Thông qua Nghị quyết thí điểm cơ chế đặc thù về đầu tư giao thông đường bộ

Chiều nay, 28/11, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ.

Kết quả biểu quyết điện tử cho thấy, có 464 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm tỷ lệ 93,93 %). Như vậy, với đa số đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết nói trên.

Tại sao cần thí điểm cơ chế đặc thù?

Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ.

Theo đó, về các nội dung chung, nhiều ý kiến nhất trí với sự cần thiết ban hành Nghị quyết, tuy nhiên, một số ý kiến không tán thành do việc ban hành Nghị quyết thí điểm, đề nghị rà soát các luật có liên quan để sửa đổi một cách tổng thể, toàn diện. Về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết thời gian vừa qua kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ đã được Nhà nước quan tâm dành nguồn lực lớn để đầu tư, nhưng vì nhiều lý do khác nhau, việc thực hiện vẫn còn hạn chế chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, trong khi việc đầu tư xây dựng đồng bộ, hiện đại hệ thống kết cấu hạ tầng là một trong các đột phá chiến lược.

Ông Thanh cho rằng để phấn đấu thực hiện thành công Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm giai đoạn 2021-2025 của Quốc hội, việc ưu tiên nguồn lực, có các chính sách đặc thù để đẩy nhanh việc xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đường bộ hiện đại là rất cần thiết. Một số chính sách thí điểm tại dự thảo Nghị quyết được kế thừa từ các chính sách đã được Quốc hội cho phép áp dụng thời gian qua và đạt được những kết quả tích cực.

Bên cạnh đó, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, việc sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật cần nhiều thời gian để đánh giá, tổng kết kỹ lưỡng. Do đó, trước nhu cầu cần thiết, cấp bách hiện nay thì việc Chính phủ đề xuất thí điểm các chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ là hợp lý.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng đề nghị Chính phủ trên cơ sở triển khai thực hiện Nghị quyết thí điểm này tiến hành đánh giá, tổng kết các quy định pháp luật có liên quan để đề xuất sửa đổi.

Chỉ áp dụng tại một số dự án cụ thể

Trước đó, trong phiên thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị định, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị rà soát phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng của dự thảo Nghị quyết, bổ sung, hoàn thiện các nguyên tắc, tiêu chí lựa chọn dự án thí điểm. Một số ý kiến đề xuất Quốc hội đưa ra tiêu chí cho dự án được áp dụng cơ chế đặc thù, Chính phủ quyết định danh sách dự án được áp dụng trên cơ sở tiêu chí của Quốc hội ban hành thay vì danh sách dự án cụ thể như trong dự thảo Nghị quyết nêu.

Về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho hay Chính phủ đã đưa ra các tiêu chí để lựa chọn dự án thí điểm và trên cơ sở đề xuất của các địa phương đã rà soát, trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết và danh mục dự án.

Để việc thực hiện thí điểm có hiệu quả, rõ địa chỉ, phạm vi, thời gian áp dụng, tránh dàn trải, đúng với tính chất thí điểm, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị việc thí điểm chỉ áp dụng đối với các dự án Chính phủ trình và không bổ sung danh mục dự án thí điểm sau khi Quốc hội biểu quyết thông qua. Chính phủ chịu trách nhiệm toàn diện về danh mục dự án đề xuất với Quốc hội.

Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị không quy định nguyên tắc, tiêu chí lựa chọn dự án tại dự thảo Nghị quyết đồng thời bỏ quy định về đối tượng áp dụng tại Nghị quyết tại Phụ lục kèm theo Nghị quyết này đã bao hàm đối tượng, địa chỉ cụ thể áp dụng các dự án.

Về vấn đề tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (Điều 2), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu rõ, Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt nên việc triển khai thực hiện dự án đều có chi phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư lớn. Do đó, việc cho phép Hội đồng nhân dân thành phố được xem xét, quyết định việc tăng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án PPP nhưng không quá 70% tổng mức đầu tư của dự án là phù hợp.

Tuy nhiên, đối với các dự án đi qua địa bàn kinh tế - xã hội khó khăn, chi phí giải phóng mặt bằng có thể không cao nhưng do lưu lượng xe thấp, nếu áp dụng theo cơ chế đặc thù cho thành phố Hồ Chí Minh thì sẽ không bảo đảm được phương án tài chính cho dự án. Tại Phụ lục kèm theo Nghị quyết đã quy định rõ mức tối đa của từng Dự án.

Nghị định cũng quy định về vấn đề giao Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh làm cơ quan chủ quản chịu trách nhiệm bảo đảm năng lực, kinh nghiệm của cơ quan, tổ chức được giao triển khai thực hiện dự án theo pháp luật về xây dựng; quy định về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng với các dự án quốc lộ, cao tốc tại Phụ lục IV kèm theo dự thảo Nghị quyết…

Nghị quyết này có hiệu lực thi hành kể từ ngày thông qua và được thực hiện đến hết ngày 30/6/2025. Chính phủ tổng kết việc thực hiện Nghị quyết, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp cuối năm 2025.