Giữ sắc thổ cẩm bên dòng Nậm Ngam

Để tạo nên một bộ trang phục truyền thống cần rất nhiều công đoạn, như bật bông, xe sợi, nhuộm vải, dệt vải… Tùy vào bộ phận của trang phục mà người phụ nữ có cách xử lý khác nhau. Với những bộ phận một màu như thân áo, tay áo thường được dệt và nhuộm thành màu tối. Đối với chân váy và bộ phận của trang phục có hoa văn, sợi bông sẽ được nhuộm thành chỉ màu, sau đó sẽ tiến hành dệt. Các công đoạn đều cần sự tỉ mỉ, khéo léo của người phụ nữ.

Ngày nay, đời sống ngày càng phát triển, sự giao thoa văn hóa ngày càng nhiều, đối với những người gần như cả đời gắn bó với sắc chàm, dệt vải thì việc lưu giữ nghề truyền thống luôn là nỗi trăn trở. Để làm được điều đó, các bà, các mẹ trong bản Na Sang hàng ngày vẫn cần mẫn xe sợi, dệt vải làm trang phục, đồng thời truyền dạy cho con cháu trong gia đình.

Trước khi định cư bên dòng Nậm Ngam, dân tộc Lào ở Na Sang đã trải qua những lần di chuyển, thay đổi khu vực sinh sống. Với từng nơi ở khác nhau, các nét văn hóa truyền thống cũng có nhiều chuyển biến, thích nghi theo thời gian. Dù vậy, những giá trị cốt lõi về tâm tư, tình cảm, triết lý nhân sinh không vì đó mà mất đi mà càng được bồi đắp theo thời gian.

Trang phục truyền thống dân tộc Lào có nền tối, màu sắc, hoa văn trên trang phục thường là các gam màu nóng của đỏ, vàng kết hợp cùng màu xanh lá, xanh dương của nước, của núi rừng, cỏ cây; tạo sự cách điệu mà hài hòa, tươi mát như cái tên mà người Lào đặt cho dòng suối chảy qua Na Sang, suối Nậm Ngam (dòng suối đẹp, trong lành như cô gái Lào).

Có thể nói, trong cả quá trình di chuyển và định cư, từng nét tinh hoa khắc họa rõ nét nhất cuộc sống hàng ngày và dòng chảy lịch sử của dân tộc Lào được đôi bàn tay người phụ nữ lưu giữ và truyền dạy cho thế hệ sau trong từng đường nét hoa văn trên sắc chàm truyền thống.

Những năm qua, với sự phát triển không ngừng của xã hội, nghề làm trang phục truyền thống dần phát triển. Với một số hộ gia đình ở bản Na Sang I, dệt thủ công không còn bó hẹp trong phạm vi bản, làng mà còn đáp ứng nhu cầu của du khách trong và ngoài nước. Mặc dù số lượng những bộ trang phục xuất ra ngoại tỉnh không lớn, song đây là tín hiệu đáng mừng, khẳng định giá trị, vị trí quan trọng của trang phục truyền thống dân tộc Lào trong đời sống hiện đại.

Tư Hạ