Đề cao trách nhiệm người đứng đầu trong xây dựng thể chế

Còn tình trạng chậm ban hành, ban hành văn bản pháp luật không khả thi

Chất vấn Bộ trưởng Bộ Tư pháp, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn Bình Dương) cho biết, khi tiếp xúc cử tri trước Kỳ họp thứ 5, nhiều doanh nghiệp phản ánh doanh nghiệp khi làm chậm, làm sai so với quy định của pháp luật thì Nhà nước xử phạt chế tài rất nghiêm nhưng trong việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật thì chưa có chế tài cụ thể và đủ mạnh.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Lê Thành Long cho biết quan điểm và giải pháp đối với vấn đề không ban hành, chậm ban hành văn bản hướng dẫn thi hành pháp luật hoặc ban hành văn bản pháp luật không khả thi.

Có chung mối quan tâm, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Bình Thuận) cho biết, theo báo cáo, hiện nay vẫn còn 13/129 văn bản quy định chi tiết của luật, nghị định đã có hiệu lực pháp luật trong nhiệm kỳ này nhưng vẫn chưa ban hành các văn bản cụ thể, cá biệt có văn bản còn nợ tới 2 năm 9 tháng. Trong khi đó, một số văn bản theo đánh giá chất lượng chưa đảm bảo, vừa ban hành thời gian ngắn đã sửa đổi, bổ sung hoặc không có hiệu lực thi hành do không phù hợp với luật và thực tiễn hoặc có bất cập, vướng mắc, cản trở sự phát triển.

“Vậy trách nhiệm của Bộ Tư pháp trong vấn đề xây dựng thể chế này như thế nào và trách nhiệm của các vị bộ trưởng, trưởng ngành trong vấn đề trên và hướng giải pháp trong thời gian tới?”, đại biểu đặt vấn đề.

Trả lời chất vấn của các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, tình trạng nợ đọng văn bản quy định chi tiết đã tồn tại nhiều năm, chúng ta đã có nhiều cố gắng và giải pháp nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết được triệt để.

Trong đó, năm 2023, theo thống kê của Bộ Tư pháp, hiện còn nợ 12 văn bản đối với các luật, pháp lệnh, nghị quyết đã có hiệu lực pháp luật, giảm 18 văn bản so với năm 2020, tăng 4 văn bản so với năm 2021 và bằng so với năm 2022.

Đề cao trách nhiệm người đứng đầu trong xây dựng pháp luật

Nêu nguyên nhân, người đứng đầu ngành Tư pháp cho hay, nguyên nhân chủ quan vẫn là chủ yếu, trong đó có sự chưa chủ động, chưa cố gắng và chưa lường hết được của các chủ thể trình các văn bản của các bộ, ngành.

Ngoài ra, còn có một nguyên nhân chủ quan khác là do thời điểm có hiệu lực của một số luật, nghị quyết từ lúc được thông qua đến khi có hiệu lực thi hành tương đối ngắn. 

“Cũng có những văn bản ban hành chậm và có hệ quả”, Bộ trưởng Lê Thành Long nói.

Về nguyên nhân khách quan, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, một số văn bản luật yêu cầu số lượng văn bản quy định chi tiết khá nhiều như Luật Kinh doanh bảo hiểm có đến 37 nội dung giao quy định chi tiết; một số văn bản khó, như nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản, an ninh mạng…

Khẳng định Bộ Tư pháp không chậm ban hành văn bản quy định chi tiết, song Bộ trưởng Lê Thành Long cho hay, Bộ Tư pháp cũng chịu trách nhiệm tham mưu chung cho Chính phủ trong việc thẩm định, rà soát và đôn đốc, kiểm tra việc thi hành. Trong phần chậm trễ của các bộ, các ngành về vấn đề này có trách nhiệm chung của Bộ Tư pháp.

Đề cập đến các giải khắc phục trong thời gian tới, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, ngoài nghị quyết của Chính phủ, các Chỉ thị, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ liên quan đến công tác xây dựng thể chế liên tục trong các hội nghị, các phiên họp thường kỳ và phiên họp chuyên đề của Chính phủ, Chính phủ có yêu cầu Bộ trưởng, trưởng ngành trực tiếp phụ trách công tác xây dựng pháp luật.

“Hiện đã có 10/28 Bộ trưởng, trưởng ngành phụ trách công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, tăng thêm 2 người so với tháng 8/2023”, Bộ trưởng thông tin.

Về chuyên môn, Bộ trưởng Lê Thành Long đề xuất các bộ, ngành trong giai đoạn soạn thảo, ngoài việc thực hiện đầy đủ trình tự thủ tục theo quy định của pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật, cần tiếp tục cố gắng để xác định rõ các nội dung sẽ quy định trong văn bản quy định chi tiết.

Tương tự như vậy, trong quá trình thẩm tra, thẩm định văn bản, các cơ quan cần phối hợp chặt chẽ với nhau, đối với vấn đề chưa rõ trong các luật, các nghị quyết của Quốc hội thì chưa đề xuất đưa vào chính sách; hạn chế số lượng văn bản bằng cách gộp các nội dung quy định chi tiết có nội dung tương tự để quy định trong một văn bản.

Đặc biệt, Bộ trưởng nhấn mạnh trách nhiệm của việc chậm ban hành văn bản, hệ quả và cuối cùng truy trách nhiệm chính trị, trách nhiệm về chuyên môn, trách nhiệm về hành chính thế nào phụ thuộc rất lớn vào yếu tố con người.

Bộ trưởng Lê Thành Long cho hay, Bộ Chính trị vừa qua đã ban hành những quy định về kiểm soát quyền lực trong công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và sắp tới công tác xây dựng văn bản.

“Đây sẽ là một kênh cùng với giám sát của Quốc hội, công tác xây dựng pháp luật sẽ tạo được đà phát triển và khắc phục được tốt hơn những tồn tại, hạn chế hiện nay”, Bộ trưởng nói.