Quy hoạch nông thôn thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển

Những kết quả quan trọng trong việc lập, quản lý quy hoạch xây dựng nông thôn đã góp phần tích cực thay đổi diện mạo khu vực nông thôn, hệ thống cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội ngày càng được hoàn thiện kể cả ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, biên giới. Môi trường, cảnh quan nông thôn sáng - xanh - sạch - đẹp hơn, giá trị văn hóa truyền thống được bảo tồn, an ninh chính trị được giữ vững, nhiều vùng nông thôn trở thành nơi đáng sống; đời sống vật chất và tinh thần của người dân được cải thiện. Từ đó góp phần quan trọng thúc đẩy kinh tế của tỉnh tiếp tục tăng trưởng và phát triển; tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân đạt 7,77%/năm vượt so mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIV đề ra 7%; GRDP bình quân đầu người năm 2023 đạt 42,98 triệu đồng. Đến hết năm 2023, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh theo chuẩn nghèo mới giảm còn 25,68%, bình quân giảm 4,17%/năm, vượt 1,24% so với mục tiêu nghị quyết.

Tuy vậy, việc triển khai thực hiện quy hoạch chung xây dựng nông thôn cấp xã đã xuất hiện những bất cập như: Quy hoạch thiếu tính liên kết vùng trong tổ chức sản xuất, xây dựng hạ tầng khung, xây dựng NTM gắn với phát triển đô thị, công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn. Quy hoạch xây dựng NTM chưa gắn liền với quy hoạch các khu đất ở mới để tổ chức đấu giá, đấu thầu dự án... tạo nguồn thu từ đất để tái đầu tư cơ sở hạ tầng. Tại một số điểm quy hoạch khu dân cư mới thiếu tính tập trung, cơ bản bám dọc theo các trục đường tỉnh lộ, huyện lộ, trục xã, chưa định hướng các khu dân cư nông thôn bền vững. Vấn đề môi trường trong xây dựng NTM chưa được quan tâm đúng mức. Nhiều địa phương khó khăn trong việc lựa chọn các khu vực để xử lý chất thải rắn, thoát nước thải các khu dân cư ảnh hưởng đến môi trường, cảnh quan thôn bản. Nhiều nhóm dân cư nông thôn vẫn sinh sống phân tán rải rác, mật độ phân bố không đồng đều, gây khó khăn trong công tác quản lý, triển khai các chính sách, chương trình, dự án đầu tư, thực hiện các hoạt động an sinh, xã hội...

Từng bước khắc phục những bất cập trên, tỉnh Điện Biên đã ban hành Kế hoạch số 1986/KH-UBND ngày 29/6/2022 thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia Xây dựng NTM đến năm 2025 và chỉ rõ các nội dung cần thực hiện như: Rà soát, điều chỉnh, lập mới (trong trường hợp quy hoạch hết hạn) và triển khai thực hiện quy hoạch chung xây dựng xã gắn với quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa theo quy định của pháp luật về quy hoạch phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Từng bước lập quy hoạch chi tiết xây dựng, quản lý không gian, kiến trúc cảnh quan khu vực nông thôn. Tập trung quy hoạch lại các cụm dân cư thôn, bản ở khu vực biên giới; rà soát điều chỉnh lập quy hoạch xây dựng vùng huyện gắn với quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa nhằm đáp ứng yêu cầu xây dựng nông thôn mới. Đặc biệt, ngày 27/1/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 109/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch tỉnh Điện Biên thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó nội dung quy hoạch bao gồm tổng thể định hướng các ngành, lĩnh vực kinh tế - xã hội; phát triển các khu chức năng, kết cấu hạ tầng kỹ thuật; quy hoạch đô thị, nông thôn... Mục tiêu đặt ra đến năm 2030, phấn đấu 4 huyện đạt chuẩn NTM và trên 60% số xã đạt chuẩn NTM. Các xã, thôn, bản phát triển theo mô hình NTM gắn với đặc thù của từng khu vực trên cơ sở bổ sung hoàn thiện hệ thống hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật và cơ sở sản xuất...

Để đảm bảo sự phát triển bền vững, có cơ sở xây dựng và thực hiện kế hoạch đầu tư lâu dài, có hệ thống phù hợp với quy hoạch vùng huyện, thiết nghĩ UBND cấp huyện cần chỉ đạo các xã khẩn trương thực hiện rà soát quy hoạch NTM cấp xã; trên cơ sở phân tích, đánh giá hiện trạng để điều chỉnh bổ sung, lập “Quy hoạch chung xây dựng xã” theo hướng dẫn của Bộ Xây dựng tại Thông tư số 04/2022/TT-BXD ngày 24/10/2022, với định hướng quy hoạch không gian tổng thể tổ chức hệ thống trung tâm xã, cải tạo thôn, bản hiện hữu và hình thành các khu dân cư mới cho tương lai. Xác định quy mô dân số, tính chất, nhu cầu đất ở cho từng khu dân cư mới và thôn, bản đã có; định hướng tổ chức hệ thống công trình công cộng, dịch vụ cấp xã, thôn, bản; xác định các chỉ tiêu quy hoạch, định hướng kiến trúc, tổ chức không gian cho từng loại hình phù hợp với đặc điểm của địa phương. Định hướng tổ chức các khu vực sản xuất tiểu thủ công nghiệp tập trung, làng nghề, khu vực sản xuất và phục vụ sản xuất nông nghiệp; tổ chức kết hợp các khu chức năng khác trên địa bàn xã tuân thủ quy hoạch cấp trên, quy hoạch ngành và các quy hoạch liên quan. Hình thành các khu, điểm quỹ đất có mặt bằng với quy mô diện tích tương đối để tổ chức đấu giá hoặc đấu thầu dự án tạo nguồn thu, thu hút nhà đầu tư xây dựng nhà máy hoặc các điểm dân cư tập trung, khu vực sản xuất tập trung có hạ tầng đồng bộ, hiện đại...

Có như vậy, chúng ta mới giải được bài toán về bố trí, sắp xếp dân cư, phát triển sản xuất bền vững, xây dựng NTM; khắc phục được tình trạng dân cư sinh sống rải rác, phân tán, ở những khu vực có nguy cơ cao về thiên tai, sản xuất manh mún, nhỏ lẻ và tình trạng đầu tư dàn trải, suất đầu tư cao, số người được hưởng lợi ít, dẫn đến hiệu quả thấp như hiện nay.