Mạnh tay xử lý chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội

Điều hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ thông báo, có 99 vị đại biểu Quốc hội đăng kí chất vấn Bộ trưởng Đào Ngọc Dung. Nhiều đại biểu Quốc hội đã đề nghị người đứng đầu ngành LĐTBXH nêu rõ pháp khắc phục bất cập, hạn chế trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội.

Đề xuất một số chế tài mạnh mẽ, kiên quyết

Chất vấn Bộ trưởng, đại biểu Ma Thị Thuý (đoàn Tuyên Quang) nêu vấn đề chậm đóng BHXH gây hệ lụy lớn, ảnh hưởng tới hàng trăm nghìn người lao động và đề nghị Bộ trưởng cho biết nguyên nhân, giải pháp khắc phục? Thời gian qua dư luận bức xúc trước tình trạng thu sai BHXH chủ hộ kinh doanh cá thể, quan điểm của Bộ trưởng và hướng giải quyết như thế nào?

Trả lời câu hỏi chất vấn của đại biểu, Bộ trưởng cho biết, tính đến hết năm 2022, số tiền chậm đóng, trốn đóng phải tính lãi là 8.560 tỷ đồng, tăng 121 tỷ đồng so với năm 2021, trong đó, có khoảng 26.670 doanh nghiệp chậm đóng hoặc trốn đóng, phần nhiều là trốn đóng, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của 206.468 người lao động.

Thời gian qua, Bộ đã điều chỉnh, thực hiện các giải pháp để đảm bảo quyền lợi cho khoảng 206.468 người lao động bị ảnh hưởng nêu trên. Đến nay, các đối tượng tham gia bảo hiểm bị ảnh hưởng về chế độ, chính sách đã được giải quyết một cách căn bản. 

Phân tích nguyên nhân của tình trạng này, Bộ trưởng cho biết, thời gian qua, các doanh nghiệp gặp khó khăn, thiếu đơn hàng. Cá biệt, có đơn vị cố tình chậm, trốn đóng. Bên cạnh đó, cơ quan quản lý bảo hiểm chưa quản lý hết đối tượng; quản lý, sử dụng thiếu hiệu quả; ứng dụng công nghệ thông tin, kết nối cơ sở dữ liệu chưa tốt. 

“Chúng tôi đã triển khai các biện pháp cụ thể, chỉ đạo BHXH thực hiện nguyên tắc người lao động thu đến đâu thì thực hiện chế độ chính sách tới đó. Các trường hợp chưa đủ điều kiện hưởng các chế độ BHXH thì xác nhận thời gian đã đóng BHXH để người lao động tiếp tục tham gia tại đơn vị mới”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu rõ.

Về lâu dài, Bộ trưởng cho rằng, cần sửa Luật BHXH. Hiện nay, các nội dung này đã được đưa vào trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình Quốc hội tại Kỳ họp tháng 10; quy định rõ hành vi chậm đóng và trốn đóng BHXH.

“Hành vi trốn đóng hiện nay đã được quy định bằng pháp luật, thậm chí xử lý hình sự nhưng khái niệm và phạm vi không xác định rõ được nên hiện chưa xử lý được trường hợp nào”, Bộ trưởng thông tin.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh sẽ trình Quốc hội trong sửa Luật BHXH áp dụng một số chế tài mạnh mẽ, kiên quyết, hiệu quả hơn đối với hành vi này như thông lệ quốc tế cho phép. Ví dụ như dừng hóa đơn trong một thời gian, thậm chí có những nước hoãn xuất cảnh với những người sử dụng lao động mà không chấp hành nguyên tắc này. Đồng thời, quy định lại đối tượng được khởi kiện về BHXH vì hiện nay thực hiện không hiệu quả.

Đặt quyền lợi của người lao động lên hàng đầu 

Đại biểu Ma Thị Thuý (đoàn Tuyên Quang) chất vấn.

Liên quan đến việc chủ hộ kinh doanh cá thể phải đóng BHXH bắt buộc, giờ lại bị “treo” lương hưu, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu rõ, trong báo cáo của Ban Dân nguyện tại phiên khai mạc Quốc hội đã nêu rõ, thời gian vừa qua, cơ quan BHXH có thu sai tỷ lệ không nhỏ. 

Bộ trưởng LĐ-TB&XH khẳng định việc thu BHXH bắt buộc với hộ kinh doanh cá thể sai về chủ trương. Đây là trách nhiệm của cơ quan tổ chức thực hiện là Bảo hiểm xã hội Việt Nam và Bảo hiểm xã hội các địa phương. Việc này đã phát hiện, có cuộc làm việc với cơ quan Bảo hiểm xã hội và có văn bản chấn chỉnh.

“Đây không phải đối tượng quy định đóng bảo hiểm bắt buộc. Việc thu sai diễn ra từ năm 2003 đến năm 2016. Chúng tôi đã phát hiện việc này và đã chấn chỉnh cơ quan BHXH. Về cơ bản đã được giải quyết. Chúng tôi kết thúc 8 đoàn kiểm tra của Ban Kinh tế Trung ương và Bộ LĐTBXH xung quanh vấn đề này, và chuẩn bị sửa Luật BHXH" - Bộ trưởng nói.

Theo Bộ trưởng, đây là nội dung chưa quy định trong quy định luật hiện hành nên cần đánh giá cụ thể. Tuy nhiên, Bộ trưởng nêu quan điểm, chúng ta đặt lợi ích người lao động, chủ hộ kinh doanh lên hàng đầu, cơ quan công quyền làm sai xin lỗi và xử lý theo quy định.

“Về hướng giải quyết, có 3 hướng. Thứ nhất, chúng tôi đề xuất và nếu được Quốc hội cho phép thì chuyển toàn bộ hộ kinh doanh này sang chế độ BHXH bắt buộc đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Những trường hợp không muốn hoặc không có nhu cầu thì chuyển sang BHXH tự nguyện. Trường hợp xấu nhất là cả người lao động và cơ quan không đồng ý thì trả lại quyền lợi, chí ít phải tính lãi bằng quỹ tăng trưởng hiện nay. Quan điểm cá nhân tôi là phải đặt quyền lợi của người lao động lên hàng đầu, khuyến khích và điều chỉnh chính sách chuyển sang bảo hiểm bắt buộc để đảm bảo về già người lao động có lương hưu, cuộc sống ổn định”, Bộ trưởng trả lời.