còn hạn chế, gây khó khăn cho quá trình ngăn chặn và xử lý các đối tượng buôn lậu.

GS.TS Nguyễn Anh Trí, nguyên Viện trưởng Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương, từng nêu ý kiến trên nghị trường Quốc hội: "Thuốc lá điện tử là thiết bị dùng để hóa hơi dung dịch có chứa nicotine, trong khi đó, thuốc lá làm nóng (thuốc lá nung nóng) là thiết bị điện tử làm nóng nguyên liệu thuốc lá. Cả hai loại này có tác hại với sức khỏe con người, chứa nicotine là chất gây nghiện và gây hại cho sức khỏe của cả người dùng và người xung quanh, đặc biệt là trẻ em và phụ nữ có thai. Việc chấm dứt lưu hành thuốc lá điện tử tại Việt Nam là hết sức cần thiết. Tôi mong muốn và đề nghị Quốc hội sửa Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá hoặc có một văn bản quy phạm pháp luật nào khác để chấm dứt ngay việc mua bán, lưu thông, sử dụng thuốc lá điện tử tại Việt Nam".

Mới đây, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, nhiều Đại biểu Quốc hội đã đặt câu hỏi chất vấn Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên về việc quản lý các loại hương liệu thuốc lá điện tử hiện đang tràn lan trên thị trường.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, quan điểm của Bộ Y tế là cấm loại hình này, nhưng Bộ Tư pháp cho rằng, cần nghiên cứu quy định và đưa vào nghị định kinh doanh thuốc lá. Bộ Công Thương đang xây dựng phương án quản lý, tiếp cận quan điểm của Bộ Y tế là cấm, trình Thủ tướng theo hướng phù hợp Hiến pháp, Luật Đầu tư..., chiến lược quốc gia, sức khỏe con người, dung hòa lợi ích và phù hợp thông lệ quốc tế. Theo đó, Bộ Công Thương sẽ đưa mặt hàng thuốc lá thế hệ mới vào đối tượng điều chỉnh của Nghị định thay thế Nghị định số 67/2013/NĐ-CP về kinh doanh thuốc lá để có hướng quản lý phù hợp.

Hy vọng với những tiếng nói mạnh mẽ của các đại biểu Quốc hội, chuyên gia y tế, nhà khoa học và đặc biệt là cam kết của Bộ trưởng Bộ Công Thương, thuốc lá điện tử sẽ dần được quản lý một cách chặt chẽ, phù hợp với luật pháp Việt Nam, bảo đảm cuộc sống mạnh khỏe, hạnh phúc, bình an trong mỗi nếp nhà.