Bên dòng Nậm Ngam

Phụ nữ Lào biết dệt từ rất sớm. Ðể hoàn thành 1 bộ váy, áo cần rất nhiều thời gian, công sức và sự khéo léo của người phụ nữ. Với những bộ phận làm nền cần màu tối, người Lào dùng sợi bông dệt thành tấm vải trắng rồi tiến hành nhuộm bằng hỗn hợp lá chàm, vôi, nước tro, trong vòng một tuần. Chân váy và các bộ phận cần tạo hoa văn, người phụ nữ dùng chỉ đã nhuộm chàm và dệt. Sau khi đã tạo ra các tấm vải nhiều màu sắc sẽ tiến hành cắt, khâu may thành những bộ trang phục truyền thống.

Các sản phẩm dệt của phụ nữ Lào đều làm thủ công, ẩn sau những hoa văn, họa tiết là những câu chuyện, truyền thuyết và môi trường sống xung quanh qua các thế hệ. Mỗi người dệt sẽ có cách nhìn, cảm nhận và phối màu riêng; chính vì vậy, mỗi bộ váy áo thường có ít nhiều sự khác nhau ở các họa tiết nhỏ. Ðồng thời, dân tộc Lào là nhóm dân tộc từng di chuyển vùng sinh sống, định cư, chính vì vậy với mỗi nơi định cư, các nét văn hóa truyền thống thường bị ảnh hưởng, tác động cho phù hợp với môi trường sống và cách nhìn nhận thế giới quan của người dân bản địa.

Về cơ bản, cách thức tạo ra trang phục, các bộ phận cấu thành váy, áo ít bị thay đổi; sự thay đổi chủ yếu ở cách phối màu, các họa tiết, hoa văn. Như dân tộc Lào ở bản Na Sang, xã Núa Ngam, huyện Ðiện Biên. Thông thường các hoa văn, phối màu trang phục của các cô gái Lào tại đây là gam màu nóng của đỏ, vàng kết hợp cùng màu xanh lá, xanh dương của nước, của núi rừng, cỏ cây tạo sự cách điệu mà hài hòa, tươi mát, êm đềm như cái tên mà người Lào đặt cho dòng suối chảy qua Na Sang, suối Nậm Ngam (dòng suối đẹp, tươi mát, trong lành, như cô gái Lào).

Có thể nói các nét văn hóa truyền thống qua thời gian dài phát triển sẽ có sự chuyển biến, thích nghi, mặc dù vậy những giá trị cốt lõi về tâm tư, tình cảm, triết lý nhân sinh không vì đó biến chất, mà càng được bồi đắp, tích tụ theo thời gian, như sắc chàm trên trang phục truyền thống, thể hiện dòng chảy lịch sử của dân tộc Lào.