Thí điểm mô hình tổ chức lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân

Tham gia phát biểu ý kiến, đại biểu Lò Thị Luyến, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh cơ bản nhất trí với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp về dự thảo Nghị quyết thí điểm mô hình tổ chức hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam.

Về thời gian thực hiện thí điểm, dự thảo Nghị quyết quy định thí điểm trong 5 năm, đại biểu cho rằng chỉ nên thí điểm trong vòng 3 năm là đủ, vì trước 01/01/2020 (trước ngày Luật Thi hành án hình sự năm 2019 có hiệu lực thi hành) các trại giam cũng đã đưa phạm nhân ra ngoài lao động. Quá trình tổ chức cho phạm nhân ra ngoài lao động học nghề trước đây đều đảm bảo an toàn, hiệu quả tốt, phạm nhân có cơ hội được học nghề và tham gia lao động đa dạng ngành nghề, từ đó tạo điều kiện để phạm nhân tăng khả năng thích ứng khi tái hòa nhập cộng đồng, tìm được việc làm phù hợp, có thu nhập và cuộc sống ổn định, hạn chế nguy cơ tái phạm tội.

Theo dự thảo Nghị quyết, số lượng trại giam được áp dụng thí điểm là 1/3 tổng số trại giam thuộc Bộ Công an. Vậy, nếu thời gian thí điểm là 5 năm, những trại giam không thuộc diện được thí điểm sẽ mất 5 năm chờ đợi, cơ hội học nghề và lao động của phạm nhân cũng phải chờ đợi từng đó năm.

Pháp luật hiện hành cho phép trại giam tự mình hoặc hợp tác với tổ chức cá nhân để tổ chức các khu lao động, dạy nghề cho phạm nhân trong khuôn viên đất được giao quản lý và các khu này phải do trại giam trực tiếp đứng ra tổ chức, thuộc phạm vi quản lý của trại giam. Nhưng với nguồn lực và quỹ đất hạn hẹp, trại giam không thể đầu tư xây dựng các khu lao động, dạy nghề cho phạm nhân trong khuôn viên của trại. Nếu các tổ chức, cá nhân có đầu tư, hợp tác với trại giam thì chỉ được phép khai thác tài sản đã đầu tư trên đất, quyền quản lý đất đai và lao động thuộc thẩm quyền của trại giam nên rủi ro lại rơi vào chính nhà đầu tư khi chủ trương chính sách có sự thay đổi nên khó thuyết phục nhà đầu tư bỏ tiền và tài sản của mình đầu tư trên đất của trại giam. Đối với các trại giam đóng quân trên địa bàn khu vực kinh tế - xã hội khó khăn, kết cấu hạ tầng giao thông kém, đi lại không thuận lợi, xa các trung tâm kinh tế làm tăng chi phí vận chuyển, tăng giá thành sản phẩm, khó cạnh tranh khi tiếp cận thị trường tiêu thụ… thì việc mời gọi đầu tư lại càng khó khăn hơn. Vì vậy, từ khi hoạt động tổ chức cho phạm nhân ra ngoài lao động, học nghề tạm dừng thì các phạm nhân trong các trại này chỉ loanh quanh trồng rau, chăn nuôi lợn, gà… với quy mô nhỏ, chủ yếu để tự cung cấp cho phạm nhân trong trại. Do đó để không phải chờ đợi lâu, sớm tạo điều kiện và cơ hội cho phạm nhân tại các trại giam trên toàn quốc trong lao động, học nghề thì nên rút ngắn thời gian thực hiện thí điểm, chỉ nên thực hiện trong 3 năm là phù hợp.

Về nhóm phạm nhân thuộc diện không được đưa ra khu lao động hướng nghiệp, dạy nghề ngoài trại giam, đại biểu Lò Thị Luyến nhất trí với các trường hợp quy định tại dự thảo Nghị quyết. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ quy định quy trình lựa chọn đối với phạm nhân là phụ nữ nuôi con dưới 36 tháng tuổi, phụ nữ đang mang thai ra lao động, hướng nghiệp, học nghề ngoài trại giam theo hướng mở, tức là nếu họ đủ điều kiện và tự nguyện thì họ vẫn được ra ngoài lao động, học nghề bình thường. Nhưng nếu họ đủ điều kiện và chưa sẵn sàng thì thôi nhằm tạo điều kiện cho họ có sự lựa chọn trên tinh thần tự nguyện. Quy định như vậy thể hiện tính nhân văn, tôn trọng quyền con người, là sự cụ thể hóa tiếp theo trong tổ chức thực hiện chính sách khoan hồng của Nhà nước quy định trong Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự và Luật Thi hành án hình sự đối với người bị kết án phạt tù và thi hành án phạt tù là phụ nữ đang mang thai, nuôi con dưới 36 tháng tuổi.