Xung đột và khí hậu khiến hàng chục triệu người châu Phi phải di dời

Thống kê về số người buộc phải di dời tại châu Phi do Trung tâm Giám sát di cư nội địa (IDMC) của Thụy Sĩ công bố, trong bối cảnh chính phủ các quốc gia châu Phi đã ký kết một thỏa thuận mang tính bước ngoặt nhằm tăng cường những ràng buộc pháp lý để giải quyết nguyên nhân dẫn đến tình trạng di dời.

Được thông qua năm 2009, Công ước Kampala của Liên minh châu Phi nhằm mục đích bảo vệ và hỗ trợ người di dời tại Lục địa Đen. Công ước có hiệu lực từ tháng 12-2012 vẫn là văn bản pháp lý duy nhất hướng đến việc giải quyết mọi nguyên nhân di dời nội địa ở khu vực.

Đến nay, 34 quốc gia đã phê chuẩn Công ước Kampala, trước khi xây dựng khuôn khổ pháp lý và chính sách liên quan đến di dời nội địa. Nhưng trong bối cảnh các cộng đồng ngày càng dễ bị tổn thương bởi xung đột gia tăng và biến đổi khí hậu, chính phủ nhiều quốc gia vẫn gặp khó khăn ứng phó.

Xung đột và biến đổi khí hậu làm đảo lộn cuộc sống của hàng chục triệu người châu Phi. Ảnh: Rawpixel

Xung đột là nguyên nhân làm đảo lộn cuộc sống của 32,5 trong tổng số 35 triệu người di dời ở châu Phi. 80% số người bị ảnh hưởng bởi tình trạng này đến từ Congo, Ethiopia, Nigeria, Somalia và Sudan.

Số người di dời cho các thảm họa khí hậu tăng 6 lần, từ 1,1 triệu người năm 2009 lên 6,3 triệu người. Lũ lụt là nguyên nhân gây ra 75% số trường hợp di dời liên quan đến khí hậu, trong khi hạn hán chiếm 11%.

Trong báo cáo, IDMC đã nhấn mạnh tính cấp thiết của việc đẩy mạnh mọi nỗ lực, đặc biệt nếu xem xét đến những mối đe dọa ngày càng tăng do thiên tai như lũ lụt hoặc hạn hán.

Giám đốc IDMC Alexandra Bilak đánh giá tình trạng di dời tại châu Phi ở mức độ nghiêm trọng, đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế hỗ trợ tìm kiếm giải pháp ứng phó để các quốc gia châu Phi có thể đạt được những mục tiêu phát triển.

“Để đảo ngược xu hướng và duy trì Công ước Kampala trong 15 năm tới, các quốc gia phải đẩy mạnh cam kết giải quyết tình trạng di dời thông qua xây dựng hòa bình, hành động vì khí hậu và phát triển bền vững”,

Theo IDMC, việc ngăn chặn tình trạng di dời và hỗ trợ người dân tái thiết cuộc sống đòi hỏi đầu tư bền vững và dài hạn. Tổ chức này nhấn mạnh vai trò của Chiến lược và kế hoạch hành động về biến đổi khí hậu khu vực giai đoạn 2023-2030 của Cơ quan liên chính phủ về phát triển (IGAD) trong thúc đẩy hợp tác khu vực để ngăn ngừa xung đột, thảm họa và tình trạng di dời.

IDMC cũng kêu gọi các quốc gia tích hợp vấn đề di dời nội địa vào các kế hoạch phát triển, chiến lược giảm thiểu rủi ro thiên tai, các chính sách về khí hậu, đô thị và giáo dục. Cách tiếp cận bảo đảm rằng tình trạng di dời sẽ được giải quyết toàn diện trên tất cả các lĩnh vực.