Khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực hành chính giảm, tư pháp tăng

Sáng 13/9, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 15, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo từ ngày 1/7/2016 đến ngày 1/7/2021”, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương.

Trình bày Báo cáo kết quả giám sát, Trưởng Ban Dân nguyện Dương Thanh Bình - Phó Trưởng Đoàn thường trực Đoàn giám sát cho biết giai đoạn 1/7/2016-1/7/2021, tình hình khiếu nại, tố cáo diễn biến phức tạp.

Số vụ việc khiếu nại, tố cáo về hành chính có xu hướng giảm trong một số năm gần đây nhưng số vụ việc thuộc lĩnh vực tư pháp có xu hướng tiếp tục tăng, nhất là án hành chính, dân sự, kinh tế.

Các vụ việc khiếu nại, tố cáo đông người, phức tạp chủ yếu liên quan đến việc thu hồi đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế-xã hội được thực hiện trước thời điểm Luật Đất đai 2013 có hiệu lực; chuyển đổi mô hình chợ, thực hiện dự án công viên nghĩa trang, khu xử lý rác thải tập trung...

Theo ông Bình, nguyên nhân của tình hình khiếu nại, tố cáo trên là do quá trình phát triển kinh tế-xã hội, nhiều mối quan hệ phát sinh, đan xen và diễn biến nhanh, việc điều chỉnh bằng văn bản pháp luật và công tác quản lý Nhà nước chưa theo kịp thực tiễn, nhất là trong các lĩnh vực đất đai, môi trường, đầu tư, xây dựng, y tế, giáo dục…

Dự báo khiếu nại, tố cáo hành chính liên quan đến việc thu hồi đất tiếp tục là điểm nóng

Về tình hình khiếu nại, tố cáo trong thời gian tới, Đoàn giám sát dự báo khiếu nại, tố cáo hành chính liên quan đến việc thu hồi đất tiếp tục là một điểm nóng, nhất là ở các địa phương đẩy mạnh thực hiện các dự án đầu tư công lớn, các dự án phát triển kinh tế-xã hội, cũng như các địa phương có tốc độ đô thị hóa cao, có nhiều dự án phải thu hồi, bồi thường đất.

Cùng với lĩnh vực đất đai, Đoàn giám sát nhận định khiếu nại, tố cáo, tranh chấp liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp, kinh doanh bất động sản đối với các dự án bất động sản du lịch, nhà ở thương mại tiếp tục diễn biến phức tạp do các quy định của pháp luật liên quan đến các lĩnh vực này chưa thực sự đồng bộ, tiềm ẩn nhiều rủi ro dẫn đến tranh chấp.

Trưởng Ban Dân nguyện Dương Thanh Bình cho rằng khiếu nại, tố cáo liên quan đến lĩnh vực môi trường tiếp tục gia tăng, nhất là đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh có sử dụng nguyên vật liệu, khí thải, chất thải gây ô nhiễm môi trường gần khu dân cư sinh sống.

Bên cạnh đó, khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực tư pháp được dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, nhất là trong lĩnh vực hành chính. Việc xem xét đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm đòi hỏi các cấp, các ngành cần quan tâm hoàn thiện thể chế và tổ chức, bộ máy góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan tư pháp.

Quang cảnh Phiên họp thứ 15 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội sáng 13/9. (Ảnh: DUY LINH)

Chất lượng công tác tiếp công dân chuyển biến rõ rệt

Báo cáo của Đoàn giám sát chỉ rõ, việc thực hiện các quy định của pháp luật về tiếp công dân đã được các cấp, các ngành triển khai đồng bộ, có hiệu quả; chất lượng công tác tiếp công dân ngày càng chuyển biến rõ rệt.

Tuy nhiên vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: việc tiếp công dân định kỳ của người đứng đầu cơ quan hành chính các cấp vẫn chưa được quan tâm đúng mức và thực hiện đầy đủ theo quy định của luật; việc quy định tiếp công dân thường xuyên của một số cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập chưa phù hợp và chưa bảo đảm khả thi trong thực tiễn. Trong khi đó, việc phối hợp trong công tác tiếp công dân giữa cơ quan Tòa án, Viện kiểm sát với các cơ quan hành chính các cấp chưa được thường xuyên, hiệu quả chưa cao.

Nguyên nhân chủ yếu của những tồn tại, hạn chế trên là do trách nhiệm tiếp công dân của một số cán bộ, công chức, người đứng đầu cơ quan, đơn vị chưa cao; biên chế, trình độ chuyên môn, năng lực và kinh nghiệm của một số cán bộ làm công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại còn hạn chế.

Việc tiếp nhận, thụ lý giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân về cơ bản được thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục và thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Nhiều vụ việc gây bức xúc trong nhân dân, dư luận quan tâm đã được giải quyết kịp thời, nghiêm minh, khách quan, thấu tình, đạt lý, đúng quy định của pháp luật và bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của công dân.

Theo ông Bình, bên cạnh kết quả đạt được, việc tiếp nhận, xử lý đơn thư vẫn còn hạn chế, vẫn còn có sự nhầm lẫn trong việc phân loại đơn, giữa đơn khiếu nại, tố cáo với đơn kiến nghị, phản ánh; đơn tố cáo hành chính với đơn tố giác tội phạm; chất lượng công tác thẩm tra, xác minh trong quá trình giải quyết, nhất là lần đầu của cấp huyện có nơi còn làm chưa tốt, có sai sót nên nhiều vụ việc phải giải quyết nhiều lần…