Du lịch cộng đồng khai thác văn hóa truyền thống ở Mường Lay

Là thị xã nhỏ nhất cả nước với diện tích 11.266,56ha; tuy nhiên Mường Lay có vị trí địa lý, cảnh quan, con người và các nét văn hóa truyền thống vô cùng đặc sắc, nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch. Trung tâm thị xã nằm trong thung lũng hẹp dài, với lòng hồ rộng là nơi cung cấp nguồn thủy sản dồi dào cho cộng đồng cư dân tại đây. Việc di chuyển, đánh bắt trên sông chủ yếu bằng thuyền, ca nô, quá trình di chuyển tạo thành từng vệt nước dài trên nền nước màu ngọc bích; tạo cho thị xã một cảnh quan du lịch sinh thái cực kì hấp dẫn, đẹp mắt. Là nơi quần cư của cộng đồng dân tộc Thái, ngành Thái trắng, vì vậy kiến trúc nhà ở Mường Lay về cơ bản đồng đều, tạo không gian sinh sống, quần cư mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc. Ngoài ra các phong tục truyền thống, trò chơi, lễ hội dân gian của đồng bào các dân tộc Mường Lay cũng được bảo tồn, từ các điệu múa xòe, múa nón, đàn tính, ném còn, đẩy gậy đến lễ Kin Pang Then, lễ Đua thuyền đuôi én… tất cả đã tạo nên một Mường Lay thơ mộng, đậm đà bản sắc văn hóa truyền thống.

Với nhiều lợi thế phát triển du lịch, những năm qua TX. Mường Lay đã triển khai, khuyến khích, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá nhằm nâng cao nhận thức của người dân trong việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa của dân tộc, nền ẩm thực, lễ hội, phong tục tập quán. Từ đó khai thác, phát triển du lịch của địa phương, từng bước quảng bá, thu hút, tạo thành điểm đến hấp dẫn với du khách thập phương.

Tại TX. Mường Lay có hơn 30 hộ phát triển mô hình du lịch cộng đồng với sức chứa gần 500 du khách, tập trung chủ yếu ở xã Lay Nưa và phường Na Lay. Đa số các hộ phục vụ nhu cầu ăn uống, ngủ nghỉ của khách; ngoài ra còn gần 10 hộ cung cấp các dịch vụ khác như: Tham quan, trải nghiệm đi thuyền trên hồ, tham gia đánh bắt cá, tôm, làm các loại bánh truyền thống (chí chọp, khẩu xén), tham quan văn nghệ, hòa mình cùng múa sạp, múa xòe với các thiếu nữ bản địa. Đây là những trải nghiệm giúp du khách có ấn tượng khó quên và trọn vẹn nhất về miền đất, văn hóa và con người Mường Lay. Các hoạt động du lịch cộng đồng tại Mường Lay ngày càng phát triển, số hộ dân đăng ký làm dịch vụ lưu trú homestay ngày một tăng. Các gia đình còn liên kết phát triển du lịch cộng đồng theo hướng xanh và bền vững, gắn liền những nét văn hóa truyền thống.

Ông Hoàng Văn Quyền, Chủ tịch UBND TX. Mường Lay cho biết: Lượng du khách lớn, ngoài hệ thống khách sạn, nhà nghỉ, còn huy động, khuyến khích bà con nhân dân tổ chức đón khách, thúc đẩy dịch vụ homestay, cơ bản đáp ứng đủ điều kiện lưu trú và trải nghiệm văn hóa, du lịch của du khách khi đến thăm thị xã. Đây là điều kiện, tiền đề để Mường Lay từng bước phát triển du lịch, quảng bá hình ảnh mảnh đất, con người và văn hóa truyền thống. Cũng là một trong các bước quan trọng phát triển du lịch xanh bền vững của cộng đồng dân tộc tại Mường Lay, từ đó chuyển đổi cơ cấu kinh tế từ sản xuất nông nghiệp truyền thống sang phát triển dịch vụ du lịch, phục vụ du khách thập phương gắn liền với văn hóa bản địa, từng bước phát triển kinh tế - xã hội của người dân thị xã.

Chúng tôi đến bản Quan Chiêng, phường Na Lay, gặp chị Lù Thị Toản, người dân làm dịch vụ lưu trú homestay. Chị Toản chia sẻ: Mỗi dịp cuối năm, thị xã sẽ tổ chức lễ hội đua thuyền, đây là dịp khách du lịch tăng cao, gia đình đã mua sắm thêm chăn, gối, cũng như sửa sang nhà cửa, đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất tốt nhất, đáp ứng nhu cầu của du khách khi lưu trú tại gia đình. Hiện tại gia đình có thể phục vụ 20 khách ở lại ăn uống, ngủ nghỉ cũng như trải nghiệm các nét văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái. Các món ăn gia đình phục vụ đều là những món ăn truyền thống thể hiện ẩm thực đặc trưng của đồng bào dân tộc Thái tại Mường Lay; nguyên liệu là các sản phẩm tự nhiên. Gia đình cũng giới thiệu, hướng dẫn du khách tham quan các mô hình làm các món ăn truyền thống của dân tộc Thái như khẩu xén, chí chọp... du khách còn có thể tham gia du lịch trải nghiệm như bắt cá, bắt tôm ở lòng hồ.

Những ngày cuối năm có rất nhiều du khách đổ về Mường Lay tham gia lễ hội, chị Chu Thiên Hương, du khách từ Hà Nội cho biết: Tôi rất hay đi du lịch, các mô hình homestay không còn quá xa lạ, nhưng đến với Mường Lay tôi cảm thấy rất khác. Người dân ở đây rất thân thiện, các dịch vụ tham quan, trải nghiệm đặc sắc và riêng biệt. Đến đây tôi như được hòa mình vào dòng chảy văn hóa, lịch sử của người bản địa, đây là một trong những chuyến đi khó quên nhất của tôi.

Có thể thấy, bản sắc văn hóa rất quan trọng trong phát triển du lịch cộng đồng, không chỉ giúp phát triển kinh tế - xã hội xanh, bền vững mà còn bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống của mỗi dân tộc, tránh mai một trong quá trình giao thoa văn hóa giữa các dân tộc.