Hiểm họa thuốc lá điện tử với giới trẻ

Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đang xâm nhập vào Việt Nam trong vài năm gần đây, gây ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của giới trẻ. Thống kê cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá mới, chủ yếu là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong giới trẻ đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn hai lần từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Hệ lụy của nó đang đe dọa những thành tựu bước đầu trong công cuộc phòng, chống tác hại thuốc lá ở nước ta.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh, việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá kể cả thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là nguyên nhân gây ra các gánh nặng bệnh tật và kinh tế không chỉ cho bản thân người sử dụng mà còn cho cả gia đình và xã hội. Các tổn thất này bao gồm chi tiêu cho hút thuốc, chi phí cho khám, điều trị bệnh liên quan đến hút thuốc, giảm sút hoặc mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm. Theo ước tính sơ bộ của Hội Kinh tế Y tế Việt Nam năm 2022, tổng chi phí liên quan đến khám, chữa bệnh, ốm đau và tử vong sớm do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá là 108.000 tỷ đồng một năm.

Thuốc lá điện tử được nhiều bạn trẻ sử dụng.

Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết, những sản phẩm nicotine và thuốc lá mới rất có hại cho sức khỏe. Các sản phẩm này khiến những người trẻ tuổi làm quen với nicotine và khiến họ bị lôi cuốn, có nguy cơ nghiện lâu dài, gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển. Quả thực không khó để bắt gặp hình ảnh các học sinh, sinh viên đang vô tư phì phèo thuốc lá điện tử ở ngoài cổng trường, tại các quán cà phê. N.T.P. (sinh viên Trường Đại học Y tế Công cộng) bộc bạch: “Em biết đến thuốc lá điện tử qua lời giới thiệu từ bạn bè. Vì thuốc lá điện tử được quảng cáo là có nhiều mùi vị và ít hại hơn so với thuốc lá điếu thông thường nên em đã mua và dùng thử. Thế nhưng sau một thời gian hút thường xuyên, em cảm thấy cổ họng luôn khô rát, bị hụt hơi và giọng khàn đi”.

Trước những nguy cơ đe dọa đến sức khỏe từ thuốc lá điện tử, WHO tại Việt Nam khuyến nghị các nhà hoạch định chính sách và lập pháp ban hành lệnh cấm hoàn toàn đối với các sản phẩm này mới có thể bảo vệ hiệu quả những người trẻ tuổi của Việt Nam khỏi tác hại của chúng. Bên cạnh đó, theo đánh giá của bà Angela Pratt, giá thuốc lá ở Việt Nam cực kỳ rẻ vì thuế thấp. Điều này có nghĩa là giá cả không tạo được rào cản ngăn ngừa những nhóm trẻ tuổi bắt đầu hút thuốc và không khuyến khích những người hiện đang hút bỏ thuốc lá. “Theo tôi, biện pháp nhanh nhất và hiệu quả nhất để việc bắt đầu hút thuốc hay tiếp tục hút thuốc ở những người trẻ là tăng thuế thuốc lá”, bà Angela Pratt nói.

GS, TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế đề xuất, cùng với áp dụng chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt, cần xây dựng thể chế, chính sách theo hướng cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo các sản phẩm thuốc lá mới. Trước mắt cần tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm hành vi buôn bán, tiếp thị các sản phẩm thuốc lá, thuốc lá mới trái phép, đặc biệt là việc bán cho trẻ vị thành niên.

Để nâng cao nhận thức, chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân của giới trẻ trước tác hại của thuốc lá điện tử, rất cần sự vào cuộc của cơ quan chức năng, gia đình, nhà trường và cộng đồng. Các bậc phụ huynh cần quan tâm, trò chuyện với con em mình, giúp các em tự chủ nói không với các sản phẩm này. Đồng thời, nhà trường phải tăng cường giáo dục và tổ chức các hoạt động ngoại khóa nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức cần thiết, tự bảo vệ bản thân trước cám dỗ của thuốc lá mới.