Cây gai xanh bén rễ đất Điện Biên

Triển vọng bước đầu

Tháng 2/2022, gần 14ha cây gai xanh được đưa về trồng ở bản Pá Ngam 2, xã Núa Ngam (huyện Điện Biên). Đây là mô hình trồng khảo nghiệm giống cây gai xanh AP1, được Công ty Cổ phần Cây trồng và Vật nuôi tỉnh Điện Biên hợp tác với Công ty Cổ phần Nông nghiệp An Phước (Tập đoàn An Phước Viramie) triển khai.

Ưu điểm của cây gai xanh AP1 là chỉ với một lần trồng, nông dân có thể thu hoạch trong 10 năm. Rất ít, thậm chí là không phải dùng tới hóa chất bảo vệ thực vật, vì cây trồng không có đối tượng sâu bệnh gây hại ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng.

Bên cạnh lợi ích kinh tế rõ rệt, cây gai xanh còn có tác dụng phục hồi đất rất lớn. Sau khi thu hoạch phần vỏ, thân cây và lá sẽ được người trồng băm nhỏ, rải đều lên diện tích trồng làm phân hữu cơ cho đất. Do có hàm lượng protein tốt (lá gai được dùng làm bánh gai) nên thân và lá cây gai xanh nhanh chóng giúp đất trở nên tơi xốp, nhiều dưỡng chất.

Ông Phạm Văn Lương, Giám đốc Công ty Cổ phần Cây trồng và Vật nuôi tỉnh Điện Biên cho biết: Chỉ sau 4 tháng trồng, diện tích cây gai xanh đã cho thu hoạch lứa đầu tiên, năng suất bình quân đạt 500kg - 600kg vỏ cây gai xanh/ha. Nếu cây trồng được chăm sóc đúng quy trình thì thu nhập trung bình cao hơn trồng ngô, sắn 3 - 4 lần. Cụ thể, sản lượng năm thứ 2 trở đi sẽ đạt 3,5 tấn/ha/năm và nếu thổ nhưỡng tốt, đủ phân, nước... sản lượng sẽ đạt đến 4,5 tấn. Cây gai xanh một năm cho thu hoạch 5 lứa, với giá thu mua tính trung bình tại địa phương 35.000 đồng/kg thì từ năm thứ 2 trở đi mỗi năm cho thu lợi nhuận khoảng hơn 40 triệu đồng/ha.

Thực tế cho thấy, đến thời điểm này diện tích gai xanh trên địa bàn tỉnh đã cho thu hoạch đợt 3. Sau mỗi vụ thu hoạch, từ gốc cây gai xanh lại mọc lên cây non và mật độ ngày càng lớn hơn. Sản lượng đợt 3 tăng 15% so với đợt 2, tăng 59% so với đợt 1, dự kiến sẽ tiếp tục tăng mạnh vào các năm tới. Trong khi đó, Công ty Cổ phần Cây trồng và Vật nuôi tỉnh Điện Biên cũng ký hợp đồng với Công ty Cổ phần Nông nghiệp An Phước trong 10 năm để thu mua nguyên liệu theo đúng một chu kỳ cây trồng. Đến thời điểm này, sau gần 1 năm cây gai xanh bén rễ đất Điện Biên, Công ty Cổ phần Cây trồng và Vật nuôi tỉnh Điện Biên đã xuất bán được gần 20 tấn vỏ gai xanh. Đây là kết quả đầy triển vọng về loại cây trồng mới trên đất Điện Biên.

Mở rộng vùng nguyên liệu sản xuất

Để mở rộng vùng sản xuất trồng gai xanh, với mô hình liên kết theo chuỗi giá trị, từ khâu sản xuất đến tiêu thụ, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế, đến nay, Công ty Cổ phần Cây trồng và Vật nuôi tỉnh Điện Biên đã phát triển diện tích trồng cây gai xanh AP1 với quy mô đã trồng và cho thu hoạch gần 100ha, chủ yếu trên địa bàn 2 huyện Điện Biên và Mường Nhé. Riêng tại huyện Điện Biên, đã đánh giá và chờ thời điểm trồng cây theo đúng mùa vụ là gần 100ha. Khi tham gia mô hình, người dân được Công ty Cổ phần Cây trồng và Vật nuôi tỉnh Điện Biên ứng trước giống cây, phân bón và chuyển giao kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch, ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm.

Tại huyện Mường Nhé, cây gai xanh AP1 đã được HTX Gai xanh Mường Nhé tiên phong đưa về trồng từ khoảng tháng 4, tháng 5/2022. Anh Trịnh Xuân Phượng, thành viên chủ chốt của HTX Gai xanh Mường Nhé cho biết: Ngoài 12,5ha gai xanh của HTX, chúng tôi còn liên kết với một số hộ dân mở rộng diện tích trồng gai xanh lên khoảng gần 20ha tại các xã: Mường Nhé, Nậm Kè, Leng Su Sìn, Chung Chải, Nậm Vì, Pá Mỳ, Sín Thầu. Quá trình trồng, chăm sóc, thu hoạch sẽ được cán bộ kỹ thuật của Công ty Cổ phần Nông nghiệp An Phước hỗ trợ và cam kết bao tiêu sản phẩm đầu ra 10 năm với giá cả ổn định. 

Những ngày cuối tháng 8 vừa qua, một số diện tích trồng gai xanh đầu tiên của HTX đã cho thu hoạch vụ đầu. Thành phẩm vỏ gai khô đều được đánh giá đạt loại I và được thu mua với giá 34.000 đồng/kg. Theo tính toán của các thành viên HTX, với đặc điểm là loại cây lưu gốc dễ trồng, mỗi năm cây gai xanh sẽ cho thu hoạch từ 4 - 5 vụ, sau khi trừ chi phí cho thu lãi khoảng từ 11 - 14 triệu đồng/ha.

Việc chuyển đổi các loại cây trồng trên đất nương kém hiệu quả sang trồng cây gai xanh theo hướng liên kết sản xuất và bao tiêu sản phẩm không những tận dụng được tối đa diện tích đất, phủ xanh đất trống, đồi trọc mà hiệu quả bước đầu đã mở ra triển vọng về hướng sản xuất mới, được kỳ vọng đem lại hiệu quả kinh tế, cải thiện cuộc sống cho người dân. Theo ông Phạm Văn Lương, thời gian tới đơn vị tiếp tục mở rộng phát triển vùng nguyên liệu trồng, với quy mô dự kiến giai đoạn 2022 - 2023 là 700ha chủ yếu ở các huyện: Điện Biên, Mường Chà, Mường Nhé, Điện Biên Đông, Nậm Pồ và TP. Điện Biên Phủ. Việc triển khai mô hình sẽ góp phần mở thêm hướng đi mới trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên địa bàn tỉnh.