Không chủ quan với lạm phát

Hỗ trợ, giữ vững cung - cầu

Theo Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng tháng 5-2023 chỉ tăng 0,01% so với tháng trước và tăng 2,43% so với cùng kỳ năm 2022.

Đây là mức tăng khá thấp nếu so sánh với cùng kỳ nhiều năm trước. Nguyên nhân chủ yếu là do giá xăng, dầu trong nước giảm theo diễn biến giá nhiên liệu thế giới, khiến chỉ số giá của nhóm giao thông giảm mạnh, với mức 8,94% trong tháng 5-2023. Trong khi đó, nhóm giao thông có tính chất chi phối nên CPI không thể tăng cao. Hầu hết các nhóm hàng khác, nhất là lương thực, thực phẩm vẫn duy trì mặt bằng giá phù hợp nhờ nguồn cung dồi dào, liên tục. Thực tế, giá cả trên thị trường đang trong xu hướng bình ổn, tạo điều kiện tốt cho việc kiểm soát lạm phát.

Tuy nhiên, không thể chủ quan trước yêu cầu kiềm chế lạm phát. Các chuyên gia nhận định, năm 2023 kinh tế thế giới đối diện nhiều khó khăn hơn năm 2022. Những yếu tố như đứt gãy các chuỗi cung ứng ở thị trường thương mại truyền thống, sự bất ổn về nguồn cung, đặc biệt tình hình thị trường năng lượng rất thất thường và tiềm ẩn những diễn biến khó lường sẽ tạo ra tình huống bị động cho tất cả các nền kinh tế. Trong khi đó, Việt Nam là nền kinh tế có độ mở lớn nên không tránh khỏi tác động trực tiếp và bất lợi.

Ngoài ra, còn ẩn chứa một số yếu tố khó dự báo trước nhưng vẫn cần đề phòng là hiện tượng thời tiết cực đoan, tình trạng nắng nóng kéo dài, dịch bệnh đối với người và vật nuôi trên diện rộng. Bên cạnh đó là quan hệ cung - cầu khó đoán định, nhất là khả năng đáp ứng năng lượng và thị trường xăng, dầu. Từ đó, các chuyên gia cũng cho rằng, cần kiên trì giải pháp ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, hỗ trợ và giữ vững quan hệ cung - cầu các mặt hàng, dịch vụ thiết yếu.

Tăng cường dự báo, chủ động ứng phó

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Bích Lâm, Chính phủ nên đẩy mạnh việc tạo môi trường sản xuất, kinh doanh bình đẳng, minh bạch; tăng cường hiệu quả quản lý thị trường, giảm chi phí trong sản xuất, kinh doanh, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm Việt trên thị trường nội địa và xuất khẩu. Các bộ, ngành cần duy trì, bảo đảm cung - cầu hàng hóa, nhất là các mặt hàng thiết yếu như lương thực thực phẩm, xăng, dầu, điện, than, vật liệu xây dựng, nguyên, vật liệu sản xuất.

Giới chuyên gia cũng nhấn mạnh, nên chủ động củng cố hệ thống phân phối quốc gia, giảm chi phí lưu thông, ngăn chặn đội giá qua các khâu trung gian; thiết lập các chuỗi cung ứng bền vững và lành mạnh; gắn sản xuất với phân phối. Các kênh thương mại cần mở rộng cửa đón hàng hóa sản xuất trong nước và nhập khẩu với chi phí hợp lý để phục vụ nhu cầu tiêu dùng. Hết sức phòng tránh biểu hiện khan hàng cục bộ, hành vi tạo “sốt giá” ảo để trục lợi… Riêng đối với mặt hàng xăng, dầu, các bộ, ngành cần nâng cao năng lực dự báo, khả năng cung ứng thông qua điều hành, tư vấn trong nhập khẩu nhiên liệu kết hợp với việc chủ động phát huy công suất các nhà máy lọc dầu trong nước. Bên cạnh đó, áp dụng linh hoạt công cụ thuế nhằm điều tiết lợi ích giữa các bên gồm Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, đối với các mặt hàng thiếu hụt trong dài hạn, cần có chính sách khuyến khích đầu tư sản xuất nhằm tăng tính độc lập, tự chủ của nền kinh tế, từ đó chủ động nguồn cung và ổn định giá hàng hóa.

Đáng lưu ý, năm 2023, cả nước triển khai hàng loạt dự án đầu tư công, tập trung vào xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng có quy mô và số vốn được phân bổ lớn. Trên thực tế, nhu cầu sử dụng nguyên, vật liệu là rất lớn và liên tục. Nhưng hiện đang diễn ra tình trạng thiếu cát đắp nền đường ở một số dự án, đe dọa đến tiến độ thi công cũng như tạo nguy cơ đẩy giá cát lên cao. "Chính phủ, nhất là các địa phương nên có quy định, cơ chế phù hợp trong việc xác định mỏ, điểm khai thác đất, cát một cách hợp lý và kịp thời để đáp ứng nhu cầu của các dự án. Việc đó sẽ giúp ổn định giá vật liệu nói riêng và góp phần kiềm chế đà tăng CPI nói chung", ông Nguyễn Bích Lâm nêu.

Chính phủ chủ trương theo sát tình hình, quyết tâm giữ lạm phát ở mức khoảng 4,5% trong năm 2023. Như vậy, tính đến hiện tại, dư địa cho hoạt động điều hành còn khá rộng, tạo tâm lý an tâm cũng như chủ động ứng phó với những tác động hoặc bất lợi có thể diễn ra trong những tháng tới. Theo chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh, với kinh nghiệm điều tiết và điều hành giá cả của Chính phủ và các bộ những năm gần đây, mức lạm phát năm 2023 sẽ trong tầm kiểm soát.