Đặc sắc Tết Khẩu Hó ở Pa Xa Lào

Tết Khẩu Hó hay hiểu nôm na là tết cơm mới, tết lúa mới là một trong những hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng của dân tộc Lào. Giống như nhiều dân tộc khác, dân tộc Lào quan niệm vạn vật hữu linh. Mỗi dòng suối, mảnh nương… đều có thần linh ngự trị. Từ ngàn xưa, dân tộc Lào thường sinh sống cạnh các dòng suối lớn, tập quán sinh sống gắn liền với nông nghiệp và đánh bắt cá. Chính vì vậy, tết cơm mới là nghi lễ nông nghiệp quan trọng, khắc họa rõ nét nhất phong tục, tín ngưỡng truyền thống của đồng bào dân tộc Lào trong đời sống cộng đồng.

Tết lúa mới thường được tổ chức vào rằm tháng 8 âm lịch hàng năm. Để chuẩn bị cho ngày tết quan trọng này, mỗi thành viên trong gia đình sẽ được phân công tìm kiếm, chuẩn bị các lễ vật cho mâm cúng. Có ba loại mâm cúng, cúng trong nhà để mời bố mẹ, tổ tiên về ăn tết; cúng ngoài hiên để mời thần núi, thần nước về dự cùng; mâm còn lại sẽ được đặt trong bếp, nơi bày biện các vật dụng quen thuộc, thiết yếu, không thể thiếu trong sinh hoạt hàng ngày.

Lễ vật trong mâm cúng rất đa dạng, như: Xôi cốm, cá suối, nhộng, bọ đất, rau củ… Đa số đều là các nguyên liệu được thu hái, tìm bắt ở nương rẫy của gia đình. Mỗi thành viên trong gia đình sẽ được phân công chuẩn bị các đồ lễ. Khi đã sắp lễ xong, gia chủ thắp nến, khấn vái mời bố mẹ, ông bà tổ tiên, các vị thần linh về chứng giám, chung vui, ăn tết với gia đình, bản làng.

Năm 2023, Tết Khẩu Hó (tết cơm mới) ở Pa Xa Lào được tổ chức trong một ngày. Đây không chỉ là dịp thể hiện sự biết ơn tổ tiên, các vị thần đã phù hộ, che chở cho gia đình, bản làng, mà còn là dịp cầu mong cho một năm mưa thuận gió hòa, vạn vật sinh sôi nảy nở, con người, vạn vật ít bệnh tật, khỏe mạnh.

Không chỉ có ý nghĩa đặc biệt về văn hóa, tín ngưỡng, tết cơm mới còn là dịp để người thân, bạn bè gặp mặt, trao đổi, học hỏi kinh nghiệm làm ăn bên mâm cơm lúa mới. Mặc dù chỉ tổ chức trong gia đình nhưng gia chủ luôn chuẩn bị sẵn đồ ăn, thức uống mời khách, mọi người sẽ thay nhau đến chơi, chúc tết từng nhà trong bản. Trong nhà, ngoài ngõ tiếng cười nói rôm rả, từng lời chúc tụng sau chén rượu vui… Tất cả đều phấn khởi, chờ mong một vụ mùa bội thu, một năm tới thuận lợi.