Ba cú sốc đe dọa an ninh lương thực toàn cầu

Theo báo cáo mới đây của Chương trình Lương thực thế giới (WFP), người dân ở Nam Sudan, Yemen và các vùng phía Bắc của Ethiopia, Nigeria đang gặp nguy hiểm đặc biệt do thiếu lương thực. Số người dân ở Afghanistan phải sống trong tình trạng đói nghèo cũng sẽ tăng mạnh trong thời gian tới.

Những thay đổi về lượng mưa, nhiệt độ hay việc gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan liên quan đến biến đổi khí hậu là nguyên nhân ảnh hưởng tới sản lượng sản xuất lương thực toàn cầu. Các loại thực phẩm phổ biến, trong đó có ngô, lúa mì và gạo được trồng với số lượng ngày càng ít hơn và xu hướng này sẽ còn tiếp tục đến năm 2035. Biến đổi sinh thái, ô nhiễm nghiêm trọng cũng tác động đến môi trường đánh bắt cá và đe dọa sinh kế, cũng như an ninh lương thực. Đáng chú ý, biến đổi khí hậu còn có thể làm giảm dinh dưỡng của các loại thực phẩm, cũng là mối đe dọa với an ninh lương thực.

Ngoài những gián đoạn do nguyên nhân bắt nguồn từ biến đổi khí hậu, thì những vấn đề liên quan đến chi phí cũng có thể khiến an ninh lương thực trở nên bất ổn. Dữ liệu từ Liên hợp quốc cho thấy, giá lúa mì và lúa mạch toàn cầu đã tăng 31% trong năm 2021. Giá dầu hạt cải và dầu hướng dương tăng hơn 60%. Nhu cầu cao và giá khí đốt tự nhiên biến động cũng làm tăng chi phí phân bón. Giá urê, một loại phân đạm quan trọng, đã tăng hơn ba lần trong vòng một năm qua.

Trong một cảnh báo mới đây, Tổng Giám đốc Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) Khuất Đông Ngọc nhấn mạnh, gián đoạn sản xuất nông nghiệp ở Nga và Ukraine do chiến sự có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mất an ninh lương thực toàn cầu. Hiện tại, Nga là nhà xuất khẩu lúa mì lớn nhất thế giới, trong khi Ukraine đứng thứ 5. Cả hai nước xuất khẩu 19% nguồn cung lúa mạch, 14% lúa mì và 4% ngô của thế giới, chiếm hơn 1/3 lượng ngũ cốc xuất khẩu toàn cầu. Nga và Ukraine cũng là nhà cung cấp phân bón hàng đầu thế giới. Xung đột có thể khiến cho các hoạt động nông nghiệp của hai nhà xuất khẩu những mặt hàng thiết yếu trên bị gián đoạn nghiêm trọng. Điều này đặc biệt tác động đến khoảng 50 quốc gia phụ thuộc vào Nga và Ukraine về nguồn cung lúa mì. Nhiều nước trong số này là các nước kém phát triển nhất hoặc các nước có thu nhập thấp, thiếu lương thực, ở Bắc Phi, châu Á và một số nơi khác. Nhiều quốc gia châu Âu và Trung Á nhập khẩu hơn 50% lượng phân bón từ Nga.

Nhiều chuyên gia dự báo, nếu thế giới không thúc đẩy các biện pháp giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu, đến năm 2050, nguy cơ sẽ có thêm 77 triệu người bị ảnh hưởng bởi tình trạng mất an ninh lương thực trên toàn cầu. Điều cần làm hiện nay là xây dựng lộ trình thực hiện các hành động cụ thể nhằm chuyển đổi các hệ thống lương thực, tăng cường ứng dụng các giải pháp công nghệ mới dựa theo điều kiện tự nhiên, sinh thái nông nghiệp. Nói một cách khác, theo FAO, các nước cần ưu tiên áp dụng công nghệ vào sản xuất nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu đi đôi với đầu tư các hệ thống bảo trợ xã hội nhằm cung cấp mạng lưới an toàn cho các nhóm dân cư dễ bị tổn thương. Bên cạnh đó, đầu tư chuyển đổi hệ thống lương thực và áp dụng các biện pháp sáng tạo sẽ là những giải pháp giảm thiểu nguy cơ đối với an ninh lương thực.