Hiểm họa thông tin sai lệch về khí hậu

Theo CNN, nếu truy cập YouTube, có thể người dùng đã thấy các video có nội dung cho rằng năng lượng gió và năng lượng mặt trời không có tác dụng, mực nước biển dâng cao sẽ giúp các rạn san hô phát triển hoặc các nhà khoa học về khí hậu phóng đại quá mức. Đây đều là những thông tin sai sự thật và gây hiểu lầm trong hàng nghìn video đăng tải trên nền tảng YouTube do Trung tâm chống lại sự căm ghét kỹ thuật số (CCDH) phân tích.

CCDH, tổ chức phi lợi nhuận có văn phòng tại London (Anh) và Washington (Mỹ), đã xác định được sự thay đổi rõ rệt trong chiến thuật của những người phủ nhận BĐKH trong vài năm qua. Trước đây, những người phủ nhận BĐKH trên YouTube thường thẳng thừng bác bỏ và cho rằng BĐKH là một trò lừa bịp hoặc tuyên bố rằng con người không chịu trách nhiệm về vấn đề này. Giờ đây, nhiều người đang chuyển sang một cách tiếp cận khác như gây nghi ngờ các giải pháp về khí hậu và thậm chí tuyên bố hiện tượng nóng lên toàn cầu sẽ có lợi hoặc vô hại.

Theo một phân tích do CCDH công bố gần đây, 5 năm qua đã chứng kiến sự gia tăng đáng kinh ngạc về xu hướng phủ nhận mới này. Sự thay đổi này cũng có thể giúp những người sáng tạo video trên YouTube lách được lệnh cấm kiếm tiền từ việc phủ nhận BĐKH của YouTube. Vào năm 2021, YouTube đã cấm quảng cáo với nội dung mâu thuẫn với sự đồng thuận khoa học về sự tồn tại và nguyên nhân của BĐKH.

Các nhà nghiên cứu của CCDH đã thu thập hơn 12.000 video được đăng từ năm 2018 đến 2023 trên 96 kênh YouTube có nội dung thúc đẩy thông tin sai lệch và phủ nhận BĐKH. Những video được phân tích bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để phân loại là phủ nhận BĐKH kiểu cũ hay phủ nhận BĐKH kiểu mới. Theo báo cáo, nội dung phủ nhận kiểu mới chủ yếu tấn công vào các giải pháp, nghiên cứu khoa học và phong trào khí hậu. Những nội dung này hiện chiếm 70% tổng số tuyên bố phủ nhận BĐKH được đăng trên YouTube. Tỷ lệ này tăng gấp đôi so với mức 35% vào năm 2018. Báo cáo của CCDH cho thấy, những khẳng định rằng “sự nóng lên toàn cầu không xảy ra”, một trong những tuyên bố phủ nhận kiểu cũ, đã giảm từ 48% (năm 2018) xuống còn 14% (năm 2023). Tuy nhiên, những tuyên bố cho rằng các giải pháp về khí hậu sẽ không hiệu quả đã tăng từ 9% lên 30% trong cùng thời kỳ.

Người dùng có thể bắt gặp thông tin sai lệch về khí hậu khi xem các video trên YouTube (ảnh minh họa). Ảnh: Euronews

Giám đốc điều hành và người sáng lập CCDH Imran Ahmed cho biết: “Giờ đây, khi phần lớn mọi người đều đã biết việc phủ nhận BĐKH kiểu cũ là phản thực tế thì những người phủ nhận BĐKH đã tìm ra cách mới để lan truyền thông tin sai lệch. Đó là nói với mọi người rằng các giải pháp về khí hậu đều không hiệu quả”. Theo ông Ahmed, cách phủ nhận kiểu mới này có thể gây ảnh hưởng to lớn đến những hành động vì khí hậu trong nhiều thập kỷ tới.

Tình trạng thông tin sai lệch về khí hậu lan tràn trên YouTube đặc biệt đáng lo ngại vì rất đông người trẻ bị nền tảng này thu hút. Theo cuộc khảo sát đối với người dùng từ 13 đến 17 tuổi vào tháng 12-2023 do Trung tâm nghiên cứu Pew (có trụ sở tại Washington) thực hiện, YouTube là nền tảng truyền thông xã hội được sử dụng rộng rãi nhất với khoảng 9/10 người trong số đó sử dụng. Theo tính toán của CCDH, YouTube có khả năng kiếm tới 13,4 triệu USD mỗi năm từ quảng cáo trên các video có nội dung phủ nhận BĐKH.

Trong một tuyên bố, YouTube cho biết các nhóm thực thi chính sách của họ thường làm việc nhanh chóng để xem xét những video có khả năng vi phạm chính sách, sau đó xử lý chúng. Sau khi xem xét báo cáo của CCDH, YouTube phát hiện ra một số video đã vi phạm các chính sách hiện hành về BĐKH và đã xóa quảng cáo khỏi những video này. Tuy nhiên, YouTube cũng nói rằng phần lớn video trong phân tích của CCDH không vi phạm chính sách của họ. Về phần mình, CCDH kêu gọi YouTube cập nhật chính sách về nội dung phủ nhận BĐKH, đồng thời cho biết báo cáo mới của họ có thể hỗ trợ phong trào môi trường chống lại những tuyên bố sai lầm về hiện tượng nóng lên toàn cầu một cách rộng rãi hơn.

Nhà khoa học khí hậu hàng đầu Michael Mann tại Đại học Pennsylvania (Mỹ) nhận định, những phát hiện của CCDH là “đáng lo ngại”. Ông Mann lưu ý, điều này cho thấy những kẻ xấu đã nỗ lực phối hợp để đưa thông tin sai lệch về khí hậu theo cách mới đến người dùng, đặc biệt là giới trẻ. Trong khi đó, chiến lược gia cấp cao Charlie Cray tại tổ chức Hòa bình xanh (Greenpeace) cảnh báo: “Những người phủ nhận BĐKH hiện có quyền tiếp cận với lượng lớn người dùng trên toàn cầu thông qua các nền tảng kỹ thuật số. Việc họ cố gắng giảm bớt sự ủng hộ của công chúng, đặc biệt là những người trẻ tuổi, đối với các hành động vì khí hậu có thể gây ra những hậu quả tàn khốc cho tương lai của hành tinh chúng ta”.