Bảo tồn đa dạng sinh học để phát triển bền vững

Toàn tỉnh có hơn 423.000ha rừng (theo Quyết định số 816/QĐ-BNN ngày 20/3/2024 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về công bố hiện trạng rừng năm 2023), với hệ động, thực vật rừng đa dạng, phong phú, nhiều loài quý, hiếm. Trong đó, hệ thực vật rừng có 948 loài, với 41 loài thực vật được ghi trong Sách đỏ Việt Nam và Sách đỏ IUCN. Hệ sinh thái cây bụi, tre nứa có thành phần loài thực vật khá phong phú, với 405 loài, trong đó có 3 loài quý hiếm là kim cang nhiều tán, kim cang petelo và hà thủ ô đỏ. Hệ sinh thái trảng cỏ có 259 loài, ở dạng thứ sinh hình thành sau cháy rừng, đốt nương rẫy hoặc đốt các trảng cỏ vào mùa khô.

Diện tích rừng lớn cũng là nơi cư ngụ của nhiều loài động vật, bao gồm một số loài quý hiếm, nguy cấp. Số lượng cá thể động vật hoang dã là 3.255 cá thể, trong đó, động vật rừng nguy cấp, quý hiếm và động vật hoang dã nguy cấp có 889 cá thể và động vật rừng thông thường có 2.366 cá thể.

Đặc biệt, Khu Dự trữ thiên nhiên Mường Nhé và rừng di tích lịch sử và cảnh quan môi trường Mường Phăng là những nơi chứa sự đa dạng sinh học cao, cảnh quan thiên nhiên độc đáo với nhiều loài động, thực vật quý hiếm.

Riêng Khu Dự trữ thiên nhiên Mường Nhé có 27 bộ; 95 họ và 133 loài động vật rừng. Trong đó, có 55 loài động vật rừng quý hiếm như: Gấu chó, gấu ngựa, vượn bạc má, voọc, các loài khỉ, công, niệc cổ hung… Về chim và bò sát, có tổng số 210 loài chim thuộc 13 bộ và 46 họ đã được ghi nhận; trong đó có 2 loài được ghi nhận trong Sách đỏ IUCN như: Bồng chanh rừng và sẻ đồng ngực vàng.

Ông Diệp Văn Chính, Giám đốc Khu Dự trữ thiên nhiên Mường Nhé cho biết: Trong những năm gần đây, đơn vị đã thực hiện tốt việc quản lý bảo vệ rừng, phục hồi hệ sinh thái rừng và cảnh quan, tạo điều kiện cho các loài động thực vật phát triển. Đồng thời, tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ và người dân về tầm quan trọng công tác bảo vệ thực vật, động vật, hệ sinh thái rừng, bảo tồn đa dạng sinh học. Phối hợp với cơ quan chức năng duy trì phát triển các nguồn gen, động vật rừng quý hiếm.

Ngoài bảo tồn đa dạng sinh học rừng, những năm qua tỉnh quan tâm xây dựng các mô hình sản xuất vừa giải quyết công ăn việc làm, nâng cao đời sống cho người dân, vừa góp phần bảo vệ rừng. Chú trọng phát triển lâm sản ngoài gỗ, dược liệu. Hiện nay, toàn tỉnh có hơn 2.180ha cây dược liệu. Tỉnh Điện Biên đã xây dựng phương án phát triển vùng trồng dược liệu quý trên địa bàn giai đoạn 2022 - 2025, định hướng đến năm 2030, với quy mô, diện tích vùng dược liệu khoảng gần 4.000ha.

Du lịch sinh thái đang là hướng đi được quan tâm để khai thác thế mạnh từ rừng. Trên cơ sở phương án quản lý rừng bền vững đã được phê duyệt, các đề án du lịch sinh thái rừng đang được xây dựng là tiền đề quan trọng để kêu gọi thu hút đầu tư du lịch sinh thái nhằm tạo nguồn thu bền vững từ tài nguyên rừng.

Khu Dự trữ thiên nhiên Mường Nhé đã triển khai đề án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và giải trí với các loại hình, như: Du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí; Trung tâm cứu hộ động vật Khu Dự trữ thiên nhiên Mường Nhé; điểm du lịch săn mây Nậm Pố; điểm du lịch Thác Rồng 1, Thác Rồng 2; điểm du lịch mốc 66 khu bảo tồn; điểm du lịch đường lên mốc giao điểm đường biên giới ba nước Việt Nam - Lào - Trung Quốc.

Để phát triển giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng, ngành chức năng, chính quyền địa phương cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền thay đổi nhận thức và hành vi, phát huy vai trò của cộng đồng trong công tác bảo tồn, phục hồi đa dạng sinh học. Đẩy mạnh công tác kiểm soát các hoạt động buôn bán động vật hoang dã. Đồng thời, nghiên cứu xây dựng dự án hỗ trợ, các chương trình, hoạt động: Bảo tồn đa dạng sinh học các hệ sinh thái rừng; phát triển, khai thác, chế biến bền vững lâm sản ngoài gỗ, dược liệu gắn với văn hóa truyền thống của cộng đồng, người dân địa phương sống gần rừng. Thu hút các nguồn lực đầu tư của các thành phần kinh tế tham gia dự án phát triển bền vững các hệ sinh thái rừng, thuê môi trường rừng để phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí theo quy định.