Độc đáo Lễ Dù Su ở Tỏa Tình

Lễ Dù Su (lễ cúng dòng họ) được tổ chức mỗi năm một lần. Theo tiếng dân tộc Mông, “Dù” có nghĩa là nhốt lại, gói lại; “Su” có nghĩa là những rủi ro, không thuận lợi, may mắn trong cuộc sống. Lễ Dù Su là ngày lễ xua đuổi vận hạn, cầu chúc sự may mắn sẽ đến từng thành viên của dòng họ trong năm.

Đối với từng dòng họ sẽ có cách tổ chức, ấn định ngày giờ khác nhau, tùy thuộc vào sự thống nhất cũng như quan niệm ngày tốt, ngày xấu của dòng họ. Như họ Giàng ở xã Tỏa Tình, huyện Tuần Giáo, 29/7 hàng năm sẽ là ngày tổ chức cố định Lễ cúng dòng họ. Trong ngày này các hộ gia đình của dòng họ Giàng ở trong và ngoài tỉnh sẽ tiến hành dùng giấy bản tự làm, nhuộm màu xanh, đỏ, vàng khác nhau để phủi, chà lau qua các vật dụng trong nhà tượng trưng cho sự đen đủi, vận xui đeo bám; sau đó kẹp vào hương rồi gói lại mang tới nhà người đăng cai tổ chức lễ.

Tại Lễ Dù Su, trưởng họ là người cúng lễ; mỗi người một tay, một chân tham gia dỡ hương, tháo giấy, xắp cho ngay ngắn. Thầy cúng sẽ tập trung đại diện các hộ gia đình trong vòng tròn bằng dây vải màu, vừa đọc lời cúng vừa đánh chiêng để xua đuổi vận xui. Sau đó, mọi người tổ chức dâng vật tế là một con dê. Con dê được đeo vòng với những răng gỗ nhọn, dùng để treo giấy của các hộ gia đình mang tới (tượng trưng cho “Su”). Thầy mo sẽ đeo khăn đỏ che mặt, mỗi tay một vật phẩm được làm từ kim loại, vừa làm lễ vừa nhảy tròn trên 9 chiếc ghế đè lên nhau. Sau khi đọc hết lời khấn, thầy mo ném thẳng chiếc vòng gắn chuông từ nhà ra sân; người giữ dê sẽ thúc dê chạy đến rừng cách xa bản làng. Tại đây, chiếc vòng giấy mang những điều xui rủi sẽ bị đốt, lọ đựng các tờ giấy nhiều màu được gấp gọn gàng sẽ được mọi người chôn, lễ vật được mổ thịt, dâng lên các vị thần, các linh hồn lành, dữ lẩn khuất gần bản làng.

Có thể nói Lễ Dù Su là một nghi lễ đặc sắc, độc đáo, không chỉ thể hiện những quan niệm, tín ngưỡng văn hóa truyền thống; mà nó còn thể hiện lối sống cộng đồng, đoàn kết, gắn bó cùng nhau phát triển của đồng bào dân tộc Mông.