“Không ai sống giống ai trong cuộc đời này”

Ngay từ trang mở đầu, cuộc sống ngột ngạt trong phòng giam sáu mét vuông với “gọng kìm băng giá”, tiếng ồn khó chịu và “một lũ động vật gặm nhấm miệt mài lao động trong các xà lim và các hành lang” đã mở ra trước mắt bạn đọc, để rồi từ đó cuốn họ vào cuộc đời của nhân vật chính Paul Hansen trong mạch kể đan xen giữa cuộc sống hằng ngày tại nhà tù và quá khứ từ thời ấu thơ cho đến khi bị kết án.

Paul Hansen là một người rất bình thường. Anh vốn là kết quả của một cuộc hôn nhân khá kỳ lạ giữa một mục sư người Đan Mạch và một chủ hãng chiếu phim nhỏ người Pháp. Số phận tưởng như bình thường ấy của Paul Hansen trở nên đáng chú ý khi những biến cố gia đình bắt đầu ập đến. Đó là khi cha mẹ anh chia tay, cha sạt nghiệp do dính đến trò chơi cá độ đua ngựa, cờ bạc; mẹ đã bắt đầu cuộc sống mới nhưng không thành công và rạp chiếu phim lụn bại. Sau khi chuyển đến Quebec (Canada), Paul Hansen đã tìm thấy những khoảnh khắc hạnh phúc nhất của cuộc đời mình với người vợ và một chú chó, nhưng rồi chính tại mảnh đất này anh bị kết án 2 năm tù.

Tác giả Jean-Paul Dubois khéo léo dẫn dắt bạn đọc đi tìm nguyên do khiến Paul Hansen phải vào tù. Xuyên suốt hành trình đi tìm nguyên do ấy, độc giả trở đi trở lại giữa những tình huống từ đau khổ đến thân quen, giữa những tầm thường và những phát hiện rực rỡ. Paul Hansen từng nghĩ: “Đôi khi, tôi thấy cuộc đời lựa chọn tôi cho những nhiệm vụ kỳ lạ. Chẳng hạn như đón nhận, nhiều lần chỉ trong vòng một năm, những lời cuối cùng của tất cả những người sống xung quanh tôi và rời bỏ cuộc sống đúng vào thời điểm họ bắt gặp tôi trên đường đời”.

Có lẽ, những biến cố xảy đến bất ngờ, sự nhẫn nại kìm nén cảm xúc tiêu cực quá lâu đã khiến Paul Hansen bùng nổ. Kịch bản cuộc đời anh có thể bắt gặp ở bất cứ đâu, ở bất cứ người nào phải trải qua những cảm xúc vượt giới hạn có thể chịu đựng. “Không ai sống giống ai trong cuộc đời này” là sự tự biện minh, tự bào chữa mà cha của Paul Hansen đã nhắn nhủ: “Cha xin đề nghị các con hãy ghi nhớ trong tâm trí câu nói hết sức giản dị mà cha học được từ cha của mình, câu nói mà ông ấy dùng để giảm nhẹ lỗi lầm của mỗi người: “Không ai sống giống ai trong cuộc đời này”. Theo nhà phê bình văn học - điện ảnh Mai Anh Tuấn, xét cho cùng, “không ai sống giống ai trong cuộc đời này” chỉ thực sự có ý nghĩa khi chúng ta nhìn ra được giới hạn, lỗi lầm của mình, đồng thời những người đón nhận cũng phải có một sự bao dung, cởi mở, cảm thông hơn trước thất bại, lỗi lầm của người khác.

Là sự tự bạch trung thực đến tận đáy câu chuyện cuộc đời mình, tiểu thuyết “Không ai sống giống ai trong cuộc đời này” là một trong những tác phẩm đẹp nhất của Jean-Paul Dubois. Đào sâu vào số phận nghiệt ngã của con người với nỗi niềm tuyệt vọng rất đỗi dịu dàng, câu chuyện về đời người ấy đã được trao giải Goncourt, giải thưởng văn học danh tiếng hàng đầu nước Pháp, năm 2019.

“Không ai sống giống ai trong cuộc đời này” do Nhã Nam và NXB Hội Nhà văn liên kết xuất bản.