Đại biểu lo ngại tình trạng chèn ép khách hàng vay vốn mua bảo hiểm

Thu nhập từ làm đại lý bảo hiểm chiếm tỷ trọng lớn trong lợi nhuận của các ngân hàng

"Câu chuyện về một người phụ nữ vì khoản nợ phải trả, đến ngân hàng thương mại cầm cố sổ đỏ để vay 300 triệu đồng nhưng phải mua bảo hiểm nhân thọ 20 triệu đồng, chỉ còn lại 280 triệu đồng, bước ra khỏi ngân hàng 2 hàng nước mắt chảy dài kèm tiếng khóc nấc mà tôi tình cờ được gặp khi đến ngân hàng thương mại đã thôi thúc tôi phát biểu lần nữa về vấn đề này", ông nói.

Theo đại biểu, mức chiết khấu tối đa cho đại lý bảo hiểm nhân thọ với 2 loại sản phẩm bảo hiểm nhân thọ phổ biến là bảo hiểm nhân thọ tử kỳ và bảo hiểm hỗn hợp là 4% cho phí bảo hiểm năm đầu. Tại các ngân hàng thương mại có liên kết làm đại lý bảo hiểm nhân thọ có hiện tượng gợi ý ép khách hàng vay vốn phải mua bảo hiểm nhân thọ với mức đóng một năm bằng từ 2-4% giá trị khoản vay. Đồng thời, tại các ngân hàng thương mại, nhân viên ngân hàng được giao chỉ tiêu số hợp đồng bảo hiểm và chỉ tiêu doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ.

ĐBQH Phạm Văn Thịnh.

Đại biểu Phạm Văn Thịnh cũng dẫn số liệu từ kết luận thanh tra của Bộ Tài chính tháng 7/2023 đối với 4 doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ cung cấp sản phẩm bảo hiểm cho khách hàng qua kênh ngân hàng thương mại cho thấy, tỷ lệ hủy hợp đồng sau năm đầu tiên của khách hàng lên tới 70%, mà hủy năm đầu thì khách hàng mất không số phí đã nộp. Chỉ tính riêng một công ty bảo hiểm nhân thọ bán qua một ngân hàng thương mại đã có số phí bảo hiểm khách hàng hủy năm đầu tiên khoảng 2.000 tỷ đồng.

"Nhiều ngân hàng còn gợi ý khách hàng vay vốn nộp phí 2 năm đầu thì số tiền khách hàng vay vốn phải bỏ thêm còn lên đến 4-8% giá trị khoản vay. Lãi suất thực của vốn đưa ra nền kinh tế do phải mua thêm bảo hiểm nhân thọ có thể tăng lên 50-100% trong 2 năm đầu sau với lãi suất trên hợp đồng tín dụng", ông phân tích.

Cùng với đó, chi phí trả trước của năm đầu tiên cho hợp đồng hợp tác độc quyền mà công ty bảo hiểm trả cho ngân hàng thương mại được công khai khi ký kết chiếm tỷ lệ lớn trong thu nhập trước thuế của ngân hàng thương mại. Xin nêu số liệu năm 2020 của một số ngân hàng, VietcomBank có lợi nhuận trước thuế là 23.050 tỷ đồng thì phí trả trước cho hợp đồng hợp tác độc quyền bán bảo hiểm nhân thọ đã là 9.200 tỷ đồng. Ngân hàng ACB là 9.596 tỷ đồng thì phí trả trước ngân hàng được hưởng đã là 8.400 tỷ đồng. Chưa tính số hoa hồng đại lý trên số phí bảo hiểm được hưởng theo quy định của kinh doanh bảo hiểm.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành thảo luận.

"Như vậy, có thể nói giai đoạn từ 2018 đến 2022, thu nhập từ làm đại lý bảo hiểm nhân thọ của các ngân hàng thương mại đã chiếm tỷ trọng rất lớn trong lợi nhuận của các ngân hàng thương mại", ĐBQH tỉnh Bắc Giang nhận định.

Với thực tiễn và lợi ích lớn như vậy, ông cho rằng, nếu dự thảo luật chỉ tiếp thu theo hướng bổ sung khoản 2 Điều 113 là ngân hàng thương mại được thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm theo quy định của pháp luật về kinh doanh bảo hiểm phù hợp với phạm vi hoạt động đại lý bảo hiểm theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước sẽ không có gì đảm bảo cho tình trạng chèn ép khách hàng vay vốn mua bảo hiểm hoặc lợi dụng sự thiếu hiểu biết của khách hàng có tiền gửi tiết kiệm để mua sản phẩm bảo hiểm nhân thọ như thời gian vừa qua.

"Việc bán chéo bảo hiểm nhân thọ qua ngân hàng thương mại dễ dàng đã kéo các ngân hàng thương mại, các công ty bảo hiểm nhân thọ bỏ qua các ranh giới nghề nghiệp, uy tín được tích lũy để bước vào vòng xoáy tìm kiếm lợi nhuận" - ông nhấn mạnh và đề nghị, nếu việc cấm bán chéo bảo hiểm nhân thọ qua ngân hàng thương mại không được thực hiện thì dự thảo luật cần bổ sung một điều giao Chính phủ ban hành, quy định việc kinh doanh các sản phẩm bảo hiểm mà ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng làm đại lý để đảm bảo công khai, minh bạch, bảo vệ quyền của khách hàng vay vốn cũng như gửi tiết kiệm tại ngân hàng.

"Điều này sẽ tốt cho cả hình ảnh của ngân hàng thương mại và đặc biệt nghề kinh doanh bảo hiểm nhân thọ, nghề đòi hỏi đạo đức và tính nhân văn hơn rất nhiều ngành nghề kinh doanh khác", đại biểu Phạm Văn Thịnh góp ý.

Cần chế tài xử lý hành vi tư vấn không đầy đủ của nhân viên ngân hàng

ĐBQH Phạm Văn Hoà.

Cũng liên quan nội dung này, ĐBQH Dương Khắc Mai (Đắk Nông) cho rằng, để bảo vệ tốt quyền lợi của khách hàng, cần nghiên cứu luật hóa để có chế tài ngăn chặn, xử lý nghiêm đối với các hành vi vi phạm của nhân viên các tổ chức tín dụng ngân hàng, như việc tư vấn không đầy đủ khiến một số khách hàng nhầm lẫn giữa sản phẩm bảo hiểm và sản phẩm ngân hàng, hoặc yêu cầu mua bảo hiểm gắn với các khoản vay khi có nhu cầu vay vốn của ngân hàng như các phương tiện thông tin đại chúng đã nêu trong thời gian vừa qua.

Đồng quan điểm với 2 ý kiến nêu trên, ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) khẳng định, ông lần thứ ba bảo vệ quan điểm "không nên cho phép ngân hàng thương mại cổ phần liên doanh, liên kết bán bảo hiểm đối với công ty bảo hiểm", hệ lụy đã xảy ra.

"Hiện nay theo tôi biết, đang còn dai dẳng một số công ty bảo hiểm mà khách hàng rất thắc mắc về chuyện bán bảo hiểm. Hệ lụy đó là gì? Thành lập công ty bảo hiểm phải có trụ sở bảo hiểm, đằng này trụ sở bảo hiểm không có. Như 13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long chỉ có 2 trụ sở bảo hiểm. Như vậy, khách hàng khi có chuyện gì người ta đến ngân hàng lúc mua bảo hiểm, mấy chị ngân hàng chỉ qua Long Xuyên, Cần Thơ. Tôi ở Đồng Tháp phải qua Long Xuyên, Cần Thơ để khiếu nại, khiếu kiện, tôi cho rằng đây là vấn đề hết sức khó khăn", đại biểu ví dụ.

Kết lại phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hả cho rằng, các đại biểu cũng đề cập đến nội dung quan hệ giữa các tổ chức ngân hàng với các tổ chức bảo hiểm trên cơ sở bảo vệ quyền lợi của khách hàng và tránh để lợi dụng, tiêu cực như trong thời gian vừa qua. Nhiều ý kiến xác đáng, cụ thể vào các chương, điều, khoản trong luật; các ý kiến rất tâm huyết, trách nhiệm, cần được nghiên cứu kỹ lưỡng để hoàn thiện dự thảo luật, cả về mặt nội dung và về mặt kỹ thuật.

UBTVQH sẽ chỉ đạo Cơ quan soạn thảo, Cơ quan thẩm tra và các cơ quan liên quan khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ các ý kiến để hoàn thiện, báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý, hoàn chỉnh dự án luật, trước hết trình báo cáo UBTVQH tại cuộc họp vào sáng thứ Tư, ngày 17/1 để chuẩn bị trình Quốc hội xem xét, thông qua.